Του Θεοχάρη Χατζημανώλη,
Για μία ακόμα φορά κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης το εισαγωγικό σύστημα στην ευαίσθητη δευτεροβάθμια εκπαίδευση γίνεται πεδίο άσκησης μετέωρης κομματικής πολιτικής. Για ακόμα μία φορά υπουργός παιδείας προβαίνει σε δηλώσεις επιφανειακών μεταρρυθμίσεων δισυπόστατου χαρακτήρα, αδυνατώντας να στηρίξει ένα ανορθωτικό πρόγραμμα εκπαιδευτικής πολιτικής. Δηλώσεις που μάλιστα γίνονται δεσμευτικές για επόμενες κυβερνητικές θητείες, εν ολίγοις που αποφεύγουν περίτεχνα την όποια πολιτική ευθύνη και το όποιο πολιτικό κόστος.
Σε δηλώσεις του ο κ. Γαβρόγλου αναφέρθηκε μεταξύ των άλλων σε δημιουργία ισχυρού απολυτηρίου λυκείου, επαρκούς για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια, καθώς και τον χωρισμό των σχολών σε «πράσινες» και «κόκκινες», χαρακτηρισμοί που προκύπτουν από τον ρόλο που θα έχει σε αυτές ο βαθμός του απολυτηρίου. Το σχέδιό του, κρίνεται με την πρώτη ματιά άνευ ουσιώδους σκοποπροσήλωσης και ασφαλώς χωρίς να αποτελεί μέρος μεθοδευμένου εκπαιδευτικού σχεδίου, καθώς οι «κόκκινες» σχολές πρόκειται να συμπεριλαμβάνουν τα τμήματα με την χαμηλότερη ζήτηση, τμήματα στα οποία δύναται κανείς να εισέλθει γράφοντας εξαιρετικά χαμηλούς βαθμούς. Οπότε δεν πρόκειται εξαρχής για τίποτε άλλο από μία ρητορική και πολιτικά υστερόβουλη τρύπα στο νερό.
Είναι όμως εκεί το ζήτημα;
Για το μεγαλύτερο μέρος της εκπαιδευτικής της ιστορίας η Ελλάδα πενθεί για την δευτεροβάθμια εκπαιδευτική κατάρτισή της. Κορωνίδα ενός αποσαθρωμένου και απαρχαιωμένου συστήματος είναι οι πανελλήνιες εξετάσεις. Και αυτό όχι γιατί οι πανελλήνιες είναι ο απειλητικότερος δαίμονας, αλλά γιατί βρίσκονται στην επιφάνεια μιας εκπαιδευτικής χωματερής. Και αν κανείς βρίσκει μαζικά πανεθνικά συστήματα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση ορθολογικά, δεν έχει βασικά λάθος στην κρίση. Μα πρέπει να εξετάσει πως όλα αυτά τα χρόνια τα μόνα στοιχεία, που διασφαλίζει το δικό μας πανεθνικό εξεταστικό σύστημα είναι η αδιαβλητότητα και η αποδεικτικότητα της επιμέλειας ενός διαγωνιζόμενου. Τα θεμέλια της εκπαιδευτικής αρετής αρνούνται να θεραπευτούν από τα περισσότερα υπουργεία παιδείας ως προς τις εξετάσεις, με μεταρρυθμιστικό εύρος από τις «δέσμες» μέχρι και τις «τράπεζες θεμάτων». Στην Ελλάδα, η αξιοκρατία με άξονα την γνώση και την κριτική, έχει αντικατασταθεί από τον θεατρικό «παπαγαλισμό» και η ευφυΐα συνδυασμένη με την αναλυτική σκέψη έχει καταπατηθεί από τον φορμαλισμό και την μετά παρωπίδων αναπαραγωγή εξεταστικών τύπων, ακόμα και για μαθήματα όπως η φυσική και τα μαθηματικά.
