Της Σπυριδούλας Βαλασιάδου,
Έχετε αναλογιστεί ποτέ ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που δύνανται να διαμορφώσουν συνθήκες αστάθειας στο «status quo» ενός ανεξάρτητου, κυρίαρχου κράτους; Εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες αθροίζονται δημιουργώντας την εξίσωση της «κρίσης». Κρίση με τη μορφή «υιού» που μολύνει τη κρατική οντότητα και στέκεται τροχοπέδη στην ανάπτυξή της. Το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι το εξής: «Ποια είναι τα αίτια εκείνα που αποτέλεσαν τη βάση ανάπτυξης μίας κρίσης;».
Τοποθετώντας την έννοια της «κρίσης» στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων, αναντίρρητα, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι καταλυτική είναι η δράση των «εξωτερικών» παραγόντων για την πρόκληση αστάθειας, δεδομένης μάλιστα της παγκόσμιας οικονομικής αλληλεξάρτησης των κρατών. Υπάρχει ωστόσο, μία οριακή εννοιολογική διαφορά μεταξύ των όρων της διακρατικής «συνεργασίας» και της «αλληλεξάρτησης». Η συνεργασία υφίσταται ως σχέση μεταξύ ισότιμων δρώντων, εν αντιθέσει με την αλληλεξάρτηση, η οποία ενέχει την έννοια της «υποτέλειας». Κι όταν υφίστανται συνθήκες υποτέλειας, παρατηρούνται φαινόμενα «παρεμβατισμού».
Η σύγχρονη παγκόσμια ιστορία βρίθει ανάλογων παραδειγμάτων «παρεμβατικής εξωτερικής πολιτικής» και η σημερινή πραγματικότητα εμπλουτίζεται με ακόμα περισσότερα. Η «ανθρωπιστική κρίση» στη Βενεζουέλα για κάποιους αντιμετωπίζεται ως προϊόν της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής, η οποία αποσκοπεί στην «εκμετάλλευση» της «ενεργειακής» ισχύος που χαρακτηρίζει το παθόν – κράτος. Η Ρωσία, λόγου χάρη, κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι προετοιμάζονται για στρατιωτική επέμβαση στο παθόν – κράτος της Λατινικής Αμερικής. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Αrgumenti I Fakti», ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Νικολάι Πατρούσεφ, δήλωσε συγκεκριμένα ότι «αντιμετωπίζοντας με σαρκασμό και υπεροψία τον λαό της Βενεζουέλας, οι ΗΠΑ ετοιμάζουν στρατιωτική επέμβαση στο ανεξάρτητο κράτος», ισχυριζόμενος μάλιστα ότι η αποστολή αμερικανικών δυνάμεων στο Πουέρτο Ρίκο και στην Κολομβία υποδηλώνει τις προθέσεις του Πενταγώνου για ανατροπή του προέδρου Μαδούρο. Υπαινίσσεται, επιπρόσθετα, πως η δεινή ανθρωπιστική κατάσταση στη Βενεζουέλα συνιστά απότοκο των αμερικανικών κυρώσεων και του εμπάργκο. Ο φόβος για την εξέλιξη αυτής της «μόλυνσης – κρίσης» ελλοχεύει, στη σκιά μάλιστα των παραδειγμάτων της Λιβύης και της Συρίας. Παραδείγματα παθόντων – κρατών, τα οποία παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες με τη σημερινή Βενεζουέλα.
Την κατηγορία αυτή της Μόσχας αντέκρουσε σθεναρά ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Βενεζουέλα, Έλιοτ Έιμπραμς, ο οποίος μάλιστα απευθύνεται και στους υπόλοιπους δρώντες του διεθνούς πολιτικού γίγνεσθαι, αναζητώντας «συμμάχους» στο έργο του. «Ζητάμε και από τους άλλους να συνδράμουν στην επιβολή κυρώσεων σε όσους σχετίζονται με την βία του τελευταίου σαββατοκύριακου και οι οποίοι στηρίζουν την διαφθορά του καθεστώτος Μαδούρο. Ζητάμε από τα κράτη – μέλη να συνδράμουν στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Βενεζουέλα, όπως δεκάδες χώρες έχουν ήδη κάνει». Εξέφρασε συνάμα την ελπίδα ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε θα υιοθετήσει ανάλογο ψήφισμα για την είσοδο της ανθρωπιστικής βοήθειας στην Βενεζουέλα. Ερωτήματα ως προς το δικαίωμα «επέμβασης», ακόμα και στο πλαίσιο υπεράσπισης των πανανθρώπινων δικαιωμάτων, εγείρονται, θίγοντας το ακόλουθο ζήτημα που ταλανίζει πολλούς θεωρητικούς των διεθνών σχέσεων: «Καταπατάται το θεμελιώδες δικαίωμα της αυτοκυριαρχίας ή όχι δια των ανθρωπιστικών επεμβάσεων;». «Ποια πολιτική οντότητα δύναται να επιφορτιστεί με την ευθύνη της «επέμβασης», ώστε να αντιμετωπιστεί η αστάθεια και να «περιθάλψει» ένα κράτος που βιώνει κρίση;». «Μία τέτοια στρατηγική δε δημιουργεί σχέσεις υποτέλειας;». 
