Του Στέφανου Σταγάκη,
Τα τελευταία χρόνια, στατιστικές και μελέτες έχουν ασχοληθεί έντονα με τις επιπτώσεις του πλαστικού στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μόνο το 5% της αξίας των πλαστικών συσκευασιών παραμένει πραγματικά στην οικονομία, ενώ το υπόλοιπο απορρίπτεται, με το οικονομικό κόστος των θαλάσσιων απορριμμάτων να εκτιμάται μεταξύ 259 και 695 εκατομμύρια ευρώ, κυρίως στους τομείς της αλιείας και του τουρισμού. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθανόμαστε ανήσυχοι από την εξέλιξη των προβλημάτων που συνδέονται με την παραγωγή, κατανάλωση και απόρριψη πλαστικών προϊόντων, ωστόσο δεν φαινόμαστε ιδιαίτερα διατεθειμένοι να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Γιατί πράγματι, δε μας αρέσει το γεγονός ότι χιλιάδες τόνοι πλαστικού καταλήγουν στη θάλασσα ή ότι περνούν στην τροφική αλυσίδα, όμως στις συζητήσεις περί κατάργησης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, σχεδόν πάντα θα ακούσουμε την εξής ερώτηση από κάποιον ανήσυχο καταναλωτή: «Και εγώ πώς θα πίνω τον καφέ μου;».
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν άπειροι τρόποι να αντικαταστήσουμε τη χρήση αυτών των πλαστικών προϊόντων. Έναν από αυτούς γνωρίσαμε ευρέως τον τελευταίο χρόνο με τη χρέωση της πλαστικής σακούλας. Όλοι αναζητήσαμε εναλλακτικές: καταφύγαμε σε πάνινες ή υφασμάτινες τσάντες μεταφοράς, σε καρότσια για ψώνια, ακόμη και στο σακίδιό μας. Το αξιοσημείωτο είναι ότι δεν άλλαξε στο ελάχιστο η καταναλωτική μας συμπεριφορά ή η δυνατότητά μας να μεταφέρουμε τα ψώνια μας. Συνεχίσαμε να αγοράζουμε και να μεταφέρουμε ακριβώς τα ίδια πράγματα, σαν να μην άλλαξε τίποτα. Είναι εύλογη λοιπόν η εξής απορία: Αν η απομάκρυνση της πλαστικής σακούλας από τη ζωή μας και η αντικατάστασή της από άλλα είδη δε μας επηρέασε καθόλου, μήπως αυτό ισχύει και για άλλα πλαστικά προϊόντα; Πώς θα επηρεάσει, λοιπόν, την κατανάλωση καφέ η αλλαγή στο ποτήρι ή στο καλαμάκι αν τα αντικαταστήσουμε με άλλα, επαναχρησιμοποιούμενα;
Ιδιαίτερα στην περίπτωση του καφέ, που συχνά γίνεται αντικείμενο επίκλησης, πολλές πρωτοβουλίες και καμπάνιες ανά τον κόσμο έχουν εμφανιστεί δυναμικά και έχουν ευαισθητοποιήσει τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα, όπου σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace καταναλώνονται ημερησίως 1.000.000 πλαστικά ποτήρια για καφέ, η ανάληψη ανάλογης δράσης δεν είναι παρά αναγκαία. Ήδη παρακολουθούμε με ενθουσιασμό καταστήματα που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο επιβραβεύουν την περιβαλλοντική συνείδηση των πελατών τους: Είτε μειώνοντας την τιμή για όσους χρησιμοποιούν το δικό τους –επαναχρησιμοποιούμενο– σκεύος, είτε παρέχοντας ποτήρια και καλαμάκια φτιαγμένα από εναλλακτικά υλικά: από μπαμπού, από γυαλί, από ανοξείδωτο ατσάλι, ακόμη και από πεπιεσμένο χαρτί.
Υπάρχουν, λοιπόν, εναλλακτικές για τα μιας χρήσεως πλαστικά προϊόντα. Και δεν είναι δύσκολο να τις εφαρμόσουμε. Πλέον η αγορά είναι γεμάτη από επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια και καλαμάκια και η τάση για χρήση τους ολοένα και μεγαλώνει. Αυτό που χρειάζεται είναι μια αλλαγή στην καταναλωτική μας συμπεριφορά: να δώσουμε μια ευκαιρία στα καινοτόμα αυτά προϊόντα και να τα δοκιμάσουμε. Όχι τόσο σαν εναλλακτική, όσο σαν μέρος της καθημερινότητάς μας. Όπως η υφασμάτινη τσάντα έγινε η νέα πλαστική σακούλα, γιατί το επαναχρησιμοποιούμενο ποτήρι να μη γίνει το νέο πλαστικό; Εδώ βρίσκεται, λοιπόν, η απάντηση στο «και εγώ πώς θα πίνω τον καφέ μου»: Είναι θέμα συνήθειας.
