Του Γιώργου Κωστόπουλου,
Το καλοκαίρι του 2015, η ελληνική κοινωνία εισήλθε σε μια περίοδο έντονου διχασμού και πολιτικού φανατισμού, με αφορμή τη στάση της απέναντι στο δημοψήφισμα, που προκήρυξε η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στις 28 Ιουνίου. Αφορμή της διεξαγωγής του εν λόγω δημοψηφίσματος υπήρξε η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους διεθνείς εταίρους στις αρχές του καλοκαιριού, χρονικό σημείο κατά το οποίο η ελληνική οικονομία βρισκόταν ένα βήμα πριν την ολοκληρωτική καταστροφή.
Το ερώτημα που τέθηκε στο δημοψήφισμα είχε να κάνει με το ‘’αν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των τριών θεσμών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που προτάθηκε στην ελληνική κυβέρνηση στις 25 Ιουνίου’’. Το δίλλημα του ερωτήματος είχε δύο απαντήσεις, Όχι ή Ναι, ενώ ο χρόνος διεξαγωγής του δημοψηφίσματος καθορίστηκε μόλις μία βδομάδα μετά την κήρυξή του, δηλαδή την Κυριακή 5 Ιουλίου.
Τα κόμματα του ελληνικού κοινοβουλίου, σχεδόν αμέσως πήραν θέση, και χωρίστηκαν σε στρατόπεδα ανάλογα με την θέση που υποστήριζαν. Υπέρ του Όχι τάχθηκαν τα κυβερνητικά κόμματα ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και ‘’Ανεξάρτητοι Έλληνες”, καθώς και το νεοναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής, που έσπευσε να χρησιμοποιήσει την ευκαιρία αυτή, ώστε να γίνει πιο λαοφιλές στην κοινή γνώμη. Υπέρ του Ναι τάχθηκε σχεδόν το σύνολο της αντιπολίτευσης. Η Νέα Δημοκρατία υποστήριζε ότι το ερώτημα αφορά ουσιαστικά την παραμονή μας ή όχι στην Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διαστρεβλώνοντας το ερώτημα σε Ευρώ ή Δραχμή. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και το ‘’ΠΟΤΑΜΙ’’ τάχθηκαν και αυτά υπέρ του Ναι, στηρίζοντας την άνευ όρων ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας και καταδικάζοντας τον λαϊκισμό των υποστηρικτών του Όχι.
Το Κ.Κ.Ε. πιστό στις μη ρεαλιστικές θέσεις του, τάχθηκε όχι μόνο κατά του δημοψηφίσματος, αλλά και κατά οποιασδήποτε άλλης εφικτής συμφωνίας, ζητώντας την απόρριψη κάθε διαπραγματευτικής διαδικασίας με τους διεθνείς πιστωτές , καθώς και την άμεση έξοδο της χώρας από την ζώνη του Ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, το Κομμουνιστικό Κόμμα ζήτησε από τα μέλη του να ρίξουν στην κάλπη δικό τους ψηφοδέλτιο που ανέγραφε τις πάγιες θέσεις του κόμματος κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των μονοπωλίων και του κεφαλαίου.
Στο πλαίσιο της υποστήριξης της μίας ή της άλλης επιλογής, πολλές προσωπικότητες του πολιτικού, κοινωνικού και καλλιτεχνικού χώρου πήραν επίσημη θέση με δηλώσεις και τοποθετήσεις τους τόσο στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και στα social media. Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, μετά από πολυετή σιωπή, πραγματοποίησε τηλεοπτικό διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, ζητώντας του να ταχθεί υπέρ του Ναι στο επικείμενο δημοψήφισμα. Επίσης, ο γνωστός τραγουδιστής και performer Σάκης Ρουβάς, σε μια κίνηση που δεν έχει συνηθίσει το κοινό του, πήρε σαφή πολιτική θέση υπέρ του Ναι, χρησιμοποιώντας την αναγνωρισιμότητά του, για να επηρεάσει τη κοινή γνώμη.
Μέσω της πρωτοβουλίας ‘’Μένουμε Ευρώπη’’ πολλοί υποστηρικτές του Ναι, υπό τις ευλογίες της αντιπολίτευσης, έσπευσαν να προειδοποιήσουν τον ελληνικό λαό, ότι υπάρχει πιθανότητα εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη. Έτσι, διοργανώθηκαν συγκεντρώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με τις εκδηλώσεις αυτές να οργανώνονται κυρίως από τα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να υποστηρίζονται σε μεγάλο βαθμό, μέσω της προβολής τους από ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς.
Από την πλευρά του Όχι, πολλοί ήταν, επίσης, οι υποστηρικτές και αυτής της θέσης που με τη σειρά τους δυναμίτιζαν περαιτέρω το ήδη διχαστικό κλίμα. Καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων, ο Σταμάτης Κραουνάκης και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, καθώς και αμέτρητοι ακόμα, υπέγραψαν ένα κείμενο που διακήρυσσε την αρνητική στάση τους απέναντι στην συμφωνία που τέθηκε στο δημοψήφισμα, και που δήλωνε ότι θα στήριζαν το Όχι.
