Της Μιχαέλλας Αλεξάνδρου,
Σύμφωνα με την τελευταία δημοσιευμένη λίστα του παγκόσμιου πληθυσμού φυλακών, οι κρατούμενοι υπερβαίνουν τα 11 εκατομμύρια. Τα 11 αυτά εκατομμύρια δεν συνιστούν ένα τυχαίο δείγμα του γενικού πληθυσμού, καθώς παρουσιάζουν κατά πλειοψηφία κοινά χαρακτηριστικά, όπως το χαμηλό μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και κάποιους παράγοντες αυξημένου κινδύνου έκθεσης όπως η χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών.
Τα λοιμώδη νοσήματα και πιο συγκεκριμένα ο HIV (ιός ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας), η ιογενής ηπατίτιδα και η φυματίωση, παρουσιάζουν χαρακτηριστικά υψηλότερο επιπολασμό στον πληθυσμό των φυλακών σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως. Με δεδομένα του 2014, υπολογίζεται ότι το 3,8% των φυλακισμένων ζουν με HIV, το 15,1% με HCV (hepatitis C virus), το 4,8% με HBV (hepatitis B virus) και το 2,8% έχει ενεργό φυματίωση (Dolan et al., 2016).
Ακόμη, έρευνα (Aerts et al., 2006) σχετικά με τον έλεγχο της φυματίωσης στην Ευρώπη εκτίμησε ότι στις ευρωπαϊκές φυλακές υπάρχει περίπου 17 φορές υψηλότερος κίνδυνος σε σχέση με το γενικό πληθυσμό για φυματίωση. Το περιβάλλον των φυλακών είναι συνήθως τέτοιο που να διευκολύνει την εξάπλωση μολυσματικών παραγόντων (Moller et al., 2007), καθώς κάποια από τα χαρακτηριστικά όπως ο υπερπληθυσμός των φυλακών και οι ανεπαρκώς αεριζόμενες αίθουσες μπορούν να καταστήσουν το περιβάλλον ευνοϊκό, ενώ παράλληλα ο αυξημένος κίνδυνος για λοιμώδη εξηγείται, επίσης, από το δεδομένο ότι οι κρατούμενοι συνήθως προέρχονται από κοινότητες φτωχές με περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, δεν υπάρχουν πολλά επιδημιολογικά δεδομένα για νοσήματα των φυλακισμένων, παρόλο που υπάρχουν 33 φυλακές (σύνολο 10.011 κρατούμενοι) με πληρότητα 103,7% και η μεγαλύτερη φυλακή της Ελλάδας, αυτή του Κορυδαλλού στην Αθήνα έχει πληρότητα 114,5%. Σε πρόγραμμα που εφαρμόστηκε πρόσφατα στη φυλακή του Κορυδαλλού (Sypsa et al., 2018) από τους 329 φυλακισμένους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, 200 ανέφεραν ιστορικό χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών και από τους τελευταίους 200, 167 βρέθηκαν HCV θετικοί.
Οι δράσεις προς περιορισμό των λοιμωδών νοσημάτων στις φυλακές είναι περιορισμένες και λιγότερες σε σχέση με αυτές που γίνονται στην υπόλοιπη κοινωνία (Dolan et al., 2015), κάτι που συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου που ορίζει την ισότητα στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημόσια υγεία. Μπορεί και πρέπει η φυλάκιση να αξιοποιηθεί για εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων εκπαίδευσης, ελέγχου, παρακολούθησης και θεραπείας για μια ομάδα ανθρώπων που πιθανόν εκτός φυλακής να μην έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και να βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο.
