Του Χαρίτου Αναστασίου,
Είναι υπέροχη η εικόνα ενός αεροπλάνου στον αέρα. Πίσω του το αεροσκάφος αφήνει δύο έντονες γραμμές, σαν δύο κιμωλίες να χαράζουν έναν γαλανό πίνακα. Απαρτίζονται από τους υδρατμούς που, όπως βγαίνουν από τον κινητήρα, παγώνουν στις εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, που επικρατούν σε αυτά τα ύψη. Ανάλογα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, οι θύσανοι αυτοί μπορούν να μείνουν για αρκετή ώρα, μέχρι ο αέρας να τους σκορπίσει. Όσο όμορφοι κι αν φαίνονται, η επίδρασή τους στην κλιματική αλλαγή είναι τρομερή…
Το αεροπλάνο ήταν ίσως η μεγαλύτερη επανάσταση του περασμένου αιώνα. Από την ημέρα του 1903, που οι αδελφοί Right αποφάσισαν να πετάξουν για μερικά δευτερόλεπτα σε κάποιο ύψος ένα αντικείμενο βαρύτερο από τον αέρα, μέχρι την μετατροπή της σε καθημερινό αγαθό σταδιακά μετά το τέλος του πολέμου, η αεροπορία κατέστησε εν πολλοίς τον πλανήτη μας χωριό. Όχι βέβαια μένοντας στάσιμη. Μέχρι και το τέλος του πολέμου, τα αεροσκάφη λειτουργούσαν αποκλειστικά με ελικοφόρους βενζινοκινητήρες. Θα μας φανεί παράξενο, ότι οι τρομερές αερομαχίες του Β’ Παγκοσμίου έγιναν με καύσιμο τη βενζίνη, η υψηλής ποιότητας βενζίνη υψηλού αριθμού οκτανίου, όπως κι η έννοια «αριθμός οκτανίου», που απολαμβάνουν οι οδηγοί σήμερα προέκυψε από τις πολεμικές ανάγκες. Ο δε πόλεμος έφερε και την ανάγκη για καλύτερα μέσα πρόωσης. Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’30, όταν ο Γερμανός Hansvon Ohain και ο Βρετανός sir Franck Whittle ανέπτυξαν τους αεριοστροβίλους jet. Η Βρετανία πρόλαβε τη Γερμανία στην διάρκεια του πολέμου, διότι είχε το κατάλληλο καύσιμο διαθέσιμο: φωτιστική κηροζίνη. Από το τέλος του πολέμου κι έπειτα, ο κόσμος άλλαξε απότομα, η πτήση εμπορευματοποιήθηκε, διαδόθηκε σταδιακά στα ευρύτερα στρώματα, έγινε ακόμη πιο ασφαλής και αποδοτική. Σήμερα, η πτήση είναι μία βασική ανάγκη, αναμένεται δε τα δρομολόγια τους να αυξηθούν σημαντικά στο μέλλον.
Την ίδια στιγμή, η αεροπορία είναι μακράν ο μεγαλύτερος ρυπαντής εκ των μεταφορικών μέσων. Οι ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα αντιστοιχούν στο 4% σχεδόν των παγκόσμιων εκπομπών, μαζί με τους άλλους τυπικούς ρύπους. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν οι υψηλές εκπομπές θείου, και άρα τοξικών ρύπων, όπως τα οξείδια του θείου ή το θειικό οξύ, εξαιτίας του ότι το αεροπορικό καύσιμο σπάνια αποθειώνεται. Το τρομερότερο όλων, η αιθάλη: σωματίδια ελεύθερου άνθρακα αποτελέσματα ελλιπούς καύσης. Αυτά διασπείρονται επίσης δημιουργώντας ενεργές επιφάνειες πάνω στις οποίες οι υδρατμοί αναπτύσσουν τους θυσάνους, που προαναφέρθηκαν. Ταυτόχρονα, αυτά απορροφούν με το μαύρο χρώμα και την δομή τους μεγάλες ποσότητες ηλιακής ακτινοβολίες, που εκπέμπουν πίσω στην ατμόσφαιρα αυξάνοντας τα ποσά θερμότητας. Οι δε θύσανοι, όσο κι αν απωθούν ακτινοβολία στην διάρκεια της ημέρας, απελευθερώνουν θερμότητα όλες τις άλλες ώρες. Η δε NASA υπολογίζει ότι το σύνολο των θυσάνων, που δημιουργούνται από τα αεροσκάφη μία κανονική ημέρα, επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή περισσότερο από όλο το διοξείδιο, που έχουν εκπέμψει όλες οι πτήσεις από το 1903 μέχρι σήμερα…
Είναι παραπάνω από φανερό λοιπόν, ότι και η αεροπορία οφείλει να προσαρμοστεί στην σύγχρονη διογκούμενη τάση για «καθαρότερες» και αειφόρες μορφές ενέργειας. Βασική παράμετρος ο μετριασμός όχι μόνο των καθαρών εκπομπών αερίου θερμοκηπίου, αλλά και της αιθάλης και των θυσάνων που δημιουργεί. Πρώτο βήμα, ο καλύτερος σχεδιασμός των αεροσκαφών, ώστε να καταναλώνουν λιγότερο καύσιμο. Δεύτερον, η αντικατάσταση των αεροπορικών καυσίμων με περισσότερο «πράσινες» λύσεις, όπως τα βιοκαύσιμα. Τρίτον, η μεγάλη ριζοσπαστική αλλαγή: η ολοκληρωτική μετάβαση από τους jet κινητήρες υγρών καυσίμων στην ηλεκτροκίνηση. Ως προς το πρώτο κομμάτι, η περαιτέρω χρήση προηγμένων ελαφρύτατων υλικών και η αντικατάσταση των συμβατικών πτερύγων αλουμινίου με προηγμένες και ευμετάβλητες δομές, ικανές να διαμορφώνουν ομοιόμορφες και εύκαμπτες επιφάνειες πτήσης, θα οδηγήσει σε περισσότερο σιωπηλές και ενεργειακά αποδοτικότερα αεροσκάφη.
