Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Ένα από τα μεγαλύτερα μυθεύματα της μνημονιακής περιόδου είναι η αναστροφή της αιτιώδους σχέσης στα γεγονότα «μνημόνιο» και «οικονομική κρίση». Το κυρίαρχο πολιτικό αφήγημα, ειδικά την περίοδο 2010-2014, ήταν πως τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας και όχι ο κρατισμός, επέτειναν την ύφεση, ενώ αν είχε επικρατήσει μια αριστερίζουσα κεϋνσιανή λογική “τόνωσης των εισοδημάτων” θα είχαμε ξεμπερδέψει προ πολλού.
Ωραίο το παραμυθάκι, αλλά δεν έχει δράκο, όπως προκύπτει εμπειρικά από την εξόφθαλμο πραγματικότητα, αλλά και από τα δεδομένα. Το Heritage Foundation είναι μία αμερικανική δεξαμενή σκέψης, ταγμένη στην προώθηση πολιτικών οικονομικού και πολιτικού φιλελευθερισμού, με μείζονα επιρροή και με ενεργό συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα των ΗΠΑ. Από το 1995 και εντεύθεν, το εν λόγω ίδρυμα εκδίδει από κοινού με την Wall Street Journal, τον επονομαζόμενο «δείκτη οικονομικής ελευθερίας», όπου κατηγοριοποιούνται όλες οι χώρες του πλανήτη κατά φθίνουσα σειρά οικονομικής ελευθερίας.
Ας δούμε ποιες είναι οι πιο καπιταλιστικές χώρες του κόσμου που φιγουράρουν στην πρώτη 20άδα. Την πρωτοκαθεδρία κατέχει το Χόνγκ Κόνγκ, ακολουθούμενο από τις Σιγκαπούρη, Νέα Ζηλανδία, Ελβετία, Αυστραλία, Ιρλανδία ως οι πλέον προσηλωμένες στη ελεύθερη και ανοικτή αγορά. Την 20άδα συμπληρώνουν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ολλανδία, η Νορβηγία και το Λουξεμβούργο. Στην 33η θέση αχνοφαίνεται και η εσχάτως μετονομασθείσα Βόρεια Μακεδονία.
Η καθ’ ημάς νεοφιλελεύθερη Ελλάδα βρίσκεται στην θέση Νο 106 στην ομάδα των λιγότερο φιλελεύθερων κρατών παγκοσμίως, κάτω από την Ουγκάντα και την Μπουργκίνα Φάσο. Εντούτοις, για την τιμή των όπλων, βρισκόμαστε μία θέση πάνω από την Νικαράγουα και 4 θέσεις πάνω από τη Νιγηρία. Το Πακιστάν βρίσκεται στην θέση Νο 131.
Βλέπουμε λοιπόν πως μόνο καταχρηστικά μπορεί να ονομάζεται η Ελλάδα ευρωπαϊκή χώρα, αφού στην πράξη, τουλάχιστον από άποψη οικονομικής γεωγραφίας, μάς ταιριάζει περισσότερο ο χαρακτηρισμός της αφρικανικής τριτοκοσμικής χώρας. Επιπροσθέτως, και χωρίς κάποιος να έχει ιδιαίτερες γνώσεις στατιστικής, εύκολα συνάγεται ο συσχετισμός, όσο πιο «νεοφιλελεύθερη» είναι μια χώρα, τόσο μεγαλύτερη η υλικής της ευμάρεια, ενώ ο πατερναλιστικός σοσιαλισμός είναι συνυφασμένος με την υπανάπτυξη.
Όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, σύμφωνα με το συγκεκριμένο πόνημα, το ελληνικό κράτος-δεσμώτης βάζει τρικλοποδιά σε οποιαδήποτε προοπτική ανάπτυξης με ποικιλώνυμους τρόπους, εκ των οποίων δεσπόζουσα θέση κατέχει το μη βιώσιμο χρέος και ο υπερμεγέθης δημόσιος τομέας που το εκτρέφει. Ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής εισοδήματος ανέρχεται στο 45%, ο εταιρικός φόρος στο 29%, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον ΕΝΦΙΑ που γονάτισε την αγορά ακινήτων. Με το απαύγασμα της κρίσης, όλες οι κυβερνήσεις βρέθηκαν έμπροσθεν μίας δύσκολης εξίσωσης. Αφενός να χαλιναγωγήσουν το δυσθεώρητο έλλειμμα του 10+% του ΑΕΠ, ελλείψει πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, αφετέρου να συντηρήσουν μία κομματική πανστρατιά κρατικοδίαιτων κολαούζων για ψηφοθηρικούς λόγους. Ενώ η κλασική νεοφιλελεύθερη θεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η δραστική μείωση των φόρων συνδεδεμένη με μία ακόμα δραστικότερη μείωση κρατικών δαπανών, όλες οι κυβερνήσεις έπραξαν ακριβώς το αντίθετο. Με κριτήριο το προσωπικό κόστος, όλες οι κυβερνήσεις, λίγο-πολύ, αυτοπεριχαρακώθηκαν σε μία κοντόθωρη πολιτική καθολικευμένης αύξησης φόρων, προφανώς διότι έκριναν πως είναι λιγότερο πολιτικά επώδυνη από τις απολύσεις. Τα επίχειρα αυτής της μυωπικής πολιτικής ήταν η απορρόφηση κάθε ικμάδας ρευστότητας από την αγορά, διά της διασπάθισης πολύτιμων φόρων σε άχρηστες κρατικές δράσεις, οδηγώντας σε μετανάστευση κεφαλαίων και επιχειρήσεων σε χώρες του εξωτερικού. Ποιος ο λόγος να σκίζεσαι στη δουλειά, όταν στο τέλος της ημέρας το κράτος σου παίρνει το βιός σου, ενώ μπορείς να κάνεις την ίδια δουλειά στη Ρουμανία που έχει φιλικότερο στο επιχειρείν περιβάλλον, φορολογώντας μόλις το 1% του τζίρου όσων επιχειρήσεων έχουν τζίρο πάνω από 1.000.000€; Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, οι κυβερνητικές δαπάνες κατά την περίοδο της κρίσης κυμαίνονται στο 50% του ΑΕΠ, κάθε άλλο παρά δηλωτικό μίας νεοφιλελεύθερης χώρας που φείδεται δημοσίων πόρων!
