Της Ζωής Παπακυρίτση,
Πάρτε δέκα λεπτά με τον εαυτό σας. Πολλοί ασχοληθήκατε με το κινητό σας, άλλοι μιλήσατε με έναν φίλο σας. Κάποιοι από εσάς πήγατε να «τσιμπήσετε» κάτι και να συνεχίσετε. Αυτονόητες και δεδομένες στιγμές της καθημερινότητας. Θα έλεγε κανείς ότι τις βρίσκεις σε κάθε σπίτι.
Τα δέκα λεπτά πέρασαν… και ένα παιδί στην Υεμένη μόλις πέθανε. Ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε τα αυτονόητα;
Το 2015 στη Μέση Ανατολή ξεσπά ένας εμφύλιος πόλεμος που μέχρι σήμερα δεν έχει σταματήσει. Επίκεντρο των πολεμικών συρράξεων, η Υεμένη. Μια χώρα της οποίας το όνομα σίγουρα δεν εμφανιζόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή ιδιαίτερα στο προσκήνιο της διεθνούς επικαιρότητας, ακόμα και μετά το ξέσπασμα των Αραβικών Εξεγέρσεων. Μέχρι να παρθούν τα όπλα, φαίνεται πως το γεγονός ότι αποτελούσε την πιο φτωχή χώρα της Αραβικής Χερσονήσου δεν ήταν σημαντική είδηση ούτε έχρηζε ιδιαίτερης προσοχής. Η ιστορία όμως έχει δείξει πως τέτοιες συνθήκες εξαθλίωσης συνήθως σημαδεύονται από ασταθείς πολιτικές μεταβολές. Μία χώρα σαν την Υεμένη, σε αυτή τη γεωστρατηγική θέση, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα. Έτσι, όταν ο Σάλεχ έπεσε από την εξουσία για να τον διαδεχθεί ο Χάντι, μάλλον ο στόχος δεν ήταν να οδηγηθεί η χώρα σε αυτό το αδιέξοδο.
Έκτοτε οι καταστροφές διαδέχονται η μία την άλλη, λειτουργώντας σαν μια καλή κάλυψη για πολιτικές κινήσεις και πράξεις που γίνονται στο παρασκήνιο. Κάθε χώρα προσπαθεί με την επέμβασή της να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα, αφού με μία πιο καχύποπτη ματιά, είναι φανερό πως ο έλεγχος των ενεργειακών κοιτασμάτων και των εμπορικών δρόμων που οδηγούν στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί την ουσιαστική κινητήριο δύναμη των εμπλεκόμενων κρατών. Δεν είναι τυχαίο που μερικές από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του σήμερα αποτελούν τις κύριες πηγές ανατροφοδότησης όπλων σε αυτήν την ατέρμονη μάχη.
Πόλεμος όμως δεν είναι μόνο προάσπιση συμφερόντων. Δεν είναι, ή μάλλον δεν θα έπρεπε να είναι, συνώνυμο της λέξης εξουσία. Αν αφήσουμε στην άκρη τα πολιτικά -και θρησκευτικά ίσως- παιχνίδια που κινούν τα νήματα, θα μπορέσουμε να δούμε πως ένας ολόκληρος λαός ισορροπεί μεταξύ της ζωής και του θανάτου. Καθημερινά τα 2/3 του πληθυσμού βρίσκονται κοντά στον θάνατο. Οι τεράστιοι αριθμοί που καταγράφονται κάθε μήνα και κάθε χρόνο μιλούν από μόνοι τους: «..Στα τέλη του 2017 5.159 πολίτες έχασαν τη ζωή τους..», καταγράφει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Έχει σκεφτεί άραγε κανείς ποτέ πως τα πιο αυτονόητα και απαραίτητα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται εκεί καθημερινά; Αν όχι, να και κάτι πιο τρομακτικό: Η καταπάτηση αυτή έχει γίνει μια συνήθεια, μία από αυτές τις τοξικές συνήθειες στις οποίες συχνά επιδίδονται οι άνθρωποι. Σχεδόν κάθε πράξη οδηγεί σε μια παραβίαση. Μία «άρτια» σχέση αιτίας-αποτελέσματος.
