Του Σαράντη Κοιλανίτη,
Όπως είδαμε, ο Κάρολος νίκησε τους Δανούς και απώθησε τους Ρώσους μετά τη νίκη στη Νάρβα. Σειρά είχε τώρα ο Αύγουστος της Σαξονίας. Ο Κάρολος αρχικά παρέμεινε στην Εσθονία για να συγκεντρώσει ενισχύσεις και τον Ιούνιο του 1701 κινήθηκε εναντίον των Σαξόνων και των ρωσικών ενισχύσεων που πολεμούσαν στο πλευρό τους. Ο Αύγουστος και οι δυνάμεις του εκδιώχθηκαν από τους 18.000 άντρες του Καρόλου και κατέφυγαν στην Πολωνία. Τυπικά, αυτή είχε κρατήσει ουδέτερη στάση, μιας και ο Αύγουστος, παρά το γεγονός ότι καθόταν στον πολωνικό θρόνο, είχε πολεμήσει εναντίον των Σουηδών μόνο ως εκλέκτορας της Σαξονίας. Ωστόσο, με τον νέο χρόνο και παρά τις εκκλήσεις πολλών Πολωνών ευγενών, τον Ιανουάριο του 1702 εισέβαλε σε λιθουανικό έδαφος και την άνοιξη έφτασε με το στράτευμά του κοντά στη Βαρσοβία. Τον Ιούλιο, μάλιστα, με μία δύναμη 12.000 αντρών αντιμετώπισε και νίκησε τους 16.000 Σάξονες του Αυγούστου στο Κλίσοφ. Ο Αύγουστος, βέβαια, δεν ηττήθηκε κατά κράτος και ο Κάρολος συνέχισε την καταδίωξή του για το υπόλοιπο καλοκαίρι. Κύριο μέλημά του ήταν η έκπτωση του εκλέκτορα της Σαξονίας από τον πολωνικό θρόνο και η αντικατάστασή του με έναν ηγεμόνα φιλικό προς τη Σουηδία.
Αποτέλεσμα των παραπάνω επιχειρήσεων, όμως, ήταν η μακρόχρονη απουσία του κύριου σουηδικού στραυτεύματος από τη Βαλτική, με αποτέλεσμα την επιστροφή των Ρώσων σε αυτό το μέτωπο. Οι δυνάμεις του Πέτρου κατέφθασαν στη Λιβονία και το καλοκαίρι του 1702 κατέλαβαν το μεγαλύτερο κομμάτι της επαρχίας. Οι σουηδικές δυνάμεις εγκατέλειψαν την ύπαιθρο και οχυρώθηκαν σε λίγες οχυρωμένες πόλεις. Επιπλέον, οι ρωσικές δυνάμεις έθεσαν τη λίμνη Πέιπους υπό τον έλεγχό τους και αφού πολιόρκησαν το σημαντικό επί του Νέβα οχυρό του Νιότεμποργκ, το κατέλαβαν, αποκτώντας τον έλεγχο των εκβολών του Νέβα. Με περαιτέρω επιχειρήσεις, μάλιστα, κατέλαβαν την επαρχία της Ίνγκριας και μέχρι την άνοιξη του 1703 είχαν διασφαλίσει τη ρωσική πρόσβαση στη Βαλτική. Ο Πέτρος αποφάσισε τότε να ιδρύσει μία νέα πόλη στις όχθες του Νέβα, ένα «παράθυρο της Ρωσίας στην Ευρώπη». Ο λόγος, φυσικά, για την Αγία Πετρούπολη, μελλοντική πρωτεύουσα του ρωσικού κράτους.
Όσο ο Πέτρος διεύρυνε όλο και περισσότερο τη ρωσική επικυριαρχία στην ανατολική Βαλτική, ο Κάρολος συνέχιζε την πόλεμο εναντίον του Αυγούστου, παρά τις εκκλήσεις της Στοκχόλμης για επιστροφή προς τα βόρεια και άμεση αντιμετώπιση του Πέτρου. Παρά ταύτα, ο Κάρολος πέτυχε τον στόχο του. Το 1704, οι Πολωνοί ευγενείς καθαίρεσαν τον Αύγουστο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ο Κάρολος εργάστηκε για να διασφαλίσει τη φιλία της πολωνικής ηγεσίας και αργότερα κατευθύνθηκε επικεφαλής 20.000 αντρών ανατολικά, προς το Γκρόντο της Λευκορωσίας, όπου βρίσκονταν ρωσικές δυνάμεις και ο Αύγουστος, ο οποίος μόλις έμαθε για τη σουηδική κίνηση, αναχώρησε για τη Σαξονία, υποσχόμενους στους Ρώσους ότι θα επιστρέψει με ισχυρό σαξονικό στράτευμα. Ωστόσο, τον Φεβρουάριο του 1706, ο Σουηδός στρατηγός Ρένχιελντ κατατρόπωσε τους σαφώς αριθμητικά ανώτερους Σάξονες και Ρώσους στο Φρόσταντ. Ως αποτέλεσμα, ο Πέτρος εκκένωσε το Γκρόντο και ο Κάρολος εισέβαλε με ευκολία στη Σαξονία. Κατέλαβε τη Λειψία και τη Δρέσδη και οι Σάξονες ευγενείς συνθηκολόγησαν τον Οκτώβριο με τη Συνθήκη του Άλτρανστεντ. Ο Αύγουστος επέστρεψε στη Σαξονία, ανακάλεσε τη συμμαχία με τους Ρώσους, καθώς και τις αξιώσεις του επί του πολωνικού θρόνου. Αναγκάστηκε, επίσης, να αποδεχτεί ως νέο βασιλιά της Πολωνίας τον φίλα διακείμενο προς τους Σουηδούς, Στάνισλαβ Λεστσίνσκι.