Από την πλευρά των τηλεοπτικών σταθμών και των λοιπών ενημερωτικών μέσων, το κλίμα του διχασμού δυναμιτίστηκε από τους υποστηρικτές και των δύο θέσεων. Από τη μία πλευρά, η δημόσια τηλεόραση, πέραν των ίσων αποστάσεων που κράτησε ως προς τη μοιρασιά της τηλεοπτικής παρουσίας των δύο θέσεων, όπως ήταν υποχρεωμένη από το Σύνταγμα, πήρε σε μεγάλο βαθμό θέση υπέρ του Όχι, τονίζοντας περισσότερο τις δράσεις και τις καμπάνιες των υποστηρικτών αυτής της επιλογής. Όσον αφορά τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, οφείλουμε να αναφέρουμε την άκρως μεροληπτική στάση τους υπέρ της καμπάνιας του Ναι. Η υποστήριξη τους έγινε με τρόπο μη διακριτικό και με σαφή σκοπό να επηρεάσει την κοινή γνώμη σε βαθμό μη επιτρεπτό. Όταν σε γνωστό τηλεοπτικό σταθμό, που πλέον δεν υφίσταται, δημοσιογράφοι διαστρέβλωναν το κλίμα που επικρατούσε μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, τότε όλοι καταλαβαίνουμε ότι το καλοκαίρι εκείνο, η ελληνική κοινωνία είχε περάσει τη ζώνη του Λυκόφωτος και βυθιζόταν σε ένα απέραντο κοινωνικό χάος.
Με τον φανατισμό να μεγαλώνει μέρα με τη μέρα και τους υποστηρικτές αμφότερων θέσεων να δίνουν ρεσιτάλ πόλωσης, φτάσαμε στην Κυριακή, την μέρα όπου όλα θα κρινόντουσαν. Διαψεύδοντας τις εταιρίες δημοσκοπήσεων και εκθέτοντας πολλά ενημερωτικά δελτία ειδήσεων, ο ελληνικός λαός τάχθηκε υπέρ του Όχι σε ποσοστό 61,33%. Το αποτέλεσμα ήταν σαφές και η εντολή που δόθηκε δεν ήταν η έξοδος από το ευρωπαϊκό μας σπίτι, αλλά πιο σκληρή διαπραγμάτευση με τους διεθνείς πιστωτές.
Η κυβέρνηση, όμως, αγνόησε την πάγια εντολή που της έδωσε ο ελληνικός λαός. Λίγες μέρες μετά, το ψάρι βαφτίστηκε κρέας και το Όχι έγινε Ναι. Μετά από νέες διαπραγματεύσεις, η ελληνική πλευρά έφερε προς ψήφιση στο κοινοβούλιο ένα τρίτο πακέτο βοήθειας, το οποίο και ψηφίστηκε από μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία του κοινοβουλίου, τόσο από τη συμπολίτευση όσο και από κόμματα της αντιπολίτευσης. Ακολούθησε, στη συνέχεια η οικειοθελής παραίτηση της κυβέρνησης, η διάσπαση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α, καθώς κάποια μέλη του αποχώρησαν και δημιούργησαν το κόμμα της Λαϊκής Ενότητας υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη και η διενέργεια νέων πρόωρων εκλογών, μόλις λίγους μήνες μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015.
Συνοψίζοντας τα γεγονότα, μπορούμε να βγάλουμε ένα αρχικό συμπέρασμα στο οποίο συμφωνούν όλες οι πλευρές. Η ελληνική κοινωνία διχάστηκε, φανατίστηκε και χρησιμοποιήθηκε για να καλυφθούν αστοχίες των κυβερνητικών δυνάμεων στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. Από την άλλη βέβαια, σωστό είναι να αναδείξουμε και τα σοβαρά λάθη που έγιναν στο πλαίσιο της ‘’προεκλογικής’’ αυτής περιόδου και που είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση της ακραίας πόλωσης και τη παραγωγή πολιτικών παθών.
Η Ελλάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ενωμένης Ευρώπης και ουδέποτε τέθηκε δίλημμα εξόδου της είτε από την ευρωζώνη, είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσοι χρησιμοποίησαν το δίλημμα αυτό οφείλουν να κάνουν αυτοκριτική, για το ότι δυναμίτισαν την ήδη τεταμένη κατάσταση.
Επιπλέον, αυτοκριτική οφείλουν να κάνουν και οι πολίτες, καθώς δεν εμπιστεύτηκαν την κρίση τους, μόνο, αλλά σε μεγάλο βαθμό έγιναν υποχείρια ή της μιας ή της άλλης θέσης. Το καλοκαίρι εκείνο αποτέλεσε μια μαύρη στιγμή για την σύγχρονη ελληνική πολιτική Ιστορία, η οποία μας δίδαξε πολλά. Οφείλουμε να μάθουμε από τα λάθη μας και να μην επαναλάβουμε τις ίδιες αστοχίες. Η πολιτική παιδεία είναι η μόνη λύση προς μια τέτοια κατεύθυνση και σε αυτό πρέπει να συμβάλουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις που σέβονται την δημοκρατική και ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας μας.
Απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Το διάστημα αυτό σπουδάζει Δημοσιογραφία και ΜΜΕ σε ιδιωτικό Ινστιτούτο εκπαίδευσης. Έχει προηγούμενη εμπειρία στην αρθρογραφία καθώς την περίοδο 2016-2017 υπήρξε αρθρογράφος για διάφορα site ποικίλης ύλης, ενώ από τις αρχές του 2018 είναι ιδρυτής και διαχειριστής ενημερωτικού group αθλητικού περιεχομένου στα social media. Από ξένες γλώσσες γνωρίζει αγγλικά.
