Του Παντελή Ζηβόντση,
Στην ταινία «Μονομάχος», κατά τη διάρκεια του εορταστικού εκατονταημέρου που είχε οργανώσει ο αυτοκράτορας Κόμμοδος προς τιμή του πατέρα του που πέθανε (τον είχε δολοφονήσει ο ίδιος), ο σκλάβος πλέον Μάξιμος Δέκιμος Μερίδιος φτάνει στο Κολοσσαίο της Ρώμης για να αγωνιστεί ως μονομάχος. Τη συγκεκριμένη ημέρα γίνεται μια κατά κάποιον τρόπο θεατρική αναπαράσταση της μάχης στη Ζάμα μεταξύ των Ρωμαίων και των Καρχηδονίων. Οι μονομάχοι ήταν να υποδυθούν τους Καρχηδονίους, που ηττήθηκαν μετά από αιματηρή μάχη από τους Ρωμαίους. Όταν άρχισε το θέαμα, ο Μάξιμος άρχισε να δίνει οδηγίες στους άλλους μονομάχους στην αρένα κατορθώνοντας με αυτόν τον τρόπο να τους συσπειρώσει και να νικήσει τους αντίπαλους Ρωμαίους κόντρα σε ότι είχε πραγματικά συμβεί στη Ζάμα. Η εξέλιξη αυτή ήταν πρωτοφανής, αφού οι Μονομάχοι κανονικά βρίσκανε φρικτό θάνατο μέσα στην αρένα κατά τη διάρκεια του θεάματος. Πέραν της ταινίας όμως και της αναπάντεχης αυτής εξέλιξης, πάμε να δούμε τι πραγματικά συνέβη με τη μάχη στη Ζάμα η οποία σηματοδότησε το τέλος του Β’ Καρχηδονιακού πολέμου και οδήγησε ουσιαστικά στο τέλος της Καρχηδόνας μερικά χρόνια αργότερα.
Το 205 π.Χ. οι Ρωμαίοι παρέδωσαν τα πολεμικά σκήπτρα στον Σκιπίωνα, ο οποίος αποβιβάστηκε ένα χρόνο αργότερα στην Αφρική με σκοπό να αρχίσει αμέσως εκστρατεία και να αναγκάσει τους Καρχηδονίους να παραδοθούν. Οι τελευταίοι αποτελούσαν το βασικό εχθρό της Ρώμης από το 264 π.Χ όταν και ξέσπασε ο Α’ Καρχηδονιακός πόλεμος. Ύστερα από ορισμένες βαριές ήττες το συνέδριο της Καρχηδόνας αποφάσισε να ανακαλέσει τον Αννίβα από την Ιταλία για να αντιμετωπίσει την απειλή της χώρας του. Τελικώς ο Αννίβας αποβιβάστηκε στην Αφρική το 203 π.Χ μαζί με τους 15.000 βετεράνους του και ασχολήθηκε με την ανασύνταξη του στρατού για να προετοιμαστεί για τη δυσκολότερη μάχη της ζωής του. Η σύνθεση των Ρωμαίων ήταν 400 μεταγωγικά και 40 πολεμικά πλοία ενώ ο στρατός ξηράς αποτελούνταν από 30.000 πεζούς και 8.000 ιππείς. Στην αντίπερα όχθη, ο Αννίβας είχε υπό τις οδηγίες του περίπου 40.000 στρατιώτες, 4.000 ιππείς και 80 ελέφαντες, δυνάμεις με τις οποίες κατευθύνθηκε στην περιοχή της Ζάμα. Εκεί πραγματοποιήθηκε η ομώνυμη Μάχη στις 19 Οκτωβρίου του 202 π.Χ. Πρωτύτερα η συνάντηση των δύο αρχηγών, Αννίβα και Σκιπίωνα για ενδεχόμενη συνθηκολόγηση δεν απέφερε αποτέλεσμα.