Πού βρίσκεται λοιπόν η μέριμνα για την εξυγίανση του συστήματος, όχι μόνο της εξέτασης, αλλά και της εν γένει εκπαιδευτικής διαδικασίας; Στην ολική κατάργηση των πανελληνίων; Στην υποστελέχωση των σχολείων; Στα κακώς κείμενα του παιδαγωγικού ινστιτούτου; Στα κακογραμμένα σχολικά εγχειρίδια; Στην κατάργηση των λατινικών για τον ανθρωπιστικό κύκλο σπουδών; Η απάντηση είναι πασιφανής. Μέριμνα δε βρίσκεται.
Για την λήξη αυτής της κυβερνητικής θητείας ο απολογισμός στην Παιδεία είναι και πάλι, για ακόμα μία φορά πενιχρός αν όχι στάσιμος. Το υπουργείο παιδείας στο συνολικό του πλάνο για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση μας αποκαλύπτει, με βάση τις τελευταίες ιδίως δηλώσεις, πως κατέστη ένα βάθρο για επιδίωξη μικροπολιτικών συμφερόντων. Πάλαι καθίσταται. Όμως αυτή τη φορά δείχνει επιπρόσθετη μικροπρέπεια μέσω της χάλκευσης ανυπόστατων μεταρρυθμίσεων. Γιατί δεν μπορεί οι λειτουργοί του να είναι τόσο ανόητοι, ώστε να μην βλέπουν την απροσδιοριστία των εξαγγελιών τους, αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι τόσο αδαείς, ώστε να μην παραδέχονται την ψηφοθηρικό τους αμοραλισμό, εν είδει, μάλιστα, εκλογών.
Από την άλλη, όσον αφορά την γενικότερη απαθέστατη στάση των μεταπολιτευτικών υπουργείων παιδείας η διάγνωση είναι σαφής. Νωθρότητα και συβαριτισμός για τα προ κρίσης χρόνια, άγνοια και ανικανότητα για τα κάπως αφυπνιστικά χρόνια της κρίσης. Βέβαια, αυτό δεν ισχύει καθολικά και για τον κάθε λειτουργό εκπαιδευτικής πολιτικής. Σαφώς υπήρξαν και καλές προθέσεις για αναμόρφωση και ανόρθωση. Τα αποτελέσματα όμως, αναδίδουν την δυσωδία της ανοργανωσιάς, της έλλειψης οράματος και της αδιαφορίας, ως μέρος ενός συνόλου αποφάσεων για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Θα ήταν εξάλλου εσφαλμένο να αποδώσουμε για το διαμορφωθέν εκπαιδευτικό σύστημα το φταίξιμο σε μία μόνο κυβέρνηση ή σε δύο-τρεις υπουργούς. Αυτό που κάθε χρόνο εκφυλίζεται (υπό την έννοια ότι στρεβλώνεται) όλο και περισσότερο είναι η διάθεση και η πρόθεση για σοβαρές και ριζικές αλλαγές. Αλλαγές, που θα αναπροσδιορίσουν συθέμελα τόσο τις πανελλήνιες εξετάσεις όσο και το εκπαιδευτικό σύστημα στο Γυμνάσιο και Λύκειο. Θα ανοίξουν τον δρόμο για την δημιουργία μιας τέτοιου είδους εκπαιδευτικής πορείας, η οποία θα καταφέρει να μεταβάλλει το εποικοδόμημα, που θα κριθεί και θα αξιολογηθεί στις εξετάσεις.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι η μόνη που αδυνατεί να διαγνώσει την κατάσταση στις πραγματικές της διαστάσεις. Ούτε η μόνη που δεν σέβεται τον τομέα της παιδείας και τον ευπαθή πολιτικά χαρακτήρα της. Αλλά σίγουρα δεν διστάζει και αυτή να συνεχίσει περήφανη τον κατήφορο σε ένα αδιέξοδο ιδεών και αξιών.
Και ο κατήφορος συνεχίζεται…
Γεννήθηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας το 1999. Είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017. Στα ενδιαφέροντα και τις δράσεις που αναπτύσσει συμπεριλαμβάνονται θεματικές ενότητες πολιτικής, ιστορίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, οικονομίας και κριτικής της τέχνης. Συμμετέχει σε πολιτικές προσομοιώσεις, επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες και ασχολείται από την παιδική του ηλικία με το θέατρο. Γνωρίζει αγγλικά και ιταλικά. Στο OffLine Post γράφει ιστορικά θέματα.