Δεν είναι απίθανο αυτοί οι ισχυρισμοί να θεωρηθούν υπερβολικοί ή και ένα αυθόρμητο ξέσπασμα αγανάκτησης. Τα γεγονότα όμως μιλούν από μόνα τους. Η τρομοκρατία, οι αεροπορικές επιθέσεις, οι βομβαρδισμοί έχουν γίνει καθημερινότητα των κατοίκων. Οι περισσότερες υποδομές περίθαλψης και υγείας έχουν καταστραφεί και όσες υπάρχουν, λειτουργούν πλημμελώς. Η πείνα και ο λιμός συμβιώνουν με τους ανθρώπους εκεί γιατί το «εμπάργκο» των συμμαχικών δυνάμεων είναι αφόρητο. Αποκορύφωμα όλων αυτών; Το φονικό ξέσπασμα της χολέρας που έχει αφήσει αμέτρητους νεκρούς στο πέρασμα του. «…Πρόκειται για το μεγαλύτερο ξέσπασμα στον κόσμο..» υπογραμμίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Οι άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν αυτό το αφιλόξενο, πλέον, μέρος. Σε αυτό περίπου το σημείο, βλέπουμε πως όλο το πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αρχίζει να θολώνει επικίνδυνα. Που είναι το δικαίωμα σε μία αξιοπρεπή ζωή με πρόσβαση σε τρόφιμα, κατοικία και περίθαλψη; Που είναι κατ’ επέκταση το δικαίωμα στη υγεία; Το δικαίωμα στην απαγόρευση των βασανιστηρίων; Ανάμεσα στους πληγέντες, ας μην ξεχνάμε ότι συγκαταλέγονται και τα παιδιά, τα οποία δεν τυγχάνουν προφανώς της δέουσας προστασίας. Ο υποσιτισμός και η χολέρα «χτυπούν» αλύπητα, ειδικά και σε ηλικίες κάτω των 5 ετών. Όσο για το δικαίωμα στην εκπαίδευση, δεν χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Η κατάσταση είναι το ίδιο απελπιστική με μαθητές, όχι μόνο να στερούνται αυτού, αλλά και να πεθαίνουν ακόμη και μέσα στα σχολεία από επιθέσεις.
Ευθύνες σίγουρα πρέπει να αποδοθούν και στις δύο πλευρές του πεδίου μάχης. Τόσο οι δυνάμεις του προέδρου Χάντι, όσο και των Χούθις, φέρουν το κύριο μερίδιο ευθύνης για αυτή την θλιβερή κατάληξη. Οι παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και τα εγκλήματα πολέμου που αυτές συνεπάγονται είναι αμέτρητες. 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι είναι στο έσχατο σημείο της πείνας, 16 εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και 16,4 εκατομμύρια δεν λαμβάνουν την στοιχειώδη περίθαλψη, και ακόμη τα όπλα και οι βόμβες κυριαρχούν. Κάπως έτσι, μια εμφύλια σύγκρουση μετατρέπεται σε ανθρωπιστική κρίση.
Η χειρότερη ανθρωπιστική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξελίσσεται μέρα με την μέρα όλο και πιο καταστροφικά. Σίγουρα το τέλος του πολέμου δεν θα λύσει όλα τα προβλήματα στην πιο φτωχή χώρα της Αραβικής Χερσονήσου με το «κλίμα της ατιμωρησίας» που επικρατεί. Ίσως ένας κυβερνητικός μηχανισμός που θα θέσει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, και όχι τα όπλα του, αποτελέσει μια καλή αρχή. Είναι καιρός η παγκόσμια κοινότητα να λάβει δράση και να μην εθελοτυφλεί μέσα σε αυτές τις -όχι και τόσο- φωτεινές σελίδες της ιστορίας.
