Συνέντευξη στην Μαίρη Δροσοπούλου*,
Η διαδικασία του Βερολίνου ξεκίνησε το 2014 στο πλαίσιο των εργασιών του τρίτου υπουργικού συμβουλίου της Angela Merkel ως μια διπλωματική πρωτοβουλία διακυβερνητικής συνεργασίας, που στόχευε στην αναζωογόνηση των δεσμών μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και επιλεγμένων κρατών μελών της Ευρωπαϊκή Ένωση, με απώτερο σκοπό την εδραίωση σταθερότητας στην περιοχή και τη σταδιακή προετοιμασία των δυτικοβαλκανικών χωρών για μια πιθανή ένταξη στην ΕΕ.
Το Σχέδιο Δράσης για την πολιτική για τη νεολαία που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας αποσκοπούσε αφενός στην ενίσχυση του ρόλου της νεολαίας στην προώθηση της ειρήνης και συνεργασίας μεταξύ των 6 χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, αφετέρου, στην έναρξη ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ των νέων σε όλη την Ευρώπη, μέσω της προώθησης κοινών ευρωπαϊκών αξιών και προτύπων του acquis communautaire, όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ελλάδα δε συμμετείχε εξαρχής στις ετήσιες συναντήσεις στο πλαίσιο της Διαδικασίας του Βερολίνου που διεξήχθησαν το 2014 και το 2015 στο Βερολίνο και τη Βιέννη, αντιστοίχως. Προσκλήθηκε, ωστόσο, στις συνεδριάσεις του 2016 και του 2017 ως χώρα – παρατηρητής. Η πρώτη επίσημη ελληνική παρουσία ήταν στη Σύνοδο Κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων, που έλαβε χώρα τον περασμένο Ιούλιο στο Λονδίνο, όπου ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κλήθηκε να συμμετάσχει στις σχετικές εργασίες. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα προσχώρησε με καθυστέρηση στη Διαδικασία, η προώθηση της ονοματολογικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ χαρακτηρίστηκε από διεθνή, κυρίως, μέσα ως μια καλή πρακτική που θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες χώρες με χρόνιες διμερείς διαμάχες, οι οποίες εμπλέκονται στη Διαδικασία του Βερολίνου.
Αναφορικά με τον τομέα της Νεολαίας, η ίδρυση του Γραφείου Περιφερειακής Συνεργασίας των Νέων (RYCO) το 2016 θεωρήθηκε ως ένα από τα πιο επιτυχημένα και καινοτόμα αποτελέσματα της Διαδικασίας του Βερολίνου, στο οποίο επέδειξαν απτή στήριξη όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η RYCO είναι ένας οργανισμός που απαρτίζεται και διοικείται σε μεγάλο ποσοστό από νέους ανθρώπους, βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με την Κοινωνία των Πολιτών και αντανακλά, ουσιαστικά, την θέληση των εμπλεκόμενων χωρών να εργαστούν για την επίτευξη αειφόρου ειρήνης στα Δυτικά Βαλκάνια.
Φέτος, η Προεδρία της RYCO έχει περάσει στο Κόσοβο. Μιλήσαμε με τον εκπρόσωπο Νεολαίας του Διοικητικού Συμβουλίου της RYCO στην Πρίστινα, Αριανίτ Γιασάρι. Ακτιβιστής ο ίδιος, με σπουδές Νομικής και εμπειρία στη συμβουλευτική Νέων, μας μίλησε με ρεαλισμό για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή των Βαλκανίων, τις πιθανές ευκαιρίες και το ρόλο των νέων στην επίτευξη ειρήνης. Συναντηθήκαμε στην Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο προσωπικής επίσκεψής του, με στόχο την εξερεύνηση δυνατοτήτων διμερούς συνεργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης και της νεολαίας. Θαυμαστής του αρχαιοελληνικού πνεύματος και φιλοσοφίας, περιηγήθηκε στο χώρο της Ρωμαικής Αγοράς και των Πανεπιστημίων, όπου σχολίασε πως οραματίζεται μια πιο ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή των νέων στα κοινά, βάσει των αξιών της δημοκρατίας και της κριτικής σκέψης.
- Είστε ευχαριστημένος με τα αποτελέσματα της Διαδικασίας του Βερολίνου ως τώρα;
Η διαδικασία του Βερολίνου δημιούργησε εξαιρετικές ευκαιρίες για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων τόσο από την άποψη οικονομικής ανάπτυξης όσο και από άποψη περιφερειακής συνεργασίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία. Η διαδικασία του Βερολίνου έχει δημιουργήσει τις απαραίτητες στρατηγικές για να προχωρήσουν μπροστά οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη βούληση των Δυτικών Βαλκανίων, Μέχρι στιγμής, δεν έχει σημειωθεί πρόοδος. Η RYCO, ως απτός καρπός αυτής της Διαδικασίας, έχει να παρουσιάσει τα δικά της αποτελέσματα, ξεκινώντας από το ότι απέδειξε πως οι νέοι είναι έτοιμοι να συνεργαστούν και να δημιουργήσουν καλές σχέσεις μεταξύ τους μέσω προγραμμάτων που υποστηρίζονται από την RYCO. Αυτά τα καλά αποτελέσματα οφείλονται στην πληροφόρηση των νέων ότι τα Δυτικά Βαλκάνια είναι πρόθυμα να συνεργαστούν και στην αντίστοιχη ετοιμότητα που επέδειξε ο τομέας Νεολαίας. Σε άλλους τομείς, που αφορούν άμεσα τις κυβερνήσεις των Βαλκανίων, όπως η πολιτική και η οικονομία, πιστεύω ότι υπάρχει μια κρίσιμη στασιμότητα.
