Της Μαρίας-Λίζας Καλλονιάτη,
Ο Τούρκος «σουλτάνος», από τότε που ανέλαβε τα ηνία της διακυβέρνησης, έχει μετατρέψει την Τουρκία από ένα κράτος δικαίου σ΄ ένα δικό του χαλιφάτο, στο οποίο οι έννοιες της δημοκρατίας και του πλουραλισμού είναι άγνωστες. Αυτή την φορά στο στόχαστρο της επίθεσης του βρέθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), το οποίο ανακοίνωσε την απόφαση του για την υπόθεση «Ντεμιρτάς εναντίον Τουρκίας», η οποία ήταν κόλαφος για την Τουρκία.
Σύμφωνα με την απόφαση, το δικαστήριο καταδίκασε την Τουρκία και ζήτησε την άμεση απελευθέρωση του πρώην συμπροέδρου του HDP, του κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών, που διαθέτει 67 στις 600 έδρες στο τουρκικό κοινοβούλιο, του Σελαχατίν Ντεμιρτάς. Εκτός από την άμεση απελευθέρωση του, η Τουρκία πρέπει να τον αποζημιώσει με ένα ποσό 10.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 15.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Η απόφαση αυτή από το ΕΔΑΔ στηρίχθηκε στο γεγονός ότι η φυλάκιση του Ντεμιρτάς, που βρίσκεται στη φυλακή από τον Νοέμβριο του 2016, έχει ως στόχο να πνίξει τον πολιτικό πλουραλισμό στην Τουρκία. Ειδικότερα, οι δικαστές του Στρασβούργου έκριναν ότι η προσωρινή κράτηση του Ντεμιρτάς συνιστά αθέμιτη παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης του λαού και του δικαιώματος του προσφεύγοντος να εκλεγεί και να ασκήσει την κοινοβουλευτική του θητεία.
Ποιος είναι όμως ο Ντεμιρτάς, του οποίου η απελευθέρωση εξόργισε τον Tούρκο σουλτάνο; Ο Ντεμιρτάς είναι ένας καταρτισμένος δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του παραρτήματος του Ντιγιαρμπακίρ της Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος συνελήφθη στις 4 Νοεμβρίου του 2016, κατά την διάρκεια της θητείας του ως βουλευτής και συμπρόεδρος του HDP. Ο Ντεμιρτάς κατηγορήθηκε ότι έκανε προπαγάνδα για τρομοκρατικές και αποσχιστικές ομάδες, κάτι το οποίο στηρίχθηκε σε μια προεκλογική του ομιλία το 2013. Παράλληλα δικάστηκε για πολλές άλλες υποθέσεις για τις οποίες οι Tούρκοι εισαγγελείς ζητούν μέχρι και 142 χρόνια φυλάκισης. Οι δικηγόροι του προσέφυγαν το 2016 στο ΕΔΑΔ, καταγγέλλοντας παραβίαση από την Τουρκία θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών που προστατεύονται από τη Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ανάμεσα στα οποία ήταν το δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια, το δικαίωμα σε δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και το δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές.
Η απόφαση του ΕΔΑΔ εξόργισε τον Ερντογάν, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως τις ευρωπαϊκές χώρες ότι δεν πράττουν τα δέοντα για να εξαρθρώσουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως το PKK και το δίκτυο του μουσουλμάνου ιεροκήρυκα Γκιουλέν που χαρακτηρίζονται ως τέτοιες από την Άγκυρα. Επίσης, προέβη σε μια ρητορική ερώτηση ως προς το με ποια πλευρά είναι το ΕΔΑΔ, με την πλευρά των τρομοκρατικών οργανώσεων ή την πλευρά της Τουρκίας, δηλαδή των κρατών δικαίου, τονίζοντας με αυτό τον τρόπο ότι καμιά χώρα ή θεσμός δεν έχει το δικαίωμα να μιλά για δημοκρατία αν αυτός στηρίζει την τρομοκρατία. Κατέληξε λέγοντας ότι η απόφαση του ΕΔΑΔ δεν αποκαλείται στήριξη για απαίτηση δικαιοσύνης και ελευθερίας, αλλά απευθείας λατρεία και αγάπη της τρομοκρατίας. Παράλληλα, ο Ερντογάν προειδοποίησε τους «Ευρωπαίους φίλους» του ότι αυτοί οι τρομοκράτες (δηλαδή οι Κούρδοι και οι υποστηρικτές του Γκιουλέν) κάποια μέρα θα στρέψουν τα όπλα εναντίον των ευρωπαϊκών κρατών, έχοντας την ικανότητα να κυκλοφορούν ελεύθερα σε πόλεις της Ευρώπης. Και φυσικά, δεν παρέλειψε να αμφισβητήσει την νομική ισχύ του δικαστηρίου, τονίζοντας ότι οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ δεν μπορούν να περιορίσουν την Τουρκία, η οποία θα αντεπιτεθεί και θα τελειώσει επιτέλους αυτό που λέγεται τρομοκρατία.
Η απάντηση δεν άργησε να έρθει από την Συμβούλιο της Ευρώπης διαμέσου του εκπρόσωπου της, Ντάνιελ Χόλτγκεν, ο οποίος αντέδρασε σε αυτές τις έντονες δηλώσεις λέγοντας ότι σύμφωνα με το άρθρο 46 της Σύμβασης οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για όλα τα κράτη μέλη. Μην ξεχνάμε το γεγονός ότι η Άγκυρα, εκ των ιδρυτικών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, υπογράφοντας την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αναγνώρισε τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου ήδη από το 1987. Παράλληλα, η πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Λ. Μ. Πασκιέ, κάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να εφαρμόσει γρήγορα την απόφαση του ΕΔΑΔ, τονίζοντας ότι η νομολογία του ΕΔΑΔ καθορίζει τα πρότυπα που πρέπει να τηρούνται. Επισημαίνοντας ότι οι αδικαιολόγητοι περιορισμοί των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των βουλευτών, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης, δεν επηρεάζουν μόνο τους βουλευτές ως άτομα, αλλά αποτελούν απειλή για την λειτουργία των κοινοβουλίων και τη λειτουργία της δημοκρατίας στο σύνολο της.
Για μια ακόμα φορά βλέπουμε ότι η Τουρκία έχει μετατραπεί σε ένα χαλιφάτο, στο οποίο κάνει κουμάντο μόνο ο Ερντογάν και όλες οι υπόλοιπες μορφές εξουσίας, όπως η δικαστική, δεν δρουν ανεξάρτητες και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Κανονικά, από θεωρητικής και νομικής άποψης, ο Ντεμιρτάς θα έπρεπε να είναι ελεύθερος παρά την διαφωνία του Ερντογάν. Αλλά η Τουρκία δεν είναι πλέον ούτε μια κανονική χώρα, ούτε ένα κράτος δικαίου, αλλά μια χώρα που αψηφά τη νομική θεωρία και πρακτική. Αυτό γίνεται εμφανές διότι για πρώτη φορά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Τουρκία για παραβίαση του άρθρου 18 της Σύμβασης, δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο ότι η τουρκική δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη και ότι ελέγχεται από την εκτελεστική εξουσία.
