Του Πάνου Ιορδανίδη,
Κατά την τελευταία βδομάδα του χρόνου, το βάρος των εξελίξεων της διεθνούς πολιτικής πέφτει στις αναλύσεις για το μέλλον του συριακού εμφυλίου και του νέου κύκλου εντάσεων μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Στο τελευταίο World Stories του έτους, θα παρουσιαστούν συνοπτικά τα διεθνή γεγονότα που χάραξαν το 2018, κίνησαν τις διεθνείς εξελίξεις σε μεγάλο βαθμό και μας έδωσαν την ευκαιρία να προβληματιστούμε εις βάθος.
Σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, η ρευστότητα είναι μοιραία το στοιχείο εκείνο που επικρατεί και μοχλεύει τα τεκταινόμενα. Η αυγή του 2018 μας φέρνει αντιμέτωπη με αυτό το στοιχείο. Τα γεγονότα που σημάδεψαν το απερχόμενο έτος, απλά επιβεβαιώνουν αυτήν την πραγματικότητα, μέσα στην οποία καλούμαστε να δώσουμε μορφή στην αβεβαιότητα και να πορευτούμε καταλλήλως.
Ο «εμπορικός πόλεμος» ΗΠΑ-Κίνας
Η ανορθόδοξη πολιτική που επιβάλλει ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, στις εξωτερικές σχέσεις των ΗΠΑ είναι πλέον γνωστή τοις πάσι. Γνωστή, πριν το 2018, ήταν και η πεποίθησή του πως η Κίνα αποτελεί τον βασικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ στο διεθνές πεδίο λόγω της ραγδαίας οικονομικής της ανάπτυξης. Έχοντας δηλώσει και στο παρελθόν πως οι δασμοί στο παγκόσμιο εμπόριο είναι μια πολιτική που δύναται να ακολουθήσει, τον Ιανουάριο, η αμερικανική διακυβέρνηση ανακοινώνει του πρώτους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα, ενώ ακολούθησαν νέοι κύκλοι τον Μάρτιο με μεγαλειώδη κορύφωση τον Ιούλιο. Σε μια απότοκη κατάσταση επικράτειας του προστατευτισμού και του μερκαντιλισμού, η Κίνα εφάρμοσε παρόμοιες πολιτικές με αρκετά κράτη να πιάνονται στη δύνη αυτού του «πολέμου». Η θεώρηση ότι ο κόσμος λειτουργεί ως ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος είναι ένα ρεύμα που ακολουθείτε από πολλούς ηγέτες που έβαλαν το στίγμα τους το 2018.
H άνοδος των «ανελεύθερων δημοκρατιών»
Το αφήγημα της κατάρρευσης της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης επικυρώθηκε το 2016 με το Brexit και την εκλογή Τραμπ. Δύο νέες προσθήκες στο κλαμπ των «ανελεύθερων ηγετών» έρχονται για να ενισχύσουν τον πόλο του εθνολαϊκισμού και της αντι-παγκοσμιοποίησης. Τον Μάρτιο, τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών φέρνουν τους ευρωσκεπικιστές Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι ντι Μάιο στο να σχηματίσουν κυβέρνηση. Τον Οκτώβριο, ο ακροδεξιός ηγέτης, Ζαΐρ Μπολσονάρο, εκλέγεται ως 38ος Πρόεδρος της Βραζιλίας. Η κυβέρνηση Κόντε στην Ιταλία απασχόλησε ιδιαίτερα τις Βρυξέλλες με το θέμα του περιβόητου ιταλικού προϋπολογισμού και τον σχηματισμό ευρωσκεπτικιστικών μετώπων εντός ΕΕ, ενώ οι ρατσιστικοί αφορισμοί και η «σκλήρυνση» της αστυνομίας του φιλοδικτατορικού Βραζιλιάνου Προέδρου προσέδωσαν ιδιαίτερη ανησυχία για το μέλλον της χώρας.
