Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Αν και ένα σχετικά μεγάλο μέρος των πολιτών τείνει να μην αναγνωρίζει τη σημασία των ιστορικών γεγονότων, που έλαβαν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθίσταται αδιαμφισβήτητο ότι, οποιαδήποτε πολεμική ή μη σύρραξη, δύναται να αποτελέσει επηρεαστικό παράγοντα και να προκαλέσει σωρεία εξελίξεων. Τρανταχτό παράδειγμα, μεταξύ άλλων, συνιστά και ο οκταετής πόλεμος Ιράν-Ιράκ, ο οποίος κατέχει τον τίτλο του πιο μακρόπνοου πολέμου του εικοστού αιώνα, καθώς και εκείνου που απαριθμεί το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων στην περιφερειακή ενότητα της Μέσης Ανατολής. Κάποιοι μάλιστα, τον παρομοιάζουν με τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, λόγω των παρεμφερών πολεμικών μέσων, που χρησιμοποιήθηκαν εν διαρκεία αυτού, όπως χημικά όπλα, των οποίων οι ιρακινοί ξεκίνησαν να κάνουν χρήση το 1983, συμπεριλαμβανομένου του αερίου μουστάρδας και των χαρακωμάτων.
Ο πόλεμος ήταν απόρροια χρόνιων άλυτων συγκρούσεων, που προϋπήρχαν από τις συνοριακές διενέξεις μεταξύ Περσών και Αράβων. Είχε προηγηθεί πραξικόπημα στις 8 Φεβρουαρίου 1963, με το οποίο την εξουσία καταλαμβάνουν οι στρατιωτικοί και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπάαθ. Σε ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα, στις 17 Ιουλίου 1968 που δεν υπερκερνά τα πέντε έτη, πραγματοποιείται δεύτερο πραξικόπημα και τα ηνία του κόμματος και της πολιτικής εξουσίας αναλαμβάνει ο Άχματ Χασάν αλ-Μπακρ.
Το κλίμα ήταν τεταμένο, ιδίως στην πολιτική σκηνή, όπου κατ’ ουσίαν, οι θέσεις των στρατιωτικών είχαν εξ ολοκληρία διαχωριστεί από εκείνες των πολιτικών προσώπων. Στα πλαίσια ενός κλίματος έντονης δυσαρέσκειας, κατά το έτος 1970, ο Σαντάμ Χουσείν ατ-Τακρίτι, κατάφερε να επικρατήσει έναντι των αντιπάλων του και να αναλάβει ηγετικό ρόλο. Πρωτευούσης σημασίας εξέλιξη για τα επερχόμενα πολεμικά γεγονότα αποτέλεσε η σύναψη συνθήκης με την ΕΣΣΔ, στις 9 Απριλίου του 1971, που ήταν το επισφράγισμα της αμοιβαίας συνεργασίας και παράλληλης επέμβασης σε περίπτωση ξεσπάσματος μελλοντικής πολεμικής σύρραξης.
