Του Γιάννη Βεργίδη,
Ήταν Μάϊος του 2000, όταν ο Joschka Fischer ως Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, σε ομιλία του στο πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου θέτει ως ζήτημα τη μετεξέλιξη της Ε.Ε σε ομοσπονδία, μετατοπίζοντας τις συζητήσεις του πολιτικού γίγνεσθαι γύρω από αυτή τη πρόταση.
Το κύριο ερώτημα, που προκύπτει μετά από αυτή τη τοποθέτηση είναι το αν η Ευρώπη μπορεί να μετατραπεί σε ομοσπονδιακό κράτος, ακριβώς όπως συμβαίνει στις Η.Π.Α. Έχουν ειπωθεί πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις γι’ αυτό το θέμα, ωστόσο στο παρόν άρθρο θα παραθέσω μερικούς λόγους, για τους οποίους προσωπικά θεωρώ ότι ο Φεντεραλισμός δε μπορεί να βρει πρόσφορο έδαφος στην Ευρώπη του σήμερα.
Τις απόψεις μου για το θέμα αυτό είχα την ευκαιρία και την τιμή να εκφράσω στη προ ολίγων ημερών παρουσίαση βιβλίου του καθηγητή μου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, Θεόδωρου Γεωργίου, με τίτλο «Το λυκόφως της πολιτικής Ευρώπης». Πρόκειται για ένα έργο, στο οποίο ο συγγραφέας εκφράζει την ανησυχία του για τον προσανατολισμό της Ευρώπης, ο οποίος από πολιτικός φαίνεται να γίνεται τεχνοκρατικός και αξίζει κανείς να το μελετήσει, αφού προκύπτουν γόνιμοι προβληματισμοί για τη κατεύθυνση που ακολουθεί η Ευρώπη σήμερα.
Στο δια ταύτα, λοιπόν, μπορεί να γίνει πραγματικότητα το όραμα του Fischer;
- Αναρωτιέμαι με ποιόν τρόπο οι λαοί της Ευρώπης που έχουν πλήρως νομιμοποιημένο και αποδεκτό το έθνος – κράτος (Συνθήκη της Βεστφαλίας 1648) θα αποδεχτούν τη μετατροπή των χωρών σε κρατίδια (με ό,τι αυτό συνεπάγεται όσον αφορά και το πολιτισμικό κομμάτι). Δηλαδή, θα γίνει η Γαλλία λ.χ το Kansas της Ευρώπης; Με ποιο κριτήριο θα σχηματιστούν, επίσης, τα σημαντικότερα κρατίδια (σημαντικό για τη διαδικασία των εκλογών), θα γίνει με βάση τον πληθυσμό ή με βάση το υπάρχον πολιτικό επίπεδο και τη κατάσταση, που επικρατεί στον οικονομικό τομέα ή μήπως με βάση την προσφορά στο ευρωπαϊκό πολιτισμικό ιδεώδες; Σίγουρα θα πρέπει να μελετηθεί αυτό και να διαπιστωθεί καταρχάς τι είναι δικαιότερο να γίνει και κατά δεύτερον τι αντιδράσεις θα προκύψουν ανά την Ευρώπη.
- Διαμέσου της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι οικονομίες των εθνών – κρατών της Ε.Ε δε συμβαδίζουν σε καμία περίπτωση. Η οικονομική αστάθεια επικρατεί την ίδια ώρα, που ο ανταγωνισμός των οικονομικών κλάδων του κάθε κράτους εντείνεται όλο και περισσότερο.
- Οδηγούμαστε λοιπόν στην όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων γεγονός, που αναπόφευκτα ευνοεί τη στροφή προς εναλλακτικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της κατάστασης που επικρατεί. Επομένως, η υιοθέτηση μιας κοινής ευρωπαϊκής γραμμής, που απαιτείται για την μετατροπή της Ευρώπης σε ομοσπονδιακό κράτος γίνεται όλο και δυσκολότερη.
- Μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και το κοινό νόμισμα, το ευρώ, που ακόμα προσπαθεί να ισχυροποιηθεί και να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο όμως στερείται της σταθερότητας για να μπορούμε να μιλάμε με αυτούς τους όρους. Αυτή τη στιγμή η βασικότερη σύνδεση, που υπάρχει μεταξύ των λαών της Ε.Ε είναι το κοινό μας νόμισμα και μέχρι στιγμής δεν φαίνεται αρκετό να αποτελέσει έναν συγκροτησιακό και επικοινωνιακό δίαυλο μεταξύ των λαών.
- Σε άλλες εποχές, θα μιλούσαμε για τη θρησκεία και την ιδιότητα της να αποτελεί βασικό επικοινωνιακό παράγοντα μεταξύ των λαών, όμως αλήθεια, αυτό μπορεί να ισχύσει σήμερα; Η θρησκεία αρχίζει να χάνει έδαφος υπό τη σκιά του κοσμικού κράτους καθώς πλέον έχει γίνει ιδιωτική υπόθεση.
- Ως τελευταία παρατήρηση δεν θα μπορούσε να είναι άλλο θέμα από το προσφυγικό. Είναι αδιαμφισβήτητο πως αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα για τη μετέπειτα συνέχεια της Ευρώπης και τον χαρακτήρα της ως πολιτική οντότητα όμως ούτε σε αυτό το θέμα υπάρχει κοινή πλεύση και ταύτιση απόψεων για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Συμπεραίνουμε μέσα από όλα αυτά ότι η Ευρώπη έχει πολλές εσωτερικές παθογένειες, που πρέπει να διευθετήσει, ώστε να μπορούμε να κάνουμε λόγο για εφαρμογή του φεντεραλιστικού μοντέλου… είτε στο άμεσο μέλλον είτε στο πέρας των χρόνων που έρχονται.
Ο Husserl είχε χρησιμοποιήσει μια υπέροχη φράση στο παρελθόν για να χαρακτηρίσει την Ευρώπη. Την είχε χαρακτηρίσει «Ατέλευτη έλλογη διαδοχή συνειδησιακών επιλογών» και μέσα από αυτό τόνιζε τον ξεχωριστό και μοναδικό προσανατολισμό της μέσα στους αιώνες. Άραγε, άμα προχωρήσουμε σε ομοσπονδιοποίηση αυτό θα σημαίνει ότι έχουμε χάσει τον αυτοπροσδιορισμό μας και τη πολιτική κατεύθυνση μας;
Γεννημένος στις 10 Μαΐου το 1999 και μεγαλωμένος στις Σέρρες. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στη Κομοτηνή. Εργάζεται ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Κομοτηνής.
