Του Ανδρέα Παπαϊωσήφ,
Το απόγευμα της 24ης Φεβρουαρίου 2019, επιτελέστηκε στην Κούβα ίσως το μεγαλύτερο πολιτικό γεγονός μετά την εγκαθίδρυση του Κομμουνισμού το 1959. Την ημέρα αυτή, ο λαός της Κούβας κλήθηκε να δώσει θετική ή αρνητική απάντηση ως προς το δημοψήφισμα που η Κυβέρνηση του νησιωτικού κράτους προκήρυξε με θέμα την αναθεώρηση του υπάρχοντος συντάγματος.
Η Κουβανέζικη κυβέρνηση προχώρησε την Κυριακή που μας πέρασε στην εκλογική διαδικασία για την υιοθέτηση νέου συντάγματος, το οποίο είχε ήδη εγκρίνει η Βουλή από τον Δεκέμβριο του 2018. Το νέο αυτό σύνολο νόμων, ισχυρίζεται πως θα ανανεώσει και θα τονώσει το κράτος σε θέματα όπως η οικονομία, με θεμελιώδη δικαιώματα αυτής να αναγνωρίζονται όπως η ιδιωτική ιδιοκτησία, οι ξένες επενδύσεις, το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές, η τόνωση στις μικρές κι μεσαίες επιχειρήσεις, παρότι θα συνεχιστεί το συγκεντρωτικό σύστημα κρατικού ελέγχου. Επίσης, θα αναγνωρίζει και ως έναν βαθμό κάποιες κοινωνικές ελευθερίες στους πολίτες όπως το να καθορίζουν το φύλο τους, να έχουν πρόσβαση στο διεθνές ίντερνετ, επιπλέον θα έχουν την δυνατότητα να εκπροσωπούνται νόμιμα εάν συλληφθούν από την αστυνομία.
Σε πολιτικό επίπεδο, το νέο σύνταγμα δεν αλλάζει το πολίτευμα της χώρας, με το Κομμουνιστικό κόμμα να παραμένει ως η μοναδική νόμιμη κυβερνούσα αρχή της Κούβας, ωστόσο θα αναδιαρθρωθούν οι θεσμικές θέσεις της κυβέρνησης με την δημιουργία αυτής του Πρωθυπουργού, ενώ ταυτόχρονα θα μειωθούν οι εξουσίες που ως τώρα κατείχε η θέση του Προέδρου, όπως επίσης θα τεθεί και χρονικό όριο στην Προεδρική θητεία. Επιπρόσθετα, θα γίνουν και κάποιες αλλαγές στον τρόπο άσκησης της τοπικής αυτοδιοίκησης. 
Ως προς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μετά την καταμέτρηση της 25ης Φεβρουαρίου, η Πρόεδρος της Εθνικής Εφορευτικής Επιτροπής, Αλίνα Μπαλσέιρο Γκουτιέρεζ, ανακοίνωσε πως η ψηφοφορία είχε θετική απόληξη. Το 86% ψήφισε ναι (σε εκλογική βάση 8,7 εκατομμυρίων), ενώ το όχι έλαβε γύρω στο 9%. Ο Κουβανός Πρόεδρος Μιγκέλ Ντίαζ – Κανέλ δήλωσε έπειτα των αποτελεσμάτων πως “αυτή η ψήφος στο ναι, είναι μια ψήφος κινητοποίησης για την ειρήνη και ταυτόχρονα μια ψήφος ενάντια σε “αυτοκρατορικές” παρεμβάσεις στην Λατινική Αμερική”.
Βέβαια, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αυτού δε φέρνει έκπληξη σε κανέναν, εάν αναλογιστεί κανείς πως το μοναδικό νόμιμο μέσο μαζικής ενημέρωσης στην χώρα είναι αυτό του κράτους, το οποίο είχε ξεκινήσει ήδη από τον Δεκέμβριο που μας πέρασε μια μακροσκελής καμπάνια για την υπερψήφιση του νέου συντάγματος. Ενώ ταυτόχρονα, την ίδια χρονική περίοδο, σημειώθηκαν κάποια περιστατικά στην Κούβα, όπου φωνές εναντίον του δημοψηφίσματος αυτού χαρακτηρίστηκαν ως προδοτικές προς την χώρα και ως λειτουργίες εξωτερικών καπιταλιστικών συμφερόντων. 
Παρ’ όλα αυτά, υπήρξαν και κάποιες αρνητικές χροιές ως προς το περιεχόμενο του νέου συντάγματος, κυρίως από θρησκευτικές ομάδες όπως οι ευαγγελιστές και οι καθολικοί, όπου εναντιώθηκαν κυρίως σε κοινωνικά ζητήματα. Επίσης, εναντίωση υπήρξε και από επιφανείς Κουβανούς του εξωτερικού. Χαρακτηριστικά ο Κάρλος Σαλαντρίγκας, Κουβανό–Αμερικανός επιχειρηματίας δήλωσε πως «το δημοψήφισμα αυτό αποτελεί άλλη μια χαμένη ευκαιρία» και πως «οι μηδαμινές νέες οικονομικές αλλαγές δεν είναι αρκετές, ώστε να δημιουργήσουν κλίμα ανάπτυξης και να φέρουν εξωτερικές επενδύσεις».
Το δημοψήφισμα αυτό, κατά τα λεγόμενα κυβερνητικών στελεχών, είναι η ταυτόχρονη εξέλιξη του κράτους και η πορεία αυτού στον σύγχρονο κόσμο όπως επίσης και θιασώτης της επαναστατικής ιστορίας και παράδοσης της Κούβας. Όντως, αυτή η κίνηση του Κομμουνιστικού κόμματος της Κούβας, ήταν το πρώτο άνοιγμα της χώρας μετά την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ το 1991. Είναι όμως αυτό αρκετό, ώστε να ανακουφίσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Κουβανέζικος λαός; Είναι αρκετό, ώστε να μπορέσει η Κούβα να αποκτήσει μια “φιλότιμη” θέση στο περιφερειακό της και διεθνές σύστημα; Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως όχι. Διότι, σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταλλάσσεται πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά, σε έναν κόσμο που απαιτεί πολυδιάστατες πρακτικές και “ατζέντες”, ένα πολίτευμα όπως αυτό που σκεπάζει το νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής δε μπορεί παρά να το κρατά απομονωμένο και αναχρονιστικό. Δεν είναι τυχαίο που η ψηφοφορία αυτή έγινε με ταχείς ρυθμούς αμέσως μετά τα ραγδαία γεγονότα της Βενεζουέλας και τις Αμερικανικές δηλώσεις περί προστασίας της Δημοκρατίας. Έτσι κι αλλιώς, όπως δήλωσε και ο Ντόναλντ Τράμπ (και είναι ίσως το μοναδικό σημείο που τείνω να συμφωνήσω μαζί του) ο σοσιαλισμός πεθαίνει…
