Του Χρήστου Μπέντσου,
To πετρελαϊκό fund της Νορβηγίας είναι γνωστό και ως Government Pension Fund Global (GPFG). Ιδρύθηκε το 1990 για να επενδύσει το πλεόνασμα εσόδων του πετρελαϊκού τομέα και αποτελεί το μεγαλύτερο εθνικό κεφάλαιο παγκοσμίως. Η διαχείρισή του υπόκειται στο υπουργείο οικονομικών, αλλά ασκείται από την Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας. Από το 2004 έχουν τεθεί οι ηθικοί κανόνες για την συμμετοχή εταιριών στο fund.
Στόχος του fund είναι να διευκολύνει τις κρατικές αποταμιεύσεις για την κάλυψη του αυξανόμενου κόστους του δημόσιου συνταξιοδοτικού προγράμματος. Προτίθεται επίσης να υποστηρίξει μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση δαπανά τα σημαντικά έσοδα πετρελαίου της Νορβηγίας.
Όταν ξεκίνησε η παραγωγή πετρελαίου στη Νορβηγία στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η κυβέρνηση γνώριζε τους κινδύνους για την εγχώρια οικονομία. Από πρώιμο στάδιο, η κυβέρνηση εργάστηκε για να βρει μέτρα που θα επέτρεπαν τη βιώσιμη και μακροπρόθεσμη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και των εσόδων πετρελαίου, δημιουργώντας πλούτο που θα υπερέβαινε την περίοδο παραγωγής πετρελαίου. Κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψη του πετρελαίου, οι πολιτικοί ηγέτες στη Νορβηγία ανησυχούσαν κυρίως για τη συμμετοχή τους σε πετρελαϊκές δραστηριότητες και τη διαχείριση του πετρελαϊκού πλούτου. Απαντώντας σε αυτές τις ανησυχίες, η Storting – το νορβηγικό κοινοβούλιο – άρχισε να διαμορφώνει τη βιομηχανία πετρελαίου στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Το 1971, οι «Δέκα Εντολές για το πετρέλαιο» διατυπώθηκαν για να καθοδηγήσουν την πολιτική πετρελαίου του έθνους. Ένα χρόνο αργότερα δημιουργήθηκε η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Statoil και η Διεύθυνση Πετρελαίου δημιουργήθηκε ως ξεχωριστός φορέας για τη διαχείριση των φυσικών πόρων και τη ρύθμιση των θεμάτων ασφάλειας και εργασιακού περιβάλλοντος. Τον Φεβρουάριο του 1974, το Υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε μια λευκή βίβλο με τίτλο «Ο ρόλος της πετρελαϊκής δραστηριότητας στη νορβηγική κοινωνία», εξηγώντας πώς πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο πλούτος του πετρελαίου για την ανάπτυξη μιας καλύτερης κοινωνίας.
Η ιδέα ενός νορβηγικού fund ως μέσου για τη μακροπρόθεσμη διαχείριση των εσόδων από το πετρέλαιο παρουσιάστηκε το 1983 από την επιτροπή Tempo, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων που διορίστηκε από την κυβέρνηση για να αναθεωρήσει το μέλλον των πετρελαϊκών δραστηριοτήτων. Η επιτροπή συνέστησε στην κυβέρνηση να αποθηκεύσει τα έσοδα από το πετρέλαιο σε ένα fund και να ξοδέψει μόνο την πραγματική απόδοση στο χαρτοφυλάκιο επενδύσεων του ταμείου. Με αυτόν τον τρόπο, η νορβηγική κυβέρνηση μετέτρεψε τα περιουσιακά στοιχεία πετρελαίου σε ένα χαρτοφυλάκιο επενδύσεων.
Το αμοιβαίο κεφάλαιο είχε θετικό αντίκτυπο στο να επιτρέψει την κυβέρνηση να διαχειριστεί βιώσιμα τα περιουσιακά στοιχεία και τα έσοδα του πετρελαίου, εξοικονομώντας παράλληλα και δημιουργώντας πλούτο για τις επόμενες γενεές Οι δημοσιονομικές πολιτικές και οι επενδυτικές κατευθυντήριες γραμμές συνεχίζουν να αναπτύσσονται με την πάροδο των ετών. Η βασική διαφορά του GPFG με άλλα παρόμοια κεφάλαια είναι ότι επιτρέπει στην πραγματικότητα να μετατρέψει τα περιουσιακά στοιχεία του πετρελαίου σε χαρτοφυλάκιο επενδύσεων, επιτρέποντας τη συστηματική διαχείριση των κεφαλαίων και να ζήσει τις αποδόσεις της επένδυσης και όχι την κοινή πρακτική της δαπάνης της αξίας των περιουσιακού στοιχείου.