Η απόσυρση των ΗΠΑ από την ιρανική πυρηνική συμφωνία
Τα πεπραγμένα της διακυβέρνησης Ομπάμα αποτέλεσαν «κόκκινο πανί» για τις επιδιώξεις του Ντόναλντ Τραμπ, και οι προσπάθειες για επανένταξη της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν στο διεθνές οικονομικό σύστημα δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Αφού ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε λίγο-πολύ γνωστοποιήσει την πρόθεσή του, το Μάιο αποχώρησε οριστικά από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, εντείνοντας την εχθρική στάση των ΗΠΑ προς το Ιράν και εγείροντας τις ανησυχίες για το μέλλον της πυρηνικής συμφωνίας στα υπόλοιπα συμβαλλόμενα μέρη. Η κίνηση αυτή συνοδεύτηκε με την επαναφορά των κυρώσεων στο καθεστώς της Τεχεράνης, σε μια προσπάθεια περιορισμού της αυξημένης επιρροής του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η πλήρης ευθυγράμμιση της Ουάσιγκτον με το δόγμα και της επιδιώξεις του Ισραήλ, επήλθε για να μεταβάλλει σημαντικά τους συσχετισμούς Με μια παρουσίαση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, κατά του Ιράν, καλωσορίστηκε η αμερικανική αυτή κίνηση.
Η μεταφορά της αμερικάνικης πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ
Το κουβάρι το εξελίξεων για τη Μέση Ανατολή έμελλε να ξετυλιχθεί δραματικά εφόσον οι ΗΠΑ διάλεξαν να στηρίξουν άνευ όρων μία πλευρά. Δεν θα μπορούσε πιο έντονα να επικυρωθεί αυτή η επιλογή από την ενέργεια μεταφοράς της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελ-Αβίβ στην Ιερουσαλήμ στις 15 Μαΐου, την ημέρα όπου το Ισραήλ γιορτάζει την ανεξαρτησία του. Η ίδια ημέρα μνημονεύεται από τους Παλαιστίνιους ως η «ημέρα της καταστροφής» εξαιτίας των εκτοπισμών τους, και οι διαδηλώσεις που επήλθαν κατά της αμερικανικής κίνησης ήσαν αιματηρές. Η συνέχιση των διαμαρτυριών για τις επόμενες βδομάδες σημαδεύτηκε από τους εκατοντάδες νεκρούς. Η ουσιαστική αναγνώριση της Ιερουσαλήμ από τις ΗΠΑ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, αποτελεί μια τεράστια πληγή στις ειρηνευτικές διαδικασίες της αραβο-ισραηλινής διένεξης χωρίς να υπάρχει φως στον ορίζοντα για μια βιώσιμη επίλυση, με το λαό της Γάζας και της Δυτικής όχθης να ασφυκτιούν ολοένα και περισσότερο.
Η συνθήκη ειρήνης Αιθιοπίας-Ερυθραίας
Ένας από τους μακροβιότερους και πιο αιματηρούς πολέμους στην Αφρική, είχε αφήσει την Αιθιοπία και την Ερυθραία από το 2000 με αγεφύρωτο το χάσμα. Τον Ιούνιο, ήρθε η ώρα για το αποκλεισμένο καθεστώς της Ερυθραίας να επιλέξει μια πιο μετριοπαθής πολιτική και να συνάψει συνθήκη ειρήνης με την Αιθιοπία. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επανακτήθηκαν σε ένα κλίμα συνεργασίας σε πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς. Το γεγονός αυτό δύναται να αποτελέσει αφετηρία για την σταθερότητα και την ευημερία ολόκληρου του Κέρατος της Αφρικής, θέτοντας θεμέλια για την «κουλτούρα συνεργασίας» που χρειάζονται όσο τίποτα άλλοι οι αφρικανικές ηγεσίες προκειμένου να διασφαλίσουν ένα βιωσιμότερο μέλλον.
Η συνέχεια στο δεύτερο μέρος…
Απόφοιτος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Είναι λάτρης της διεθνούς πολιτικής τόσο σαν ακαδημαϊκό, όσο και σαν δημοσιογραφικό αντικείμενο. Έχει ασκηθεί σε πολιτικές διευθύνσεις του ΥΠΕΞ και δραστηριοποιείται ενεργά στον χώρο του εθελοντισμού σε ΜΚΟ, ακαδημαϊκά συνέδρια και εκπαιδευτικές προσομοιώσεις.
