Του Ανδρέα Παπαϊωσήφ,
26η Δεκεμβρίου 1991, είναι η τερματική ημερομηνία ύπαρξης της τελευταίας «αυτοκρατορίας» που γνώρισε ο κόσμος, της Σοβιετικής Ένωσης. Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Μόσχα και η ανάδειξη της χώρας σε ομόσπονδη Δημοκρατία έφερε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, την μεταφορά του διεθνούς συστήματος από διπολικό σε πολυπολικό και για πολλούς, την είσοδο του κόσμου σε αυτό που αναφέρουμε ως νέα παγκόσμια τάξη.
Είναι λογικό όταν ο αναγνώστης διαβάσει την φράση νέα παγκόσμια τάξη να πραγματοποιήσει τον συνειρμό στην συνωμοσιολογία και στο πολυπαιγμένο «new world order». Όμως, η φράση αυτή έχει και μια πιο ορθή και επιστημονική έννοια. Η νέα παγκόσμια τάξη αναφέρεται στο τρόπο με τον οποίο συστάθηκαν οι διεθνείς συσχετισμοί αμέσως μετά την πτώση της Ε.Σ.Σ.Δ και την ανάδυση των ΗΠΑ ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Αναφέρεται στο πως έχει κυλίσει το παγκόσμιο γίγνεσθαι από το 91’ ως και σήμερα, δηλαδή στο σύνολο όλων την διακρατικών και διεθνών ενεργειών, στο ποια είναι η θέση του κάθε κράτους, Διεθνούς Οργανισμού και δρώντα σε αυτό το νέο status quo, με εστίαση κυρίως στις παγκόσμιες δυνάμεις, είτε στις κλασσικές είτε στις αναδυόμενες.
Ένα από τα άπειρα θέματα που μπορεί κανείς να καταπιαστεί όσον αφορά την νέα παγκόσμια τάξη είναι το πώς η Ρωσία του σήμερα αντιλαμβάνεται την νέα τάξη και πως αντιδρά σε αυτή. Αυτό ήταν και το ερώτημα σε ένα από τα πάνελ που έλαβαν μέρος στο φετινό Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών με τίτλο «Πώς αντιμετωπίζει η Ρωσία την παγκόσμια τάξη;» Εξέχουσες προσωπικότητες τόσο από τον Ευρώ–Ατλαντικό χώρο όσο και από την Ρωσία εξέφρασαν τις απόψεις τους επάνω στο ζήτημα αυτό.
Οι δηλώσεις των συμμετεχόντων ήσαν πολυποίκιλες και άκρως κατατοπιστικές για κάποιον που θέλει να κατανοήσει την βάση του ζητήματος αυτού. Η Celeste Wallander, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του US Russia Foundation χαρακτήρισε την Ρωσία ως μια «ρεβιζιονιστική αναθεωρητική δύναμη» και δήλωσε πως η Ρωσία δεν αποδέχεται τους κανόνες του διεθνούς «παιχνιδιού» ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να πιέσει και να αλλάξει καταστάσεις σε πεδία που δεν αναμειγνύεται όπως το ΝΑΤΟ, ενώ από την άλλη θεωρεί λογική την στάση και επιδίωξη αυτή καθώς οι κανόνες στις Διεθνείς Σχέσεις είναι μεταβλητοί. Στην συνέχεια, η Molly Montgomery, αντιπρόεδρος του Albright Stonebridge Foundation, κατέκρινε την Μόσχα για τον υβριδικό πόλεμο που ασκεί απέναντι στην Ευρώπη, δίνοντας ως παραδείγματα την εμπλοκή της Ρωσίας σε εκλογές άλλων κρατών, την προσπάθεια της ώστε να πραγματοποιηθεί πραξικόπημα στο Μαυροβούνιο, όπως επίσης και την πάγια «αντι – ΝΑΤΟ» πολιτική της. Ο διπλωματικός ανταποκριτής των New York Times Steven Erlanger, αφού προχώρησε σε ερωτήσεις επάνω στα ζητήματα που έθιξε η Molly Montgomery προχώρησε στην δήλωση που αναφέρει: «Κατανοώ τους λόγους ύπαρξης της ρωσικής υπερηφάνειας, αλλά όχι τους λόγους παράνοιας που διατρέχουν τη Ρωσία».