Σειρά, πλέον, είχε ο μοναδικός εναπομείνας εχθρός του Καρόλου, ο Πέτρος. Ο Σουηδός βασιλιάς, κατέληξε στο συμπέρασμα πως για να ηττηθεί ο Πέτρος ολοκληρωτικά, θα έπρεπε να συντριβεί στην καρδιά της Ρωσίας.
Ο Πέτρος περίμενε τη σουηδική εισβολή και τα δύο στρατεύματα πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος του 1707 στην αναμονή. Το ρωσικό ιππικό επιδόθηκε στην καταστροφή μεγάλων εκτάσεων της Πολωνίας εφαρμόζοντας την τακτική της καμένης γης. Οι Σουηδοί ξεκίνησαν την εκστρατεία τους το φθινόπωρο. Πρώτο εμπόδιο ήταν ο ποταμός Βιστούλας. Οι Ρώσοι, υπό τον πρίγκιπα Μένσικοφ, περίμεναν τους Σουηδούς στην οχυρωμένη Βαρσοβία, ωστόσο οι δεύτεροι κατάφεραν να υπερκεράσουν αυτό το πρώτο φυσικό εμπόδιο. Ο Μένσικοφ υποχώρησε και ο Πέτρος συγκέντρωσε για άλλη μια φορά δυνάμεις στο Γκρόντο, σημαντικό σημείο διάβασης ενός ακόμα φυσικού εμποδίου, του ποταμού Νιέμαν. Μέσα στον βαρύ χειμώνα, οι Σουηδοί βάδισαν και έφτασαν στην περιοχή τον Ιανουάριο του 1708. Ο Κάρολος κατέλαβε με αιφνιδιαστική επίθεση του ιππικού του τη γέφυρα του ποταμού και κατευθύνθηκε προς την πόλη, έξω από την οποία και στρατοπέδευσε. Βλέποντας τις παράτολμες κινήσεις του Καρόλου, ο Πέτρος υπέθεσε πως είχε μαζί του ολόκληρο το σουηδικό στράτευμα και υποχώρησε. Στην πραγματικότητα, ο Κάρολος είχε μαζί του μόνο 600 ιππείς, ενώ οι υπόλοιπες δυνάμεις του βρίσκονταν αρκετές ώρες μακριά.
Ο Σουηδός μονάρχης είχε σημειώσει σημαντικές επιτυχίες και είχε φτάσει στη Λευκορωσία. Εκεί σταμάτησε για λίγο καιρό την προέλασή του, ώστε να ξεκουράσει το στράτευμά του, την ώρα που οι Ρώσοι συνέχιζαν να εφαρμόζουν την τακτική της καμένης γης σε μία έκταση βάθους 200 χιλιομέτρων τόσο προς τη Μόσχα, όσο και προς την Αγία Πετρούπολη. Ο Κάρολος παρέμεινε κοντά στο Μινσκ μέχρι το καλοκαίρι του 1708. Είχε μαζί του 62.000 άντρες, ενώ ο Πέτρος είχε συγκεντρώσει μία δύναμη περί των 110.000. Η μεγάλη σύγκρουση ήταν πλέον κοντά.
Η συνέχεια στο Μέρος Γ’
Γεννημένος το 1997 και μεγαλωμένος στη Θεσσαλονίκη, απόφοιτος Γενικού Λυκείου και φοιτητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Διετέλεσε αρχισυντάκτης της κατηγορίας της Ιστορίας και υποδιευθυντής του OffLine Post. Φέρει ιδιαίτερη ακαδημαϊκή προτίμηση στη στρατιωτική ιστορία.