Αναφορικά με το δικανικό μας σύστημα η Ελλάδα επίσης βρίσκεται αρκετά πίσω. Σύμφωνα με την έκθεση, εντοπίζονται προβλήματα ως προς την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης και τον ρυθμό εκδίκασης υποθέσεων. Χαρακτηριστικό θύμα δικανικής γραφειοκρατίας, η επένδυση στο Ελληνικό, καίτοι ψηφισθείσα από το 2010, ακόμα βρίσκεται για νιοστή φορά εγκλωβισμένη στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του ΣτΕ, προκειμένου να επανεξεταστεί η νομιμότητα και η συνταγματικότητά της.
Ειδική μνεία γίνεται και ως προς γενικότερο ρυθμιστικό πλαίσιο. Παρόλο που στα μνημονιακά χρόνια έγιναν κάποιες σποραδικές προσπάθειες βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα, αυτές υποσκάφτηκαν από την έλλειψη πολιτικής βούλησης και θάρρους από την πλευρά του πολιτικού προσωπικού να τις φέρουν εις πέρας. Αν και οι περισσότεροι δημοσιολογούντες φοβούνται την «ασύδοτη» αγορά, η λέξη «ασύδοτη» κάθε άλλο παρά αντανακλά την ελληνική περίπτωση. Γραφειοκρατία, πολυνομία, κακονομία, ακαμψία, υπερρύθμιση, μικροδιαχείριση, κεντρικός σχεδιασμός είναι μερικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν ένα τοξικό τοπίο για το ιδιωτικό πρωτοβουλιακό πράττειν. Η εργατική νομοθεσία είναι όχι μόνο πεπαλαιωμένη, αδυνατούσα να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που τίθενται από την 4η μεταβιομηχανική επανάσταση, αλλά με τις εκτεταμένες εξειδικεύσεις της σε θέματα όπως φερειπείν οι μισθοί ή οι απολύσεις, δένει χειροπόδαρα τις επιχειρήσεις, μη αφήνοντάς τες να προσαρμοστούν σε μικρο/μακροοικονομικές μεταβολές. Αρκεί να συγκρίνει κανείς την Ελλάδα με τις σκανδιναβικές χώρες, όπου δεν έχουν καν κατώτατο μισθό!
Ο δημόσιος διάλογος πυκνά-συχνά φιλοξενεί απόψεις, πολλές φορές εκπεφρασμένες και από επίσημα χείλη θεσμικών παραγόντων, που βρίσκονται σε αντιδιαστολή με την πραγματικότητα. Καθ’ όλη την περίοδο των μνημονίων, όλες οι πολιτικές δυνάμεις συσπειρώθηκαν εναντίον του κοινού μας εχθρού, του νεοφιλελευθερισμού. Ο ίδιος ο πρόεδρος της δημοκρατίας, κύριος Προκόπης Παυλόπουλος, έφτασε στο οποίο να μιλήσει για εγκλωβισμό της κοινωνίας μας σ’ έναν λαβύρινθο, έτοιμη να κατασπαραχθεί από τον μινώταυρο του νεοφιλελευθερισμού. Οι επιλογές μας λοιπόν, κοιτάζοντας ακομπλεξάριστα τα δεδομένα, είναι οι εξής. Είτε συνεχίζουμε σαν Δον Κιχώτηδες να πολεμάμε ανεμόμυλους, είτε αρχίζουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα χωρίς παρειδωλικές διόπτρες. Καιρός να συνειδητοποιήσουμε, αν θέλουμε να φτιάξουμε το σωστό χάρτη εξόδου από τον λαβύρινθο της κρίσης, πως εχθρός μας δεν είναι ο μινώταυρος του νεοφιλελευθερισμού, ο οποίος ουδέποτε έκανε γνωστή την παρουσία του στην Ελλάδα, μα ο Λεβιάθαν του κρατισμού. Το σίγουρο όμως είναι πως δεν έχουμε τα περιθώρια να πιπιλάμε την γνωστή καραμέλα του νεοφιλελευθερισμού, εν είδει στρουθοκαμηλισμού, δια «πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν» κατά το Θουκυδίδειο γνωμικό!
Γεννήθηκε στην Κρήτη και είναι τελειόφοιτος φοιτητής Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πολιτικές υγείας και φαρμακευτικής περίθαλψης. Ακραιφνής Φιλελεύθερος και υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με το Debate και το MUN, έχοντας συμμετάσχει σε σχετικούς διαγωνισμούς και προσομοιώσεις. Αγαπημένο ρητό: «Όσο αξίζει ένα άτομο, δεν αξίζει ο κόσμος όλος!»
