Της Ασπασίας Παπαδοπούλου,
Το 1816, μια έφηβη κοπέλα, η Mary Shelley, ξεκίνησε τη συγγραφή της ιστορίας του Frankenstein σε μια βίλα της Κολωνίας. Το μυθιστόρημά της αναφέρεται στην ιστορία ενός Ελβετού επιστήμονα, ο οποίος παρακολουθούσε ενθουσιωδώς τις διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο της Ingolstadt, στη Βαυαρία. Μαθαίνοντας τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις, αποφασίζει να «πρωτοπορήσει με έναν νέο τρόπο, εξερευνώντας άγνωστες δυνάμεις και ξεδιπλώνοντας στον κόσμο τα βαθύτερα μυστήρια της δημιουργίας». Μελετώντας πυρετωδώς την ανατομία και τις διαδικασίες με τις οποίες παράγεται και αλλοιώνεται ο ανθρώπινος ιστός, μια μέρα, έπειτα από μια θεόσταλτη έμπνευση, πίστεψε ότι είχε ανακαλύψει «την αιτία της ζωής» και να γίνει «ικανός να απονείμει κίνηση σε άψυχη ύλη».
Ο μύθος του Σύγχρονου Προμηθέα «Frankenstein», γράφτηκε στο τέλος της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης, κατακτώντας τους φόβους και την οργή μιας κοινωνίας που περνούσε από τεράστιους μετασχηματισμούς, όπου είχαν λάβει μέρος οι πρώτες χειρουργικές επεμβάσεις. Ο Φρανκενστάιν αντικατοπτρίζει τις έντονες ανησυχίες μιας εποχής που έρχεται αντιμέτωπη με τη θρησκεία και την επιστήμη. Το μυθιστόρημα διερευνά τα όρια μεταξύ της ζωής και του θανάτου, καθώς και τους δυνητικούς κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει η ανθρώπινη αλαζονεία, όταν ο άνθρωπος προσπαθεί να υποδυθεί το Θεό.
Ακόμη και αν έχουν περάσει διακόσια χρόνια, ο φόβος για το άγνωστο συνεχίζει να ελλοχεύει στις ανθρώπινες ψυχές. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, ξεδιπλώνεται μπροστά μας, με μια στάση καχυποψίας από μέρους μας, λόγω της άγνοιάς μας για αυτήν και τις επιπτώσεις, που μπορεί να επιφέρει. Η σύγχρονη βιομηχανία στοχεύει στη σύνδεση όλων των μέσων παραγωγής ώστε να καταστεί δυνατή η αλληλεπίδρασή τους σε πραγματικό χρόνο. Βασίζεται στην ψηφιοποίηση, που μας επιτρέπει να οικοδομήσουμε ένα νέο εικονικό κόσμο, ώστε να κατευθύνουμε τον φυσικό.
Οι εφαρμογές για τον βιομηχανικό τομέα είναι ήδη τεράστιες: προληπτική συντήρηση, βελτιωμένη λήψη αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο, πρόβλεψη απογραφής με βάση την παραγωγή και βελτιωμένο συντονισμό μεταξύ θέσεων εργασίας. Όλες αυτές οι αλλαγές βελτιστοποιούν σταδιακά τα εργαλεία παραγωγής και αποκαλύπτουν ατελείωτες δυνατότητες για το μέλλον της βιομηχανίας, με στόχο ένα διασυνδεδεμένο παγκόσμιο σύστημα. Όσον αφορά τον ενεργειακό τομέα, σε λίγα χρόνια, όλα τα εργοστάσια θα ενσωματωθούν σε έξυπνες πόλεις και θα λειτουργούν με αιολική, ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια.
Σε αυτό το πλαίσιο των εκτενών τεχνολογικών και κοινωνικών αλλαγών, που μας οδηγεί σε παγκόσμια ψηφιοποίηση, η βιομηχανική ασφάλεια στον κυβερνοχώρο θα καταστεί ο ηγετικός τομέας του αύριο.
Ευκαιρίες και προκλήσεις
Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, θα επηρεάσει την ταυτότητά μας, όπως και όλα τα θέματα που σχετίζονται γύρω από αυτήν: την αίσθηση της ιδιωτικής ζωής, τις έννοιες της ιδιοκτησίας, τα πρότυπα κατανάλωσης, τον χρόνο που αφιερώνουμε στην εργασία, τον ελεύθερο χρόνο και τον τρόπο ανάπτυξης των διαπροσωπικών μας σχέσεων.
