Της Μαρίστης Μπουρνουσούζη,
Ο βιασμός αποτελεί ένα τυποποιημένο έγκλημα με οδυνηρές συνέπειες για το θύμα. Η ζωή των θυμάτων αλλάζει ριζικά σε ψυχικό και συνεπώς και σε κοινωνικό επίπεδο. Αποτελεί ένα από τα πιο βάναυσα εγκλήματα, καθώς προσβάλλεται η γενετήσια αξιοπρέπεια και η προσωπικότητα του θύματος και έχει ως συνέπεια την απομόνωση από την κοινωνία, την δημιουργία έντονων αρνητικών συναισθημάτων (φόβος, ντροπή, ενοχή, θλίψη) και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους συνανθρώπους του.
Η κύρια μορφή του εγκλήματος τυποποιείται στο άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα. Η πρώτη παράγραφος αναφέρεται στην κλασσική μορφή του, η οποία είναι η διενέργεια της κυρίας πράξης, δηλαδή της συνουσίας ή άλλης ασελγούς πράξης από ένα άτομο. Ο θύτης είτε με σωματική βία είτε με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου εξαναγκάζει άλλον σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη. Ο βιασμός στη βάση του πρέπει να περιέχει τα δυο παραπάνω στοιχεία, δηλαδή την βία ή την απειλή από την μία και την συνουσία ή την ασελγή πράξη από την άλλη, ώστε να υπάρχει τυποποίηση του εγκλήματος.
Στην δεύτερη παράγραφο του άρθρου τυποποιείται το έγκλημα του ομαδικού βιασμού δηλαδή διενέργεια της κύριας πράξης από περισσότερα των δύο ατόμων. Δεν αρκεί ένα άτομο να διενεργεί την ασελγή πράξη ή συνουσία και το άλλο ή άλλα άτομα να ασκούν βία ή απειλή. Για να υπάρξει το αδίκημα του ομαδικού βιασμού πρέπει τουλάχιστον δύο άτομα και άνω να κάνουν την ασελγή πράξη ή τη συνουσία, είτε παράλληλα είτε εναλλάξ.
Το σημαντικότερο, όμως, στο φαινόμενο του βιασμού δεν είναι τόσο η ερμηνεία του άρθρου -η οποία έτσι κι αλλιώς θα πραγματωθεί από τον εκάστοτε δικαστή και είναι κατά βάση εδραιωμένη στην νομική λογική- όσο είναι η σιωπή του. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η Ελλάδα αποτελεί μία από τις Ευρωπαϊκές χώρες με τις λιγότερες καταγγελίες βιασμού, γεγονός που ελλοχεύει κινδύνους. Τα καταγγελθέντα εγκλήματα αποτελούν μόλις το 6% με 8%, ποσοστό, το οποίο σύμφωνα με κοινωνιολόγους και εγκληματολόγους αποτελεί τον ελάχιστο αριθμό και απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνες του εγκληματολόγου κ. Τσιγκρή, τα περιστατικά βιασμών ξεπερνούν τα 4.000 το χρόνο, κάτι που μεταφράζεται σε περίπου 11 βιασμούς την ημέρα!!!
Από την άλλη μεριά, οι στατιστικές σύμφωνα με τις καταγγελίες του εγκλήματος του βιασμού, το 2014 και το 2015 φανερώνουν μόλις 1.914 και 1.743 βιασμούς αντιστοίχως, ήτοι 5,25 και 4,77 περιστατικά βιασμών την ημέρα αντίστοιχα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και δηλώνουν ξεκάθαρα ένα διαβρωμένο σύστημα δικαιοσύνης που φοβίζει τα θύματα αυτών των εγκλημάτων. Το 90% των θυμάτων που δεν καταγγέλλουν το έγκλημα δηλώνουν την έλλειψη εμπιστοσύνης στην δικαιοσύνη, ως τον κυριότερο λόγο μη καταγγελίας του βιασμού τους.
Πολλές φορές τα θύματα σιωπούν, διότι έχουν δημιουργήσει μέσα τους αισθήματα ενοχής. Φοβούνται να διηγηθούν σε κάποιον τι συνέβη, γιατί αποτελεί ένα αρνητικό γεγονός της ζωής τους, που προσπαθούν να το θάψουν καλά μέσα τους. Αποφεύγουν να περιγράψουν οτιδήποτε σχετίζεται με αυτό γιατί αισθάνονται ντροπή και απέχθεια για τον εαυτό τους, η λεπτομερή περιγραφή ενός βάναυσου για αυτούς γεγονότος τους τρομοκρατεί και τους εγκλωβίζει στην σιωπή τους. Δεν αντέχουν να ανακαλέσουν στην μνήμη τους έστω και μία λεπτομέρεια από αυτή την πράξη, γιατί με την περιγραφή αυτής θα «βιώσουν» ξανά την άσχημη πράξη του βιασμού. Η σιωπή για αυτούς είναι χρυσός, για αυτό και ζουν μαζί της. Η αυτοενοχοποίηση δημιουργείται, γιατί πιστεύουν εσφαλμένα ότι το λάθος είναι δικό τους, ενώ παράλληλα αναρωτιούνται «αν το δικαστήριο αθωώσει τους δράστες, τότε θα νοιώσουν απαξίωση για τον ίδιο τους τον εαυτό και θα αμαυρωθεί το πρόσωπο τους σε οικείους τους». Έτσι, αποφεύγουν την καταγγελία, για να μην αφυπνίσουν τη μνήμη τους με άσχημα γεγονότα και για να κρατήσουν καλά φυλαγμένη τη δική τους αλήθεια χωρίς να έχουν τον φόβο της κριτικής των άλλων (μήπως φορούσες προκλητικά ρούχα, μήπως δεν αντιστάθηκες αρκετά κ.α…).