Το ταμείο εξυπηρετεί επίσης έναν ηθικό στόχο, βασισμένο στην αρχή της ισότητας μεταξύ των γενεών. Ως μέσο μακροπρόθεσμης εξοικονόμησης, η επενδυτική στρατηγική της GPFG στοχεύει στη μεγιστοποίηση των οικονομικών αποδόσεων με μέτριο κίνδυνο, προκειμένου να εξασφαλίσει τα μέγιστα οφέλη για τις μελλοντικές γενιές. Με την ιδιότητά του ως μέσου κρατικής αποταμίευσης, το GPFG διαφέρει από τα παραδοσιακά ταμεία, τα οποία γενικά διατίθενται για συγκεκριμένες υποχρεώσεις και δεν προστατεύουν με τον ίδιο τρόπο την περιουσιακή βάση. Σε σύγκριση με παρόμοια κεφάλαια, η GPFG έχει υψηλότερη ικανότητα ανάληψης κινδύνου, διότι δεν υπόκειται σε βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις ρευστότητας και έχει μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα.
Το GPFG έχει λειτουργήσει και ως εργαλείο για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας μέσω της δημοσιονομικής πολιτικής σε περιόδους όπου υπήρχε ο κίνδυνος χαμηλής απασχόλησης και χαμηλής ανάπτυξης. Μέσα από τις ισχυρές κατευθυντήριες γραμμές για την ηθική επένδυση, το ταμείο προωθεί τα πρότυπα καλής εταιρικής διακυβέρνησης και ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να εφαρμόζουν υγιή περιβαλλοντικά και κοινωνικά πρότυπα. Δεν επενδύει σε εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα του, ανεξάρτητα από την αποδοτικότητά τους. Συνεπώς, στις αρχές του 2016, το GPFG απέκλεισε 73 εταιρείες από το επενδυτικό της χαρτοφυλάκιο βάσει ηθικών λόγων. Η ομάδα μαύρων εταιρειών περιελάβανε μεγάλους οργανισμούς όπως οι Philip Morris, Wal-Mart, Daewoo International και Rio Tinto.
Το 2016, η νορβηγική οικονομία είχε την υψηλότερη τιμή δείκτη Ανθρώπινου Δυναμικού στον κόσμο και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη, δημιουργώντας θέσεις εργασίας με ειδίκευση στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προς όφελος του τοπικού πληθυσμού. Όσον αφορά την πολιτική της, η χώρα κατάφερε να παραμείνει μια καλά λειτουργούσα και σταθερή δημοκρατία και κατατάχθηκε το 2017 στην τρίτη λιγότερο διεφθαρμένη χώρα στον κόσμο.
Παρόλο που οι επιστροφές των επενδύσεών της είναι ιστορικά θετικές, η νορβηγική κυβέρνηση γνωρίζει ότι αυτό μπορεί να μην συμβαίνει πάντα στο μέλλον. Αναμένεται ότι θα υπάρξουν διακυμάνσεις της αξίας και ότι η επενδυτική στρατηγική του ταμείου πιστεύεται ότι σχεδιάζεται για τη διαχείριση τέτοιων κινδύνων, συμβάλλοντας παράλληλα σε ένα σταθερό επιχειρηματικό κλίμα και μια βιώσιμη παγκόσμια οικονομία.
Απόφοιτος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, μεταπτυχιακός φοιτητής στο MSc Energy and Finance στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας και υπότροφος του Ιδρύματος Καρέλια. Στα πλαίσια του Erasmus+ βρίσκεται στο Costas Grammenos Center for Shipping, Trade and Finance στο Cass Business School, ενώ εργάζεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) στο Λονδίνο. Πολιτικά χαρακτηρίζεται φιλελεύθερος και ευρωπαϊστής. Είναι μέλος του Finance Club, της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων και του Ομίλου Ροταράκτ Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος του συλλόγου φοιτητών κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών και class representative στο μεταπτυχιακό.