Τα αίτια της «παθογένειας» στη Βενεζουέλα εντοπίζονται τόσο σε εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς παράγοντες, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την ακόλουθη SWOT ανάλυση (https://www.ukessays.com/essays/economics/a-swot-analysis-of-venezuela-.php). Ενδεικτικά, οι «αδύναμες» («Weaknesses») πτυχές του κράτους αυτού εντοπίζονται κυρίως στην σχέση εξάρτησης οικονομίας – πετρελαίου, η οποία διαμόρφωσε συνθήκες υπερπληθωρισμού (οικονομική κατάρρευση, λόγω της πτώσης της τιμής του πετρελαίου). Αθροιστικά λειτούργησε και η πολιτική αστάθεια των τελευταίων ετών, υπό την έννοια της γενικής δυσαρέσκειας του λαού έναντι του Προέδρου Μαδούρο, στο πρόσωπο του οποίου πολλοί διακρίνουν τη διαφθορά και την καταπάτηση της δημοκρατίας. Το «σοσιαλιστικό» πρότυπο συγκέντρωσης δυνάμεων του Μαδούρο παρακωλύει την εξασφάλιση εσωτερικής νομιμοποίησης της «κυβέρνησής» του, η οποία κρίνεται απαραίτητη για τη πολιτική σταθερότητα της χώρας.
Την περασμένη εβδομάδα, οι τιμές του πετρελαίου κυμάνθηκαν κάτω από τα 67$ / βαρέλι, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες έπληξαν την παραγωγή πετρελαίου αντλώντας 12 εκ. βαρέλια ημερησίως, υπονομεύοντας με τον τρόπο αυτό τις προσπάθειες άλλων μεγάλων παραγωγών πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας. Απώτερος σκοπός ο περιορισμός της παραγωγής, ώστε να σταθεροποιηθεί η αγορά. Η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία PDVSA της Βενεζουέλας επλήγη από την πολιτική της Ουάσιγκτον. Να υπογραμμιστεί στο σημείο αυτό ότι τον Ιανουάριο της επιβλήθηκαν κυρώσεις και τα περιουσιακά στοιχεία της PDVSA αξίας 7 δις. $ μπλοκαρίστηκαν. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Στίβεν Μνούτσιν, ισχυρίστηκε σε δημοσιογράφους ότι «μπλοκάροντας τα περιουσιακά στοιχεία του PDVSA, οι ΗΠΑ φροντίζουν την εταιρεία προς το συμφέρον του λαού της Βενεζουέλας». Για να αναστείλουν τις κυρώσεις στη Βενεζουέλα, ζητούν μάλιστα ο έλεγχος της πετρελαϊκής εταιρείας της χώρας (PDVSA) να μεταφερθεί στον δοτό «πρόεδρο» που έχουν αναγνωρίσει, Χουάν Γκουαϊδό ή σε μια «δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση». Σε ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, αναφέρεται συγκεκριμένα ότι: «Ο δρόμος για την χαλάρωση επιβολής κυρώσεων για την PDVSA και τις θυγατρικές της είναι μέσω της ταχείας μεταφοράς του ελέγχου της εταιρείας στον προσωρινό πρόεδρο Χουάν Γκουαϊδό ή σε μια επερχόμενη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση που δεσμεύεται να λάβει συγκεκριμένες και ουσιαστικές ενέργειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς». Σημειώνεται, δε, ότι η «μεταβίβαση του ελέγχου θα εξασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία της Βενεζουέλας θα διατηρηθούν για τον λαό της χώρας, αντί να κατασχεθούν και να οικειοποιηθούν από τον πρώην πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο».
Γίνεται, συνεπώς, αντιληπτό ότι πέραν των εσωτερικών ευθυνών που επιφορτίζουν τους κυβερνώντες και τους κυβερνώμενους ενός ανεξάρτητου κράτους, παράγοντες αποσταθεροποίησης ανιχνεύονται και «εκτός συνόρων». Το μέλλον της Βενεζουέλας πάντως μπορεί να χαραχθεί ευοίωνο, εφόσον εξαλειφθεί το υπάρχον κλίμα «εμφυλίου» και αξιοποιηθούν ορθολογικά οι αναδυόμενες για αυτήν ευκαιρίες («Opportunities»): «Το εξωτερικό δημόσιο χρέος της είναι χαμηλό, περίπου στο 9,8% του ΑΕΠ. Οι κύριες πληρωμές για τα επόμενα τέσσερα χρόνια είναι περίπου 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ποσό μετριοπαθές . Ως εκ τούτου, η Βενεζουέλα θα μπορούσε επίσης να αυξήσει το δανεισμό της σε διεθνές επίπεδο, αν είναι απαραίτητο, αλλά είναι εξαιρετικά απίθανο να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών. Ενόψει των ισχυρών αποπληθωριστικών πιέσεων, ο πληθωρισμός της Βενεζουέλας είναι πιθανό να συνεχίσει να μειώνεται στο εγγύς μέλλον».
