Του Χαρίτου Αναστασίου,
Συνέχεια από το Μέρος Α’…
Άμεση προτεραιότητα αποτελεί η επανόρθωση των καταστροφών στην περιοχή της Fukushima. Η ζώνη που έχει ρυπανθεί από την ακτινοβολία είναι σημαντικά εκτεταμένη. Βασικότερο πρόβλημα είναι η διάχυση των εξαιρετικά ρυπασμένων υδάτων που χρησιμοποιούνταν για την ψύξη του πυρηνικού αντιδραστήρα. Η απομόνωση της ρυπασμένης γης και των ραδιενεργών υλών από τα υπόγεια ύδατα, η οικοδόμηση ενός μεταλλικού τείχους μήκους 780 μέτρων και η προσεκτική αποθήκευση των ρυπασμένων υδάτων σε υψηλής ασφάλειας αποθήκες συντελούν προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα μεγάλο μέρος αυτών έχει ήδη καθαριστεί ολοκληρωτικά. Με ρομποτικά μέσα και κινούμενες κάμερες ο πυρηνικός σταθμός διαλύθηκε σταδιακά, ήδη από το 2016 το σύνολο του πυρηνικού καυσίμου απομακρύνθηκε και από τις 4 μονάδες. Το 2017 δε επετράπη στον πληθυσμό να επιστρέψει πίσω, πλην δύο πόλεων που θα παραμείνουν ακατοίκητες για αρκετές δεκαετίες ακόμη.
Επόμενη κίνηση η δραστική μεταβολή του ενεργειακού μείγματος της χώρας. Στόχος τη κυβέρνησης η περαιτέρω διείσδυση του καθαρότερου φυσικού αερίου και των ανανεώσιμων στο εθνικό μείγμα, ο πλουραλισμός πηγών που θα ανάγει την ασφάλεια της χώρα, αλλά και η ακόμη εντονότερη φιλελευθεροποίηση και αποκέντρωση της ενεργειακής αγοράς. Το 2030 αναμένεται το εισαγόμενο σε υγροποιημένη μορφή αέριο (LNG) να αντιστοιχεί στο 27% της πίτας, οι δε ανανεώσιμες σχεδόν κατά 24% και ο γαιάνθρακας να περιοριστεί στο 26%. Όραμα η Ιαπωνία να αποτελέσει ένα παγκόσμιο κέντρο LNG, με μία σημαντική αγορά που θα απομακρύνει σταδιακά την χώρα από τις εισαγωγές πετρελαίου και γαιάνθρακα, ήδη εξάλλου εισάγει τις μεγαλύτερες ποσότητες LNG στον κόσμο. Ως προς το ζήτημα εξάλλου των θερμοκηπικών αερίων η μητροπολιτική πόλη του Τόκιο των 40 εκατομμυρίων κατοίκων και του των 700 δισεκατομμυρίων ΑΕΠ, υπήρξε από τις πρώτες στον κόσμο περιοχές που επέβαλλαν σύστημα μεγίστου ορίου κι εμπορίας εκπομπών (cap and trade) αντίστοιχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κύριο διαχειριστή την μητροπολιτική του κυβέρνηση. Σκοπός ως το 2020 ο περιορισμός των εκπομπών κατά 25% σε σχέση με το 2000, αλλά και η επέκταση του σε εθνικό επίπεδο.
Στο κομμάτι των ανανεώσιμων, η Ιαπωνία επένδυσε σημαντικά στην υδροηλεκτρική παραγωγή, το 1950 συνέβαλε κατά 30% περίπου στο ηλεκτρικό δίκτυο, σήμερα μόλις κατά 4% και δίχως περιθώριο σημαντικής επέκτασης. Αντίθετα δε με αρκετές χώρες, η Ιαπωνία δεν μπορεί να στηριχθεί τόσο στην αιολική ενέργεια, αφού έχει λίγα μέρη με ισχυρούς σταθερούς ανέμους. Παρόλα αυτά, το 2011 σχεδιάστηκε η κατασκευή πλωτού αιολικού πάρκου, 6 ανεμογεννητριών ανοικτά της Fukushima, σκοπός να υπάρχουν πάνω από 80 στην περιοχή μέχρι το 2020. Το 2013 εγκαινιάστηκε και η πρώτη υπεράκτια ανεμογεννήτρια μερικά χιλιόμετρα από τις ακτές, με τον τομέα να είναι πολλά υποσχόμενος στο μέλλον.
