Της Μαρίας-Λίζας Καλλονιάτη,
Το 2018 μπορεί να χαρακτηριστεί ως το έτος της Ευρώπης, διότι πληθώρα κλυδωνισμών τάραξαν την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι κυρίως προέρχονταν από το εσωτερικό της, δηλαδή από τα κράτη-μέλη της. Ήδη όμως τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις στην Ευρώπη προκαλούν φόβους περί αμφισβήτησης της φιλελεύθερης δημοκρατίας, όπως αυτή αναπτύχθηκε στην Ε.Ε, κάτι το οποίο οδηγεί στην αμφισβήτηση της ίδιας της Ε.Ε, ως ιδέα και διεθνή οργανισμό. Φυσικά, δε μπορεί να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι η Ευρώπη περνάει κρίση, λόγω του γεγονότος ότι βρίσκεται σε ένα κόσμο που όλα αλλάζουν διαρκώς. Όμως τα πρόσφατα ευρήματα του τελευταίου Ευρωβαρομέτρου (το φθινόπωρο του 2018) δείχνουν ότι, όσο και αν κερδίζουν έδαφος εθνικιστικές διαθέσεις και διασπαστικά κινήματα, η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών των κρατών-μελών έχει ανάγκη να διαφυλαχθούν η ασφάλεια και η ευημερία που η Ε.Ε παρέχει.
Καθώς το 2018 οδεύει προς το τέλος, η Ε.Ε έχει να αντιμετωπίσει αρκετές κρίσεις, οι οποίες ξεκίνησαν, αλλά στις οποίες δεν δόθηκαν λύσεις. Πρώτο ζήτημα που τάραξε την Ε.Ε είναι το γνωστό ‘’Brexit’’, στο οποίο η λύση ακόμα είναι υπό αμφισβήτηση, διότι οι εσωτερικές πολιτικές διαμάχες εντός της Βρετανίας κορυφώθηκαν εντός του 2018 και η κατάληξη διαγράφεται εντελώς απρόβλεπτη και για το 2019. Αυτό το πολιτικός χάος στην Βρετανία δεν είναι απομονωμένο από την υπόλοιπη Ε.Ε, διότι η κρίση έχει φθείρει την κάποτε σημαντική θέση του Λονδίνου στην Ευρώπη. Δεύτερο ζήτημα που ταλανίζει την Ε.Ε είναι η σύγκρουση της Ρώμης με τις Βρυξέλλες για τον ιταλικό προϋπολογισμό, ο οποίος δεν είναι σύμφωνος με τις ευρωπαϊκές υποδείξεις, διότι εμφανίζει αυξημένο έλλειμμα προς όφελος των κοινωνικών παροχών. Τρίτο ζήτημα που αναταράζει την Ε.Ε είναι το κίνημα των κίτρινων γιλέκων στην Γαλλία, το οποίο αποτελεί μια κοινωνική διεκδίκηση μιας μεγάλης μάζας του γαλλικού λαού, που ξεσηκώνεται ενάντια στην κοινωνική δυσπραγία που βιώνει, απαιτώντας καλύτερες συνθήκες ζωής. Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος Emmanuel Macron προσπάθησε να ανακτήσει τον έλεγχο της φιλόδοξης μεταρρυθμιστικής του ατζέντας μετά από την λαϊκή εξέγερση των κίτρινων γιλέκων. Αυτό όμως που προκάλεσε αυτές τις μεγάλες διαδηλώσεις ήταν η απόφαση του Γάλλου Προέδρου να αυξήσει την τιμή του diesel, η οποία προκάλεσε κινητοποιήσεις στις γαλλικές πόλεις και οδήγησε στις 10 Δεκεμβρίου τον Macron σ΄ ένα πανεθνικό διάγγελμα να αναγκαστεί να υποχωρήσει.
Τελευταίο ζήτημα που ανέκυψε στην Ε.Ε είναι η γερμανική διαδοχή μετά από την απόσυρση της Μέρκελ από την αρχηγία της καγκελαρίας. Μετά από ένα πολιτικό αδιέξοδο 5 μηνών, το SPD και το CDU\CSU ενέκριναν τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού με καγκελάριο την Μέρκελ, η οποία ανανέωσε την θητεία της τον Οκτώβριο. Όμως, τον Οκτώβριο, άρχισαν οι πρώτοι κλυδωνισμοί μετά και από την μείωση στα ποσοστά των δυο κυβερνώντων κομμάτων, στις εκλογές της Έσσης, ενώ το ακροδεξιό AFD απέσπασε ποσοστό 12% των ψήφων. Μετά το αποτέλεσμα η Μέρκελ ανακοίνωσε ότι δε θα διεκδικήσει την επανεκλογή της ως αρχηγός του κόμματος, παρέδωσε την σκυτάλη στη νέα ηγέτιδα του κόμματος Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ και παίρνει προσωρινά παράταση για την καγκελαρία της Γερμανίας μέχρι το 2021.