Εντούτοις, δεν λύνεται το πρόβλημα, «ρίχνοντάς το κάτω από το χαλάκι». Αντιθέτως, το μυαλό του θύματος το «ταΐζει» συνεχώς το κάνει θεριό, το ωριμάζει και οδηγεί τον εαυτό του στην κατάθλιψη και στην ενοχή, στην οργή και στην αηδία για τους συνανθρώπους του, καθώς και στην αυτοταπείνωση. Έστω και αν το αρνείται πεισματικά, δεν το αναφέρει πουθενά, το θάβει καλά και συνεχίζει φυσιολογικά την καθημερινότητά του, ενώ υποσυνείδητα αυτό υπάρχει και διογκώνεται στο μυαλό του και στη ψυχή του ως τραύμα. Μια πληγή παραμένει ανοιχτή και επιζητά γιατρειά.
Όμως, το θύμα πιστεύει αναπόφευκτα ότι είναι αργά για οποιαδήποτε κίνηση προς τη δικαιοσύνη. Και σε αυτό δεν έχει άδικο, καθώς όσο περνάει ο καιρός και σωπαίνει, δημιουργείται μία κατάσταση αδράνειας, η οποία ελλοχεύει εμπόδια στο να πείσει την δικαιοσύνη για ένα έγκλημα, το οποίο δεν αφήνει απτές αποδείξεις πραγμάτωσής του μετά το πέρας μεγάλου χρονικού διαστήματος. Επιπλέον, όταν το θύμα έχει σωπάσει για κάποιο χρονικό διάστημα δημιουργούνται ερωτήματα που δυσκολεύουν την απόδειξη. «Γιατί δεν το κατήγγειλες αμέσως;» αυτή η ερώτηση φοβίζει το θύμα και του δημιουργεί το αίσθημα της ενοχής, ότι δηλαδή «μήπως τελικά συναίνεσε στην πράξη» για αυτό και είχε σιωπήσει για ένα χρονικό διάστημα… Σε κάθε περίπτωση το χρονικό διάστημα σιωπής εξαρτάται από το περιστατικό, τα πρόσωπα, τη κατάσταση που τα συνδέει και το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζουν (π.χ. πατέρας-δράστης με κόρη-θύμα σε επαρχία).
Ποια θα πρέπει να είναι η αντίδραση του θύματος μετά το συμβάν, για να εξυπηρετήσει την δικαστική διαδικασία και το θύμα να δικαιωθεί; Το θύμα πρέπει άμεσα –το ίδιο 24ωρο- να καταγγείλει το έγκλημα σε ένα αστυνομικό τμήμα, ενώ μετέπειτα πρέπει να εξετασθεί ώστε να διαγνωσθεί ο βιασμός και να κρατηθεί γεννητικό υλικό από τον δράστη ως απτή απόδειξη για την πράξη του. Φυσικά τα παραπάνω είναι συμβουλές που δεν είναι διόλου εύκολο να πραγματοποιηθούν από τα θύματα που υπέστησαν το «σοκ» του βιασμού. Ο κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά σε τέτοιες καταστάσεις και αυτό είναι κατανοητό. Όμως κρατήστε μόνο αυτό: «η σιωπή δεν είναι χρυσός σε αυτή την περίπτωση»!
Βιβλιογραφία
- Ποινικό Δίκαιο – Ειδικό Μέρος, Ελισάβετ Καστανίδη-Συμεωνίδη
- Ποινικός Κώδικας – Ερμηνεία κατ’ άρθρον, επιμ. Αριστοτέλης Χαραλαμπάκης
- Ποινικό Δίκαιο – Ειδικό μέρος, Χρίστος Μυλωνόπουλος
- ΕΛΣΣ ΕΛΣΤΑΤ: http://www.statistics.gr/
Γεννήθηκε στο Αμαρούσιο Αττικής το 1994 και μεγάλωσε στην όμορφη Κάρυστο. Απόφοιτη της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ. Λάτρης των ταξιδιών, των χαμογελαστών ανθρώπων και του ευ ζην! Της αρέσει η παρατήρηση και η συγγραφή ενδιαφερόντων θεμάτων και αυτή είναι και η σύνδεση της με το OffLine Post.