Η ανανεώσιμη ενέργεια θα προέρχεται κυρίως από τον Ήλιο. Μέχρι το 2000 η Ιαπωνία ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός φωτοβολταϊκών πλαισίων στον κόσμο, η χώρα έχει εξαιρετικά μεγάλη φωτοβολταϊκή ανάπτυξη στον κόσμο και την δεύτερη στον κόσμο εγκατεστημένη ηλιακή δυναμικότητα, ικανή να καλύψει έως και το 5% της εγχώριας ζήτησης. Η εκτόξευση των σχετικών επενδύσεων είναι εντυπωσιακός, ο στόχος που είχε τεθεί για το 2030 ξεπεράστηκε ήδη από το 2018 και σκοπός είναι το 2050 η ηλιακή ενέργεια να καλύπτει το 10% των συνολικών ενεργειακών αναγκών, ποσοστό εξαιρετικά μεγάλο. Πέραν της παρουσίας εξαιρετικά μεγάλων φωτοβολταϊκών εταιρειών και πάρκων, η κυβέρνηση οικοδόμησε την ηλιακή κιβωτό, ένα τεράστιο ηλιακό κτήριο μήκους 315 και ύψους 37 μέτρων. 530,000 κιλοβατώρες παράγονται από τα 5,000 φωτοβολταϊκά που στεγάζουν το ηλιακό μουσείο και τις εκθέσεις προώθησης των πράσινων τεχνολογιών.
Ταυτόχρονα, η θέση του Αρχιπελάγους στο ηφαιστειακό τόξο συνιστά πέραν από κατάρα και ευχή, αφού μετατρέπει την χώρα στο τρίτο σε γεωθερμικό δυναμικό κράτος του πλανήτη. Και σε αυτόν τον τομέα η Ιαπωνία έχει τεχνολογικό προβάδισμα: πάνω από το 65% των γεωθερμικών στροβίλων του πλανήτη κατασκευάστηκαν κάποτε στην Ιαπωνία, το 5% της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος βρίσκεται εκεί. Κύριο ανάχωμα όμως είναι η αντίδραση των τοπικών κοινοτήτων που επιθυμούν οι θερμές πηγές της χώρας να αξιοποιούνται πρώτιστα για τουριστικούς σκοπούς. Ως εκ τούτου, μόλις το 0.25% του δικτύου καλύπτεται από εκεί, κάτι το οποίο και αναμένεται δραστικά να αλλάξει. Τέλος, ο μέγας Ειρηνικός με τα μεγάλα του ρεύματα σαν τον Μαύρο Ποταμό, το Kuro Siwo, αγκαλιάζει το αρχιπέλαγος των Σαμουράι, ήδη από το 2013 έχουν ξεκινήσει σχέδια για ενεργειακές επενδύσεις αξιοποίησης της ενέργειας που προσφέρουν οι παλίρροιες και τα κύματα.
Η μεγαλειώδης χώρα που στέκει στην ανατολική άκρη του παλαιού κόσμου δεν θα σταματήσει ποτέ να μας ενθουσιάζει με την δημιουργικότητα και την ευφυΐα των κατοίκων της. Πάντοτε ευέλικτη και ικανή όχι απλά να αφομοιώσει, αλλά και να δημιουργήσει το καινούριο η Ιαπωνία συνεχίζει να αποτελεί έναν βιομηχανικό κολοσσό, αλλά και μία επιστημονική και ερευνητική υπερδύναμη η μόνη ικανή να ανταγωνιστεί ευθέως την Δύση, με την υπόλοιπη Ασία να την αντικρίζει από μεγάλη ακόμη απόσταση. Ως εκ τούτου διαθέτει ένα μοναδικό τεχνολογικό δυναμικό, ίσως το καλύτερο στον κόσμο σε επίπεδο φωτοβολταϊκών και ηλεκτρονικών, που θα την οδηγήσει σε ένα ακόμη άλμα: από μία ρυπογόνο αρχικά κι έπειτα στηριγμένη στα πυρηνικά δύναμη, σε μία βασική παράμετρο του κοινού μας αειφόρου μέλλοντος.