Οι πιο πάνω πονοκέφαλοι μαζί με το μεταναστευτικό, την οικονομική κρίση, αλλά και την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη θα αποτελέσουν τα κρίσιμα ζητήματα, που θα καθορίσουν το εκλογικό αποτέλεσμα και γενικότερα το μέλλον της Ε.Ε, εφόσον το 2019 είναι η κρίσιμη χρονιά των ευρωεκλογών. Αυτές οι κρίσεις,, αποτύπωσαν μια βαθιά ασθένεια στην Ε.Ε, δηλαδή μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας για το μέλλον, το οποίο επιδεινώνεται από την παγκοσμιοποίηση και την μετανάστευση και ανέδειξαν το γεγονός ότι οι πολίτες έχουν κουραστεί από την κρίση της Ευρώπης και περιμένουν από την Ε.Ε αφενός να τους προστατεύσει από τους εξωγενείς κινδύνους και αφετέρου να διαμορφώσει το μέλλον.
Επομένως, στα επόμενα χρόνια η Ε.Ε θα αναγκαστεί να φέρει εις πέρας ορισμένα δύσκολα καθήκοντα προκειμένου να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις. Αρχικά, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια Ε.Ε που να προστατεύει. Με άλλα λόγια, η Ε.Ε θα πρέπει να μπορεί να εγγυηθεί ένα μίνιμουμ ασφάλειας από τρομοκρατικές επιθέσεις, κυβερνοεπιθέσεις και άλλες απειλές. Τα προηγούμενα χρόνια μας υπενθύμισαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι η φύση της τρομοκρατίας είναι διεθνική, που σημαίνει ότι κανένα κράτος-μέλος δε μπορεί να την αντιμετωπίσει μόνο του. Κάτι το οποίο σημαίνει ότι η Ε.Ε έχει ανάγκη από ισχυρότερη συνεργασία στην ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά και από ένα πραγματικό δίκτυο από υπηρεσίες πληροφοριών. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι η προστασία θα πρέπει να εξασφαλιστεί με ταυτόχρονο σεβασμό στις βασικές αρχές και αξίες, όπως η αξία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η αξία της αλληλεγγύης.
Επιπλέον, πρέπει να δημιουργηθεί μια Ε.Ε που να μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον, δηλαδή η Ε.Ε θα πρέπει να εγγυηθεί τη μελλοντική ευημερία και κοινωνική ευρωστία, μέσω της υιοθέτησης μιας ενεργητικής εμπορικής πολιτικής. Τέλος, θα πρέπει να διατηρήσει μια κοινότητα αξιών, η οποία θα στηρίζεται πάνω στις έννοιες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της αλληλεγγύης, της επικουρικότητας και του διαλόγου, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Ε.Ε. Και ο μόνος τρόπος να μπορέσει η Ε.Ε να ανταποκριθεί σε αυτές τις υποχρεώσεις είναι να ενεργήσει με ενότητα και να αντισταθεί στον πειρασμό να διασπαστεί, εξαιτίας εσωτερικών ή εξωτερικών επιδράσεων.
Μπορεί η Ε.Ε να κλονίστηκε από συνεχείς κρίσεις εντός του 2018, οι οποίες θα συνεχιστούν και το 2019, όμως έπαθε και έμαθε. Το μέλλον της Ευρώπης έχει σκιαγραφήσει μια ισχυρή και ενωμένη Ευρώπη. που θα συνεχίσει να υπερασπίζεται την ειρήνη και την ασφάλεια, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου και να προάγει την ανάπτυξη, την απασχόληση και την ευημερία των λαών της. Όμως, για να επιτευχθεί αυτό το μέλλον, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αυτοκριτική και στην ανάγκη ενίσχυσης της αλληλεγγύης και της ενότητας για την αποτροπή της ενίσχυσης των ακραίων εθνικιστικών κινημάτων, της απαξίωσης και της αποχής.
