Της Μαρία-Λίζας Καλλονιάτη,
Για μια ακόμα φορά, η Τουρκία αποδεικνύει ότι αποτελεί ένα χαλιφάτο του Ερντογάν και ότι απομακρύνεται διαρκώς από τον δρόμο ενός «μελλοντικού» ευρωπαϊκού κράτους-δικαίου. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία αποκλίνει από αυτά πρότυπα. Αυτή την φορά όμως δεν περνάει απαρατήρητη η απόκλιση της Τουρκίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης και τον ΟΑΣΕ, οργανισμούς στους οποίους η Τουρκία είναι κράτος-μέλος.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες, η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΑΣΕ χαρακτήρισαν την αλλαγή του εκλογικού νόμου στην Τουρκία ως προβληματική και αντίθετη προς τα διεθνή πρότυπα. Ας δούμε λίγο όμως πάνω που στηρίχθηκε αυτή η γνωμοδότηση.
Τον Μάρτιο του 2018, το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε έναν νέο εκλογικό νόμο με σαρωτικές αλλαγές που στοχεύουν στο να «στρώσουν το δρόμο» για μια ακόμη νίκη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις εκλογές. Η σημαντικότερη μετατροπή, επιτρέπει πλέον τις συμμαχίες μεταξύ κομμάτων ακόμη και αν αυτά βρίσκονται κάτω από το ποσοστό του 10%, το προκαθορισμένο όριο για την ένταξη τους στην τουρκική βουλή. Με αυτό τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα στο κόμμα του Ερντογάν να εξασφαλίσει την υπερπλειοψηφία ενώνοντας τις δυνάμεις του με το αποδυναμωμένο κόμμα των εθνικιστών και με άλλα μικρά συντηρητικά κόμματα.
Ωστόσο, οι πιο ανησυχητικές αλλαγές, οι οποίες ταρακούνησαν τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και του ΟΑΣΕ, αφορούν την ίδια την εκλογική διαδικασία. Μετά τις πρόσφατες τροποποιήσεις, οι τουρκικές αρχές θα μπορούν να διορίσουν κυβερνητικούς αξιωματούχους ως υπεύθυνους για την επίβλεψη των εκλογικών τμημάτων αλλά και να καλέσουν υπηρεσίες ασφαλείας για να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της ψηφοφορίας. Με αυτό τον πλήρη ελεγχόμενο τρόπο διεξαγωγής της εκλογικής διαδικασίας, όπως είναι εμφανές, απλώνεται ένα «πέπλο φόβου» πάνω από τους Τούρκους ψηφοφόρους, και ειδικότερα πάνω από τους υποστηρικτές του κουρδικού κόμματος.
Όπως είναι φυσικό, οι διεθνείς νομικοί εμπειρογνώμονες καταδίκασαν αυτόν τον εκλογικό νόμο της Τουρκίας υπογραμμίζοντας ότι οι τροποποιήσεις αυτές που έγιναν στον εκλογικό νόμο διακυβεύουν τη σταθερότητα και τη διάσταση δικαιοσύνης του εκλογικού συστήματος. Επίσης, μπορούν να αποβούν επιζήμιες για μια εμπεριστατωμένη και περιεκτική εκλογική διαδικασία. Η Επιτροπή σημειώνει στην γνωμοδότηση της πως οι αλλαγές των εκλογικών κανόνων μπορούν να εκληφθούν ως πολιτική διαστρέβλωση, υπονομεύοντας με αυτό τον τρόπο την εμπιστοσύνη στην εκλογική διαδικασία και τα αποτελέσματα της. Ακόμα, τονίζει ότι αυτές οι τροποποιήσεις μειώνουν την ευκαιρία για όσους συμμετέχουν στις εκλογές να εξοικειωθούν με τους νέους κανόνες καθώς και να περιορίσουν τον χρόνο που απαιτείται για διοικητικές προετοιμασίες, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης, της ενημέρωσης και εξοικείωσης των ψηφοφόρων.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε όμως το γεγονός ότι οι τροπολογίες που εγκρίθηκαν περιλάμβαναν ορισμένα θετικά βήματα. Μεταξύ αυτών ήταν η μείωση του ελάχιστου ορίου ηλικίας για εκλογή στο κοινοβούλιο και η δυνατότητα ανεξάρτητων υποψηφίων να είναι υποψήφιοι για το αξίωμα του προέδρου.
Ειδικότερα όμως, η Επιτροπή της Βενετίας διατύπωσε 4 βασικές συστάσεις προς τις τουρκικές αρχές όσον αφορά τις τροπολογίες. Πρώτον, να επανεξετάσει τη σύνθεση της εκλογικής διοίκησης, προκειμένου να διασφαλιστεί καλύτερα η αμεροληψία της. Δεύτερον, να επανεξετάσει το κατώτατο όριο όσον αφορά τις εκλογές στο κοινοβούλιο, το οποίο παραμένει εξαιρετικά υψηλό. Τρίτον, να επανεξετάσει τους κανόνες σχετικά με το προσωπικό επιβολής του νόμου, που εισέρχεται στα εκλογικά κέντρα. Τέλος, η Τουρκία οφείλει να εφαρμόσει αυστηρούς, σαφείς και αντικειμενικούς κανόνες για τη μετεγκατάσταση των εκλογικών τμημάτων για λόγους ασφάλειας.
Μπορεί η γνώμη του Συμβουλίου της Ευρώπης και του ΟΑΣΕ να καθυστέρησε να εκδοθεί, αν και είχε ζητηθεί από τον Μάιο του 2018, όμως ήταν καταπέλτης απέναντι στις τροποποιήσεις του εκλογικού νόμου της Τουρκίας. Αυτό συνέβη διότι αυτές οι τροποποιήσεις έχουν ως μόνο σκοπό να στρώσουν τον δρόμο της εκλογικής νίκης του Ερντογάν με ροδοπέταλα, κάτι το οποίο έχετε σε πλήρη σύγκρουση με τα πρότυπα μιας δημοκρατικής διεξαγωγής εκλογικής διαδικασίας.
