Της Σπυριδούλας Βαλασιάδου,
Το 2019 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «ευρωπαϊκό» έτος δεδομένων των επικείμενων εκλογών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μία Ένωση, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει τον έκδηλο πλέον κίνδυνο του «σκεπτικισμού». Την «τάση» δηλαδή της απόρριψης του υφιστάμενου ευρωπαϊκού οικοδομήματος (ήπια εκφρασμένος) αφενός, της αντίθεσης αφετέρου ως προς το πρόγραμμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης («σκληρός» ευρωσκεπτικισμός). Ο όρος αυτός εσωκλείει το φόβο περί εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και την ανησυχία για τις μελλοντικές οικονομικές επιπτώσεις ως απόρροια του εγχειρήματος της ολοκλήρωσης. Ο φόβος περί εθνικής ανεξαρτησίας εκφράζεται, κατά κύριο λόγο, από τα (ακρο)δεξιά κόμματα, ενώ οι αμφιβολίες περί του οικονομικού μέλλοντος εκδηλώνονται ως πολιτικό μανιφέστο των (ακρο)αριστερών κομμάτων. Κοινός παρανομαστής των δύο πολιτικά «αντίθετων» τάσεων είναι ο τρόπος αναπαραγωγής του μηνύματος του φόβου. Ο λαϊκισμός μετουσιώνει το φόβο σε λέξεις συνθέτοντας διακηρύξεις κατά της ευρωπαϊκής «φεντεραλιστικής κοινωνίας» κρατών.
Διαβάζοντας κανείς τους λόγους περί αντίθεσης στο ευρωπαϊκό αυτό εγχείρημα, εύλογα θα μπορούσε να αναρωτηθεί, εάν ο «ευρωσκεπτικισμός» εργαλειοποιείται για να εξασφαλιστεί η εσωτερική νομιμοποίηση των εθνικών κομμάτων. Ενδεχομένως, εθνικά κόμματα να αντλούν «εξουσία» από την αδυναμία της Ένωσης να δράσει συλλογικά και να αποκτήσει διεθνώς ενιαία ισχυρή πολιτική ταυτότητα. Μία αδυναμία δύναται να αποτελέσει πηγή ευκαιριών, ωστόσο κρίνεται κρίσιμο το ποιος, για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο θα είναι τόσο διορατικός, ώστε να εκμεταλλευτεί αυτές τις ευκαιρίες.
Βέβαια, ο πολιτικός «μανιχαϊσμός» στη μορφή ενός διπόλου αντίρροπων δυνάμεων υπέρ – κατά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δε λειτουργεί προς όφελος των κρατών – μελών. Όποια πλευρά κι αν επικρατήσει, πρέπει να δράσει, ώστε το αποτέλεσμα της συσχέτισης κόστους – οφέλους να βαίνει θετικά προς τη κατεύθυνση του «οφέλους». Ένα όφελος κοινό για τα μέλη της ένωσης. Ωστόσο, όταν παρεισφρέουν στη χάραξη της ευρωπαϊκής πορείας στοιχεία με ίδιο όφελος, οποιαδήποτε κατεύθυνση τείνει να οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια. Άλλωστε, υπάρχει ουσιαστική εννοιολογική διαφορά μεταξύ ενός «σκεπτόμενου» και ενός «σκεπτικού» ανθρώπου.
Στο πλαίσιο της άνθησης του «ευρωσκεπτικισμού» λοιπόν, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση Ματέο Σαλβίνι με τον επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος του «Νόμου και της Δικαιοσύνης» της Πολωνίας, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, θέτοντας ως απώτερο σκοπό την δημιουργία πολιτικής συμμαχίας των δύο εν όψει των ευρωεκλογών. Υποβόσκουσες θεωρίες περί «συσπείρωσης των εθνικιστικών κομμάτων» στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στα φιλοευρωπαϊκά πολιτικά στρατόπεδα. Η σύμπραξη Σαλβίνι με τη Γαλλίδα Μαρίν Λε Πέν υπό την επωνυμία «Μέτωπο της Ελευθερίας» φαίνεται να αποσκοπεί στην ανατροπή του συσχετισμού δύναμης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στοχεύοντας τους σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές, οι οποίοι «έκαναν ήδη αρκετές ζημιές και δεν πρέπει να βλάψουν κι άλλους στο μέλλον». «Το ραντεβού του Μαΐου θα είναι το τέλος μιας διαδρομής, μια επανάσταση της κοινής λογικής», δήλωσε ο ακροδεξιός πολιτικός.