- Θεωρείτε ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει ρόλο στην εκπλήρωση των στόχων της Διαδικασίας του Βερολίνου;
Βεβαίως και ναι, πιστεύω ότι η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει αφενός στηρίζοντας πρωτοβουλίες που προάγουν την Περιφερειακή συνεργασία αφετέρου παρέχοντας υποστήριξη ως προς την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πέντε χώρες της ΕΕ που δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου, ελπίζω ότι θα αλλάξει πολιτική και στο άμεσο μέλλον θα αναγνωρίσει το Κόσοβο και θα υποστηρίξει τις φιλοδοξίες μας για την ενίσχυση της δημοκρατίας στη χώρα μας και την ένταξή μας στην ΕΕ και άλλους διεθνείς μηχανισμούς. Αυτό θα συνεισφέρει αναμφισβήτητα στο να μετατραπούν τα Βαλκάνια από μια πηγή σύγκρουσης σε μια περιοχή ειρήνης και σταθερότητας.
- Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα της RYCO;
Μπορώ να πω με απόλυτη βεβαιότητα ότι είναι η παροχή ίσων ευκαιριών για τους νέους στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μέσω προγραμμάτων για τη νεολαία υπό την αρωγή της RYCO.
- Τι σημαίνει για το Κοσσυφοπέδιο η ανάληψη της προεδρίας της RYCO για το τρέχον έτος;
Η ανάληψη της περιστρεφόμενης Προεδρίας συνεπάγεται μεγαλύτερη ευθύνη και δέσμευση για την εφαρμογή της πολιτικής της RYCO ως περιφερειακού μηχανισμού που ενισχύει τη συνεργασία για τη νεολαία και δημιουργεί ίσες ευκαιρίες για τους νέους στις 6 Βαλκανικές χώρες. Πιστεύω επίσης ότι οι δραστηριότητες που θα οργανωθούν υπό την προεδρία του Κοσόβου θα συμβάλουν στις περιφερειακές πολιτικές για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και την επέκταση του πνεύματος της συμφιλίωσης στην περιοχή.
- Πώς σκοπεύετε να αξιοποιήσετε αυτή την ευκαιρία για την προώθηση της συμφιλίωσης και της συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή;
Η RYCO είναι ένας περιφερειακός μηχανισμός που απορρέει από τη Διαδικασία του Βερολίνου και υποστηρίζεται με χρηματοδότηση από τις έξι κυβερνήσεις των Δυτικών Βαλκανίων, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς. Στο πλαίσιο της φετινής προεδρίας, το Κόσοβο θα λειτουργήσει ως ισχυρός μοχλός πιέσης στη RYCO, ώστε να βρει άλλους διεθνείς εταίρους για την υποστήριξη και την επίτευξη των στόχων της. Τα Βαλκάνια χρειάζονται τη συνεργασία και είμαι πεπεισμένος ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω προγραμμάτων νεολαίας, τα οποία θα συμβάλουν στην άρση των εμποδίων, αλλά και των στερεοτύπων που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των ετών.
- Ολοκληρώνοντας, τι είδους αλλαγές θα επιθυμούσατε να δείτε στα Δυτικά Βαλκάνια και ιδιαιτέρως στο Κοσσυφοπέδιο;
Θέλω να δω τα Βαλκάνια να έχουν σχέσεις καλής συνεργασίας σε όλους τους τομείς. Να δω τους πολίτες των Βαλκανίων να ζουν χωρίς περιορισμούς ως προς την ελευθερία μετακινήσεως και κυκλοφορίας, χωρίς να περιορίζονται από ένα καθεστώς έκδοσης θεωρήσεων (βίζα). Να πάψουν οι λαοί να ζουν στοιχειωμένοι από το παρελθόν και από αντιπαραθέσεις και να επικεντρωθούν στον κοινό μας στόχο, ο οποίος είναι η ένταξη στην ΕΕ και σε άλλους διεθνείς μηχανισμούς. Θέλω να δω τα Βαλκάνια να εξελίσσονται σε ένα παράδειγμα μετατροπής συγκρούσεων, σε μια ζώνη ειρήνης και σταθερότητας. Με όλη την υποστήριξη που έχουμε από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε πολλή εσωτερική πολιτική βούληση για να προχωρήσουμε μπροστά. Για να υπάρξει πρόοδος, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αναγνώριση της υπάρχουσας πραγματικότητας στα Βαλκάνια και κυρίως, η πολιτική βούληση να πορευθούμε ως ανεξάρτητες, δημοκρατικές χώρες οι οποίες εγγυώνται την διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθιστούν εφικτή την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων και προωθούν την οικονομική ανάπτυξη, την ευημερία όλων των πολιτών, αλλά και τη μακροπρόθεσμη ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή.
*Τον παρόν άρθρο στηρίζεται σε ευρήματα προσωπικής έρευνας στο πλαίσιο του προγράμματος του ιδρύματος KFOS με τον τίτλο “Building Knowledge About Kosovo”.