Αμφότερες λοιπόν οι πλευρές τοποθέτησαν τις δυνάμεις πεζικού στο κέντρο, παραπεταγμένες σε τρεις σειρές, ενώ στα πλάγια βρίσκονταν οι δυνάμεις ιππικού. Ο Αννίβας ξεκίνησε την επίθεση με τους ελέφαντες αλλά οι Ρωμαίοι με σάλπιγγες που έβγαζαν οξείς ήχους τρόμαξαν τους ελέφαντες που άρχισαν να τρέχουν για να γλυτώσουν από το θόρυβο και στράφηκαν εναντίον της αριστερής πλευράς του ιππικού των Καρχηδονίων. Ο Σκιπίων εκμεταλλεύθηκε αυτή την κατάσταση και έστειλε το ιππικό του για να κατατροπώσει τον αντίπαλο, πράγμα που έγινε αφού το ιππικό του Αννίβα τράπηκε σε φυγή καταδιωκόμενο από αυτό των Ρωμαίων. Την ίδια ώρα, στο κέντρο η μάχη μαινόταν σε έντονο ρυθμό. Με τις δύο σειρές να έχουν υποστεί ζημιές, η τρίτη σειρά του Αννίβα κατάφερε να απωθήσει την αντίστοιχη των Ρωμαίων. Αυτό συνέβη διότι ο Σκιπίων προσπάθησε να επαναλάβει τον ελιγμό που είχε χρησιμοποιηθεί σε προηγούμενη μάχη και μετακίνησε τις σειρές των στρατιωτών της δεύτερης και τρίτης γραμμής στα άκρα για να περικυκλώσουν τις δυνάμεις του Αννίβα. Ο ελιγμός απέτυχε εν μέρει, επειδή οι βετεράνοι που κρατούνταν ως εφεδρεία στην τρίτη γραμμή δεν ήταν δυνατό να περικυκλωθούν λόγω του ότι ο χώρος ανάμεσα σε αυτούς και τους Ρωμαίους ήταν διάσπαρτος με πτώματα και δυσκόλευαν τους ελιγμούς των επιτιθέμενων. Ο Σκιπίων αναγκάστηκε να βάλει τις δεύτερες γραμμές να γυρίσουν προς τα πίσω ώστε να αποκρούσουν την επίθεση των Καρχηδονίων. Σε αυτό το σημείο η μάχη ήταν πολύ δύσκολη για τους Ρωμαίους. Ο Αννίβας κατάφερε να εξαντλήσει τους Ρωμαίους πεζούς καθώς και να εκμεταλλευτεί με τον καλύτερο τρόπο την αριθμητική του υπεροχή. Για να μην περικυκλωθεί, γεγονός που θα επέβαινε μοιραίο για την πλευρά του, ο Σκιπίων επέκτεινε το μέτωπο του. Χωρίς τη δυνατότητα να ελιχθούν και χωρίς το ιππικό που δεν είχε επιστρέψει από την καταδίωξη, οι Ρωμαίοι αναγκάστηκαν να συγκρουστούν κατά μέτωπο με έναν εχθρό που υπερείχε σε αριθμό και σε ξεκούραση. Παρ’όλα αυτά οι λεγεωνάριοι δεν έχασαν το θάρρος τους. Το ιππικό επέστρεψε και όρμησε στα νώτα των καρχηδονιακών δυνάμεων, προκαλώντας αναταραχή και σφαγιάζοντας τους εχθρούς. Ο στρατός των Καρχηδονίων περικυκλώθηκε και ηττήθηκε οριστικά.
Η Μάχη της Ζάμα έληξε με πανωλεθρία για το στρατό του Αννίβα. Ο ίδιος σημείωνε, μάλιστα, την πρώτη του ήττα έπειτα από 17 χρόνια συνεχών νικηφόρων αποτελεσμάτων. Συγκεκριμένα, οι Καρχηδόνιοι απώλεσαν περί τους 20.000 στρατιώτες, τη στιγμή που οι Ρωμαίοι έχασαν μόλις 2.000. Ο Σκιπίων, που μετά τη μάχη απέκτησε το προσωνύμιο ”Αφρικανός”, αποφάσισε να μην καταστρέψει ολοσχερώς την Καρχηδόνα. Μολαταύτα, την ανάγκασε σε συνθηκολόγηση με ιδιαιτέρως σκληρούς όρους. Χρηματική αποζημίωση 10.000 ταλάντων, περιορισμό του στόλου της σε 10 πλοία, ενώ της απαγόρευσε συγκέντρωση στρατού χωρίς την έγκριση της Ρώμης. Παρότι η ήττα αυτή δεν οδήγησε στον άμεσο αφανισμό της Καρχηδόνας, αποτέλεσε ουσιαστικά την αρχή του τέλους της. Η Ρώμη στον αντίποδα βγήκε από αυτή τη διαμάχη ισχυρότερη, εδραιώνοντας την κυριαρχία της γύρω από τη Μεσόγειο.
Ποιος ξέρει τι θα συνέβαινε, αν η έκβαση στη Μάχη της Ζάμα ήταν αντίστοιχη με αυτή των μονομάχων στο Κολοσσαίο; Οι υποθέσεις, όμως, δε χωρούν στην ιστορία παρά μόνο τα γεγονότα.
Γεννημένος στην πόλη των τεχνών, την Φλώρινα, το 1998. Φοιτητής Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα προσομοιώσεων τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. (Μ.Β.Ε, ΠΠΣΚ, M.U.N). Έχει αναλάβει το πόστο του υπεύθυνου προώθησης στο OffLine Post.