Έχοντας μάλιστα επενδύσει στην αντι-μεταναστευτική πολιτική του, ο Σαλβίνι διευρύνει πλέον την ατζέντα του, συγκαταλέγοντας επιπρόσθετα καίρια κοινωνικά προβλήματα, όπως η ανεργία και η επισφαλής απασχόληση. «Η Μαρί Λε Πέν κι εγώ εκφράζουμε την κοινωνική κληρονομιά μιας Αριστεράς που πρόδωσε τις αξίες της». Ο άκρατος λαϊκισμός που χαρακτηρίζει τις δηλώσεις του φαίνεται να χαίρει λαϊκής υποστήριξης, καθώς παρατηρητές στην Ιταλία εκτιμούν ότι το ευρωπαϊκό μέτωπο της λαϊκιστικής και ξενοφοβικής δεξιάς στις επόμενες Ευρωεκλογές ενδεχομένως να κερδίσει συνολικά 130 με 140 έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Αναμένεται, επιπροσθέτως, να ξεκινήσει διαπραγμάτευση με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, που έχει επικεφαλής τον Μάνφρεντ Βέμπερ, για την «διακυβέρνηση της Ένωσης», θέτοντας ως «γέφυρα επικοινωνίας» τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος ενδέχεται τελικά, να παραμείνει εντός του ΕΛΚ. Ο ιταλικός Τύπος αναφέρει ακόμα ότι ο Ματέο Σαλβίνι συνεχίζει να στοχεύει στο να είναι ο υποψήφιος των εθνικιστικών κομμάτων για την προεδρία της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πραγματοποιώντας μία σειρά κομβικών συναντήσεων με ομοϊδεάτες προκειμένου να λάβει την υποστήριξή τους. Ενδεικτικά, κατά την εφημερίδα La Repubblica, ο γραμματέας της Λέγκα τον Μάρτιο αναμένεται να οργανώσει συνάντηση με Ευρωπαίους προσκεκλημένους στην Ιταλία (πιθανώς στην Μπολόνια ή στην Φλωρεντία) με κύριο σύνθημα «πρέπει να κλείσουμε τα σύνορα». Στην «εθνικιστική σύμπραξη» επιδιώκει να προστεθούν η επικεφαλής του ξενοφοβικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (ΑfD) Φράουκε Πέτρι, καθώς και ο Ολλανδός ακροδεξιός πολιτικός, Γκέερτ Βίλντερς. Η εξίσωση αυτή συμπληρώνεται από τις προσπάθειες του Σαλβίνι να προσεγγίσει αντίστοιχα και τον Αυστριακό “Vice–Chancellor” Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε.
Επομένως, καθώς η Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Αυστρία και Πολωνία- εκπροσωπούν το 50% των µελών της νέας Ευρωβουλής (για την ακρίβεια, οι 351 στους 705), τότε στην περίπτωση που η παραπάνω «σύμπραξη» επιτευχθεί και εφόσον επαληθευτούν στις κάλπες οι δημοσκοπήσεις – όσες εκτιμούν ότι θα σημειώσουν πολύ καλές επιδόσεις τα προαναφερθέντα κόμματα- είναι πολύ πιθανό η νέα ομάδα να διαθέτει εκπροσώπηση της τάξης.
Σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον βαλλόμενο εκ των έσω με παράλληλη αδυναμία διεκδίκησης μίας ισχυρής θέσης στο διεθνές πολιτικό γίγνεσθαι, το όραμα για μία συνεργατική, ειρηνική συνύπαρξη των κρατών της γηραιάς ηπείρου φθείρεται. Οι «αποκεντρωτικές» δυνάμεις που παρουσιάζονται να προωθούν τα εθνικά συμφέροντα έναντι του προγράμματος της ολοκλήρωσης, κερδίζουν έδαφος εκμεταλλευόμενες τα «θεσμικά κενά», καθώς και την αδιαφορία –που φτάνει στα όρια της άγνοιας- των πολιτών. «Επικίνδυνα δίπολα» αναδύονται αποσταθεροποιώντας το ευρωπαϊκό σύστημα, τη στιγμή μάλιστα που στο βαλκανικό υποσύστημα οι εξελίξεις τρέχουν. Ποιο θα είναι το μέλλον της Ε.Ε τελικά;