Μία εκ των καθοριστικών αιτιών που κατέστησαν ταχύτερες τις διαδικασίες έναρξης του πολεμου ήταν τα αντικρουόμενα συμφέροντα ανάμεσα στη Συρία και στο Ιράκ, που έγκειντο στο ζήτημα της εκμετάλλευσης των νερών του Ευφράτη. Ζωτικό ρόλο διαδραμάτισε η δημιουργία του συριακής προέλευσης φράγματος Τάμπκα, πράξη που στερούσε από τους Ιρακινούς πολίτες το νερό για άρδευση. Εκτός από αυτό, σημαινούσης σημασίας είχε καταστεί το πρόβλημα των διοδίων για τον παραγωγό πετρελαίου και τη μεταφορά του στη Μεσόγειο διά μέσου της Συρίας. Η εκκρεμότητα της κουρδικής μειονότητας, που αποσκοπούσε στην απόκτηση της αυτονομίας της εκφράστηκε μέσα από μία σειρά συμφωνιών, οι οποίες ωστόσο δεν τηρήθηκαν. Άμεση απόρροια αυτού, ήταν η συνέχιση των εχθροπραξιών των Κούρδων, που διέμεναν στο Ιρακινό κράτος. Τελευταίο και εξαιρετικά ηχηρό ετίθετο αναμφίβολα, το θέμα της αμφισβήτησης της συνθήκης του Αλγερίου 1975 και της κατοχής πλήρων κυριαρχικών δικαιωμάτων της υδάτινης διόδου του Σατ Αλ Αράμπ, στο οποίο συγκλίνουν ο Τίγρης και ο Ευφράτης. Επιπρόσθετα, οι συνεχείς προσπάθειες του Ιράν να επέλθει εξέγερση της πληθυσμιακής κατηγορίας των σιιτών, συναποτέλεσαν κάποιους από τους σημαντικότερους λόγους που επέφεραν τον μακροχρόνιο πόλεμο και τις παρεπόμενες καταστρεπτικές συνέπειες των δύο μετώπων, Τεχεράνης και Βαγδάτης.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1980, ιρακινά στρατεύματα πραγματοποιούν επίθεση τόσο από αέρα όσο και από ξηρά, με στόχο την απόκτηση της κυριαρχίας του διαύλου Σατ Αλ Αράμπ, ευελπιστώντας στην κατάρρευση του καθεστώτος του Χομεϊνί, ωστόσο το αποτέλεσμα δεν ανταποκρίθηκε σε αυτές τις ελπίδες. Θερμοί υποστηρικτές του Ιράκ ήταν η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ιορδανία, ώστε να αναχαιτίσουν την διεξαγωγή της ιρανικής επανάστασης στην εδαφική τους επικράτεια. Στο πλευρό της ιρανικής δύναμης τάχθηκε η Συρία και η Λιβύη.
Το Ιράν χρησιμοποιούσε την τακτική της επιστράτευσης αθρόου αριθμού των “άτυπων” προστατευτών του θεοκρατικού ισλαμικού μοντέλου και θερμών θιασωτών του αναδειχθέντα μετά την Ιρανική Επανάσταση “Αγιατολάχ Χομεΐνι, των επονομαζόμενων Φρουρών της Επανάστασης και της πολιτοφυλακής των μπασιτζί. Συνιστούσαν ομάδες, που πραγματοποιούσαν μαζικές δολοφονικές επιθέσεις εναντίον των Ιρακινών πολεμιστών, με στόχο την απόκτηση θρησκευτικών μαρτύρων. Αυτό με τη σειρά του συνέβαλε στην σταδιακή υποχώρηση των δυνάμεων του Ιράκ, αλλά όχι στην επίτευξη μιας νικηφόρου έκβασης. Ο οδυνηρά μεγάλος αριθμός απαριθμήσαντων θυμάτων, γνωστός. 680.000 νεκροί και αγνοούμενοι και, πιο συγκεκριμένα, πάνω από 1,8 εκατομμύρια ακρωτηριασμένοι άνθρωποι και τραυματίες πολέμου εν το συνόλω.
Παρά το γεγονός πως θεωρητικός νικητής της πολυετούς αυτής πολεμικής σύρραξης υπήρξε το Ιράκ, όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος και οι δύο οικονομίες ζημιώθηκαν τις πολεμικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές απώλειες. Τα σύνορα παρέμειναν ως είχαν πριν την έναρξη του πολέμου, χωρίς να επέλθει κάποια μεθοριακή αλλαγή. Ακόμη, οι κυρίαρχες δυνάμεις όπως ΗΠΑ, ΕΣΣΔ και Κίνα φαίνεται να πραγματοποίησαν τους στόχους τους, αφού αυξήθηκε η παρεμβατική πολιτική που μπορούσαν να ασκήσουν σε εκείνες τις εδαφικές περιοχές και της συνακόλουθης ασκούμενης πολιτικοστρατιωτικής επιρροής. Μετά από απόφαση του ΟΗΕ, ο πόλεμος λήγει με άμεση κατάπαυση του πυρός και απομάκρυνση της στρατιωτικής δράσης από τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα.
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
