Του Δημήτριου Τόλια
Φόβος. Τα τελευταία χρόνια το αίσθημα αυτό έχει επικρατήσει και συνεχίζει ολοένα και να εντείνεται μέσα μου. Η απογοήτευση, η στεναχώρια, ο θυμός, η αγανάκτηση έχουν παραγκωνιστεί από αυτό το πανίσχυρο μεν, αλλά ανθρώπινο δε αίσθημα. Ως πολίτης νιώθω φόβο για το δημοκρατικό στερέωμα. Έναν φόβο που μου τον προκαλούν πολλοί από τους συμπολίτες μου τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Αλλά το χειρότερο είναι, ότι μου τον προκαλούν οι νέοι συμπολίτες μου. Θέλω να μοιραστώ αυτές τις σκέψεις μου, ώστε να κρούσω τον κώδωνα του κινδύνου.
Στις πρόσφατες πορείες που πραγματοποιήθηκαν ως αντίδραση στην «Συμφωνία των Πρεσπών» ακούστηκαν, μεταξύ πολλών άλλων, δύο συνθήματα που χρειάζεται να τους δώσουμε πολύ μεγάλη προσοχή. Το ένα ήταν «αλήτες προδότες πολιτικοί» και το δεύτερο και πιο τρομακτικό «η δημοκρατία πούλησε την Μακεδονία». Από πότε η δημοκρατία έπαψε να αποτελεί το επιδιωκόμενο; Εκ των πραγμάτων, για κάποιους ανθρώπους η δημοκρατία αρχίζει να αποκτά πρόσημο αρνητικό. Σκουριάζει στο μυαλό τους, αποκτά την οσμή μιας μουχλιασμένης κουρτίνας, της διαφθοράς, που εμποδίζει τον ήλιο, την αλήθεια, το αγαθό, να απλωθεί και να φωτίσει το δωμάτιο, τη ζωή μας. Το μόνο που επικρατεί είναι το θυμικό, μια οργή που καταπατά την λογική, ένας θυμός που ενδυναμώνει το αίσθημα αφενός της ατομικής εσωτερικής αδυναμίας και αφετέρου της ανάγκης του «ανήκειν», στην αγέλη, στην κοινότητα και εδώ και δύο αιώνες, στο έθνος. Ένα έθνος, που τοποθετείται υπεράνω της δημοκρατίας σε μια παράσταση που μας δίνει το επόμενο σύμπτωμα. Η λήθη.
Λήθη για το παρελθόν, για το πρόσφατο χθες ισοδυναμεί με επιστροφή στα λάθη του χθες, επιστροφή των εχθρών του παρελθόντος. Δεν είναι τόσο τυχαίο που οι λέξεις «λήθη» και «λάθη» μοιάζουν. Σίγουρα συσχετίζονται, ωστόσο οφείλουμε να μην είμαστε ολοσχερώς ντετερμινιστές. Είμαστε όμως, σε απόλυτο βαθμό μια γενιά αδράνειας. Μια γενιά που περπάτησε σε μονοπάτια ιδανικά πλασμένα, στρωμένα με άνθη. Μια γένια που ‘’ζει’’ τον κόσμο από τον καναπέ, εισπνέει με εικόνες και ξεφυσά μέσα από πλασματικούς μικρόκοσμους. Μια γενιά που γεννήθηκε μέσα στη δημοκρατία και δεν αντιμετώπισε ποτέ τυράννους. Μια γενιά, που η δημοκρατία για αυτή αντί να είναι το επιδιωκόμενο, ο σκοπός είναι ένα δεδομένο, ένα ξεχασμένο χαλί στο σαλόνι, που χειμώνα- καλοκαίρι θεωρεί πως θα βρίσκεται κάτω από τα πόδια της. Δεν ξέρει πώς είναι να περπατάς δίχως αυτό και δεν πιστεύει ότι είναι δυνατόν ποτέ κανείς να το τραβήξει. Δεν το προστατεύει. Το βρωμίζει, το ξεχειλώνει και εκτός αυτού αρχίζει να αμφιβάλλει για τη χρηστικότητα του. Σκέφτεται ότι ίσως και να μην χρειάζεται, ίσως απλά να πιάνει χώρο, ίσως να μας ζεσταίνει υπερβολικά, ίσως να χρειάζεται συχνό καθάρισμα και δε μας είναι πρακτικό.
