Του Μανώλη Σαββάκη
Σε προηγούμενο άρθρο επιχείρησα να ξεκινήσω προς συζήτηση το εγχείρημα για την εδραίωση του κλασικού φιλελευθερισμού στην ελληνική κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Οι βασικές αρχές-ιδέες της γνήσιας αυτής μορφής της φιλελεύθερης κοσμοθεωρίας θα μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε την αξία της σε ενδεχόμενη εφαρμογή της, αφού πρωτίστως καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ στη χώρα μας.
Η βασικότερη αρχή του φιλελευθερισμού δε θα μπορούσε να είναι άλλη από την ίδια την ελευθερία, η οποία και αποτελεί το σημαντικότερο ανθρώπινο αγαθό. Βασικός πυλώνας του κλασικού φιλελευθερισμού αποτελεί η «ατομική ελευθερία» όπου το κάθε άτομο έχει το συνταγματικά «αμυντικό-αρνητικό» δικαίωμα να ζει και να ενεργεί όπως επιθυμεί (πάντα βέβαια υπό το πρίσμα του νόμου και χωρίς να καταπατάται η ελευθερία των υπολοίπων). Έτσι, ο ατομικιστικός αυτός χαρακτήρας του φιλελευθερισμού εδραιώνει μια κοινωνία μέσα στην οποία τα άτομα θα είναι αυτάρκη, θα αναπτύσσονται και θα ευημερούν βάσει των δικών τους ηθικών αποφάσεων..
Στη συνέχεια, άλλη μια βασική αρχή του φιλελευθερισμού η οποία βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με την ατομική ελευθερία είναι η ισότητα. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι όταν αναφερόμαστε στην ισότητα, η φιλελεύθερη θεώρηση αναφέρεται κυρίως στην θεμελιώδη ισότητα με όρους ηθικής δομής και αξίας. Η πολιτική ισότητα και η ισότητα ευκαιριών επίσης, παίζουν σημαντικό ρόλο στο κεφάλαιο αυτό.
Αφήνω επίτηδες τελευταία την αρχή του οικονομικού φιλελευθερισμού, καθώς πρόκειται για ένα αυτούσιο θέμα το οποίο και θα αναλυθεί σε επόμενη ενότητα. Ειδικότερα μάλιστα για την περίπτωση της χώρας μας όπου διαχρονικά βρισκόταν πάντα στον «πάτο» στην κατάταξη των οικονομικά ελεύθερων χωρών.Στο σημείο αυτό βέβαια πρέπει να τονιστεί πως ο κλασικός φιλελευθερισμός στηρίζεται στον καπιταλισμό, διότι ένα τέτοιο καθεστώς ελεύθερης οικονομίας-αγοράς προασπίζει την ατομική ελευθερία και ιδιοκτησία, και δίνεται η ευκαιρία στα άτομα να επιτύχουν.
Έπειτα από αυτήν την σύντομη απαρίθμηση των βασικών πυλώνων του κλασσικού φιλελευθερισμού, εύλογα μπορεί να γεννηθεί σε κάποιον το ερώτημα σχετικά με το εάν απολαμβάνουμε και στην Ελλάδα τα δικαιώματα που το μοντέλο αυτό παρέχει στους πολίτες. Δυστυχώς όμως η απάντηση που θα λάβει κανείς θα είναι κατηγορηματικά αρνητική…
Το μεγάλο κομματικό-πελατειακό, δαπανηρό, γραφειοκρατικό Κράτος που είχε ανέκαθεν η Ελλάδα δεν επιτρέπει την εδραίωση του κλασικού φιλελευθερισμού. Το Κράτος μας είναι ρυθμιστικό-παρεμβατικό, καθώς διαχειρίζεται αυτό την οικονομία και ρυθμίζει τη ζωή και την κοινωνία μας. Πρέπει να κατανοήσουμε πως η δεινή θέση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα είναι ακριβώς αποτέλεσμα του κρατισμού.
Επομένως, για να δεχτούμε την φιλελεύθερη θεώρηση των πραγμάτων -ή τουλάχιστον μέρος της- εδώ στην Ελλάδα, πρέπει πρώτα απ’όλα να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας για τον ρόλο του Κράτους, και να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως τελικά ο κρατισμός είναι βλαβερός για την ελευθερία των ατόμων και κατ επέκταση για την πρόοδο του συνόλου.