Από Ρωσικής πλευράς, ο Πρέσβης της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Vladimir Chizhov, ανέφερε σχετικά με την νέα παγκόσμια τάξη πως «στο σήμερα ζούμε την μεγαλύτερη πόλωση που έχει υπάρξει», ενώ εκτίμησε πως η έννοια του Διεθνούς δικαίου έχει αρχίσει να διαλύεται, δίνοντας παράδειγμα πως πολλοί Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρονται σε αυτό ως «διεθνείς αναγνωρισμένοι κανόνες», πράγμα το οποίο η Ρωσία προσπαθεί να αποτρέψει μέσα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. Επίσης χαρακτηριστικά δήλωσε: «Δεν θέλουμε να προκαλούμε βλάβη σε κανένα ούτε να παρεμβαίνουμε στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών. Βλέπουμε την Ουάσιγκτον να επεμβαίνει στα εσωτερικά ζητήματα της Βενεζουέλας και να επιδιώκει να φθείρει τα κράτη μέλη της Ε.Ε»ενώ έκλεισε την ομιλία του λέγοντας πως «η Ρωσία υλοποιεί την έννοια του οικοσήμου της Ρωσίας, με το δικέφαλο αετό, δηλαδή κοιτάει και προς την Ανατολή και προς τη Δύση», θέλοντας να δώσει έμφαση στις ενέργειες της Ρωσίας ώστε να συνάψει ισχυρούς πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με χώρες όπως η Κίνα και άλλες ασιατικές δυνάμεις. Από την άλλη πλευρά, ο επικεφαλής του ρωσικού πρακτορείου ειδήσεων και ραδιοφώνου Sputnik, Anton Anisimov, εστίασε στο ότι η Ρωσία προωθεί την καλή και υγιής συνεργασία τόσο Ανατολικά όσο και Δυτικά με πολλούς διεθνής δρώντες με στόχο την διμερή συνεργασία. Ανέφερε τέλος, καυστικά, πως μόνο οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι η Ρωσία προσπαθεί να υπονομεύσει την παγκόσμια τάξη.
Διαβάζοντας τα λεγόμενα των παρευρισκόμενων του πάνελ μπορούμε να συμπεράνουμε πως σε πρώτο χρόνο η Ρωσία ακόμα προσπαθεί να ανακτήσει την δυναμική και την δόξα του παρελθόντος, ενώ σε δεύτερο χρόνο, έχει θέσει ως τρόπο ενεργειών της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι την αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και των συμμάχων της στην γηραιά ήπειρο κυρίως στον χώρο που αναπτύσσεται το ΝΑΤΟ δηλαδή την Ανατολική Ευρώπη και Βαλκάνια (άλλωστε μην ξεχνάμε πως διαχρονικά η Ρωσία θεωρούσε τις περιοχές αυτές ως, ας μου επιτραπεί η έκφραση, «ζωτικό της χώρο») και σε τρίτο χρόνο θέτει τις βάσεις για ένα νέο άνοιγμα της προς την Ασία και την Μέση Ανατολή. Πράγμα που προφανώς δεν αρέσει και δεν άρεσε ποτέ σε Ευρώπη και ΗΠΑ γι’ αυτό βλέπουμε πως όντως τα τελευταία χρόνια υπάρχει τέτοια όξυνση και πίεση προς την Μόσχα.
Το συμπέρασμα που μπορεί να βγει μέσα από όλα αυτά τα γεγονότα του σήμερα, είναι πως η νέα παγκόσμια τάξη τώρα διαμορφώνεται, πως όλοι αναζητούν μια θέση στο «πάνθεον» της ιστορίας. Όμως, εάν πράγματι οι δρώντες αποζητούν όπως ισχυρίζονται την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, θα πρέπει κατά την ταπεινή μου γνώμη να κατευνάσουν τα θέλω τους. Άλλωστε όπως έχει γράψει και ένας μάγος των διεθνών σχέσεων, ο Henry Kissinger, «ο κόσμος χρειάζεται έναν ανανεωμένο και σύγχρονο ιδεαλισμό».