Κάποτε εμφανίστηκαν κάποιοι που το τράβηξαν αυτό το χάλι και το κουρέλιασαν προς ανακούφιση πολλών. Η αμφισβήτηση αυτή τότε έφερε τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ. Και δώρο τον πιο σκληρό πόλεμο της ανθρώπινης ιστορίας. Σήμερα, είναι στο χέρι μας η λήθη να μην γίνει επαναλαμβανόμενο λάθος. Σήμερα, στην Ελλάδα, που φέτος γιόρτασε μόλις 44 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ούτε μισό αιώνα, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως και πολλοί συμπολίτες μας ζητούν την κατάργηση του ασύλου στα πανεπιστήμια. Την εγγύηση της προστασίας του ακαδημαϊκού χώρου, της διάδοσης των ιδεών και της επιστημονικής έρευνας από τα όργανα του κράτους, που πολλές φορές, μέσω τυράννων, στην ιστορία απείλησε τις δημοκρατικές αξίες. Κυρίως δε, έναν θεσμό προστασίας πρωτίστως από τη λήθη. Ακόμα, άλλοι συμπολίτες μας, ακόμα και μέλη της κυβέρνησης, αποκαλούν όποιον έχει αντίθετη άποψη ‘’φασίστα’’ αφαιρώντας και εκμηδενίζοντας το νόημα της λέξης. Επιπλέον, ορισμένοι συμπολίτες μας εκφέρουν την μηδενιστική άποψη ότι η ‘’δημοκρατία έχει αποτύχει’’ και ότι ‘’ένα ολοκληρωτικό καθεστώς θα μπορούσε να αποβεί σωτήριο’’! Και αυτές τις απόψεις των ενηλίκων, ενστερνίζονται και οι ανήλικοι της επόμενης γενιάς. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος.
Αυτή είναι η προστασία στην δημοκρατία;
Ποιοι είμαστε εμείς που θέλουμε από τους καναπέδες μας να καταργήσουμε θεσμούς που θεμελιώθηκαν με θυσίες και αγώνα; Ποια είναι η προσφορά αυτής της γενιάς στη δημοκρατία αν όχι η προστασία της;
Δεν προλάβαμε όμως εμείς τους κουστουμαρισμένους επιθεωρητές της κυβέρνησης στη δεκαετία του ’50 και του ’60, που εισέβαλαν σε αίθουσες πανεπιστημίων να ελέγξουν τη διδασκαλεία. Ούτε τα άρματα μάχης στους δρόμους καθημερινά, ούτε εκείνο το χακί το χρώμα της χωροφυλακής και των Τ.Ε.Α., που είχε γίνει βίωμα στις ζωές των ανθρώπων μέχρι και μετά το ‘74. Όταν ο οποιοσδήποτε μπορούσε να σε στείλει στα ξερονήσια. Όταν φοβόσουν να εκφράσεις την άποψή σου, την δυσαρέσκειά σου, την οπτική σου, για να μην φακελωθείς το λιγότερο. Όταν εκτελούσαν τον Μπελογιάννη και δολοφονούσαν τον Λαμπράκη και τον κάθε Λαμπράκη, επειδή είχαν το ‘’θράσος’’ να εκφράζουν αντίθετη γνώμη, εμείς ήμασταν αγέννητοι. Γεννηθήκαμε σε ένα δημοκρατικό κράτος, έχοντας την ελευθερία της γνώμης μας και τις υπόλοιπες ατομικές μας ελευθερίες. Δεν υπήρχε εξαναγκασμός, αλλά ελευθερία. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι τα παραπάνω δεν είναι και δεν θα είναι δεδομένα.
Και αυτές δεν είναι αριστερές απόψεις. Είναι δημοκρατικές απόψεις. Είναι οι απόψεις ενός φοβισμένου πολίτη, που τρομάζει αντιλαμβανόμενος την απαξίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι πολιτικοί δεν ξεφυτρώνουν μαγικά, ψηφίζονται από τους πολίτες. Σαν λαός είναι ανάγκη να αναλογιστούμε και να συνειδητοποιήσουμε τον κίνδυνο. Να μάθουμε ότι η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη. Να πάψουμε να αμφισβητούμε με παράλογα κριτήρια την ίδια την ‘’διαδικασία της αμφισβήτησης’’. Να αντιληφθούμε πως είναι ανάγκη να αγκαλιάσουμε και να προστατέψουμε τους δημοκρατικούς και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς στην χώρα μας, προτού εμφανιστεί εκείνος που θα τραβήξει το χαλί κάτω απ’ τα πόδια μας.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ έχει φοιτήσει και για ένα έτος στο ίδιο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι λάτρης της πολιτικής ιστορικής ανάλυσης και έρευνας. Ασχολείται με την ανίχνευση της διαδικασίας διάδοσης και τις επιδράσεις των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία τόσο στο παρελθόν όσο και φυσικά στο σήμερα.