Η ικανότητά μας να επεξεργάζομαι τα δομικά στοιχεία της ζωής έχει εκσυγχρονιστεί, με τεχνικές όπως το CRISPR, η οποία είναι μία επαναστατική μέθοδος ακριβούς κατάτμησης και τροποποίησης του DNA, το οποίο μπορεί να ανήκει σε άνθρωπο, ζώο ή σε βακτήριο, που ανακαλύφθηκε όταν ερευνητές μελετούσαν το ανοσοποιητικό σύστημα κάποιων βακτηρίων. Παραπληγικοί περπάτησαν χάρη σε πρωτοπόρα νευροτεχνολογική μέθοδο αποκατάστασης, με την ονομασία Stimulation Movement Overground (STIMO), η οποία εμφυτεύει στον νωτιαίο μυελό μία διάταξη ηλεκτροδίων, η οποία στέλνει άκρως εστιασμένα ηλεκτρικά ερεθίσματα στους μυς των κάτω άκρων, μιμούμενη τα ηλεκτρικά σήματα που στέλνει ο εγκέφαλος ενός υγιούς ανθρώπου στα πόδια του. Η τεχνητή νοημοσύνη αυξάνει τις δεξιότητες σε κάθε κλάδο. Επιπλέον, ο αυτοματισμός διαταράσσει τα παλαιά μοντέλα μεταφοράς και παραγωγής. Τεχνολογίες όπως το blockchain, μετασχηματίζουν ριζικά τον τρόπο οργάνωσης λειτουργίας της οικονομίας καθώς δημιουργούν την τεχνολογική δυνατότητα για ύπαρξη κατανεμημένης μορφής εμπιστοσύνης. Αυτό έχει τεράστια σημασία, καθώς μπορεί να επηρεάσει τις μέχρι σήμερα παραδοσιακές έμπιστες οντότητες (trusted authorities), τις συναλλαγές και τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
Επιπροσθέτως, οι νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται και εφαρμόζονται με ολοένα και ταχύτερο ρυθμό έχουν αντίκτυπο στις ανθρώπινες ταυτότητες, στις κοινωνίες και στις πολιτικές δομές. Ως αποτέλεσμα, οι ευκαιρίες μας για αυτοπραγμάτωση και η ικανότητά μας να επηρεάσουμε θετικά τον κόσμο είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και διαμορφωμένες από τον τρόπο με τον οποίο ασχολούμαστε με τις τεχνολογίες της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Δεν αποτελούμε θύματά της, αλλά μάλλον έχουμε την ευκαιρία και ακόμη και την ευθύνη να της δώσουμε δομή και σκοπό.
Οι επιπτώσεις στο εργατικό δυναμικό
Όπως επεσήμαναν οι οικονομολόγοι Erik Brynjolfsson και Andrew McAfee, αυτή η επανάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ανισότητα, ιδίως στις δυνατότητές της να διαταράσσει την αγορά εργασίας. Καθώς η αυτοματοποίηση υποκαθιστά το εργατικό δυναμικό σε ολόκληρη την οικονομία, η αντικατάσταση των εργαζομένων με μηχανές μπορεί να επιδεινώσει το χάσμα μεταξύ κεφαλαίου-εργασίας. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης πιθανό ότι η νέα τεχνολογική επανάσταση, θα οδηγήσει συνολικά σε αύξηση των υψηλά αμειβομένων θέσεων εργασίας.
Οι ειδικοί εξακολουθούν να διαφωνούν σχετικά με τους τομείς, όπου χάνονται θέσεις εργασίας κυρίως λόγω του αυτοματισμού, καθώς και κατά πόσο γρήγορα θα εξαπλωθούν οι επιπτώσεις αυτές, αλλά και ποιες παρεμβάσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Για να οικοδομήσουμε μια υγιή και μακροπρόθεσμη πολιτική σε κάτι τόσο σημαντικό, δεν μπορούμε να βασιστούμε στην τύχη. Οι κυβερνήσεις και οι ηγέτες των επιχειρήσεων πρέπει να επενδύσουν σε καλύτερα δεδομένα, το συντομότερο δυνατόν.
Χαράσσοντας το μέλλον
Εάν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι μπορούν από κοινού, να φανταστούν και να τελειοποιήσουν μια λύση, η συνεχής κατάρτιση και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων, θα μπορούσε να γίνει ένα κρίσιμο εργαλείο για να βοηθήσει τα άτομα να προσαρμοστούν στην αλλαγή.
Συμπερασματικά, όλες οι προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις είχαν θετικές και αρνητικές επιπτώσεις. Τα κράτη έχουν γίνει πλουσιότερα και οι τεχνολογίες συνέβαλαν στην απομάκρυνση ολόκληρων κοινωνιών από τη φτώχεια. Εντούτοις, η αδυναμία της δίκαιης κατανομής των οφελών που προκύπτουν ή η έγκαιρη πρόβλεψη εξωτερικών επιδράσεων οδήγησαν σε παγκόσμιες προκλήσεις. Αναγνωρίζοντας λοιπόν τους κινδύνους, όπως οι απειλές στον κυβερνοχώρο,η παραπληροφόρηση μέσω του διαδικτύου, η πιθανή ανεργία ή η αυξανόμενη κοινωνική και εισοδηματική ανισότητα, μπορούμε να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα για την προώθηση των κοινών ανθρωπίνων αξιών με την τεχνολογική πρόοδό μας, για να διασφαλίσουμε ότι η Τετάρτη Βιομηχανική Επανάσταση θα έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο.
Ελληνοπολωνή, απόφοιτη του Tμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Aυτήν την περίοδο κάνει μεταπτυχιακό στην Ενέργεια, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Μιλάει 4 γλώσσες και έχει ταξιδέψει σε πάνω από 20 χώρες. Εκτός από την Ελλάδα, έχει ζήσει στο Βέλγιο και στην Πολωνία. Παίζει σκάκι, λατρεύει τις προκλήσεις, τα ταξίδια, και διαβάζει καθημερινά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά άρθρα, ώστε να διευρύνει τις γνώσεις της.
