Του Γιάννη Βεργίδη,
Στη προσπάθεια που καταβάλουμε, ώστε να αντιληφθούμε τον κόσμο γύρω μας, τείνουμε να θεωρούμε το σκέπτεσθαι ως κύριο εργαλείο μέσα από το οποίο θα εκπληρώσουμε το στόχο μας. Ωστόσο, δεν είναι μόνο το πνευματικό που πρέπει να μας απασχολεί καθώς μέσα στη εξίσωση βρίσκεται και η σαρκική μας υπόσταση. Τείνουμε να υποβαθμίζουμε πολλές φορές, εν αγνοία μας, το σώμα μας και τον ρόλο που μπορεί να έχει στην αναζήτηση αυτή.
Ο φιλοσοφικός κλάδος που εστιάζει στα πράγματα που γίνονται αντιληπτά μέσα από τις αισθήσεις μας είναι η φαινομενολογία. Στο παρόν άρθρο θα μας απασχολήσει ένας Γάλλος φιλόσοφος, εκπρόσωπος του ρεύματος της φαινομενολογίας ο οποίος με τις ιδέες του μόχθησε να δώσει μια νέα κατεύθυνση στις έρευνες του φαινομενολογικού τόξου. Δεν πρόκειται για άλλον από τον Maurice Merleau-Ponty, τον οποίο ο Ricoeur δεν δίστασε να χαρακτηρίσει ως το σπουδαιότερο Γάλλο φαινομενολόγο του 20ου αιώνα. Θα μπορούσε κανείς να πει πως ο Merleau-Ponty τοποθέτησε το ανθρώπινο σώμα στο επίκεντρο θεωρώντας το ως το βασικό στοιχείο για την κατανόηση του κόσμου. Δεν είναι, όμως, αυτή η κεντρική ιδέα του. Στόχος του ήταν η αποσαφήνιση του ενδιάμεσου χώρου ανάμεσα στο υποκείμενο και το αντικείμενο. Αυτό το «γκρίζο» σημείο το οποίο τελικά στη θεωρία του αποτελεί και τη πεμπτουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο άνθρωπος είναι το όν, το οποίο μπορεί ταυτόχρονα και να δημιουργεί – ορίζει το αντικείμενο αλλά και να διαμορφώνεται από αυτό. Αυτή η σκέψη τον οδήγησε στην έννοια της «αντίληψης» την οποία ορίζει ως μια διανοητική ενέργεια που επιδρά πάνω στο σώμα ενώ ταυτόχρονα τη διαφοροποιεί από την έννοια της σκέψης. Άρα η έννοια του σώματος και η έννοια της αντίληψης βρίσκονται με αυτόν τον τρόπο στον κορμό της θεωρίας του.
Όλο αυτό έχει μεγάλη σημασία για τη πορεία της σκέψης στα επόμενα χρόνια διότι επαναπροσδιορίζει τη σχέση μεταξύ του υποκειμένου και του αντικειμένου. Προκαλεί επίδραση και στην αντιμετώπιση του ανθρώπου απέναντι σε απλά αντικείμενα αλλά και στο πώς αντιμετωπίζει το ίδιο του το σώμα σε σχέση με το πνεύμα του.
Το μείζον ζήτημα πλέον είναι αν θα μπορέσει ποτέ ο άνθρωπος να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στο πνεύμα και το σώμα, δύο υποστάσεις που είναι αλληλένδετες και αλληλοσυμπληρώνονται. “Το αισθάνεσθαι είναι αυτή η ζωτική επικοινωνία με τον κόσμο, η οποία μας τον καθιστά παρόντα ως οικείο τόπο της ζωής μας.” Με αυτά τα λόγια ο Merleau-Ponty στο βιβλίο του «Φαινομενολογία της Αντίληψης» δίνει έμφαση στο σώμα και τη χρησιμότητα του σαφώς λόγω και της φιλοσοφικής του κλίσης.
Η συνειδητοποίηση αυτής της «γκρίζας» ζώνης που προαναφέραμε είναι μια οριοθέτηση πολυδιάστατη. Μία οριοθέτηση που επιβεβαιώνει το φαινομενολογικό μετασχηματισμό της υποκειμενοκεντρικής φιλοσοφίας. Εστιάζει στη προσωρινότητα της ανθρώπινης ζωής απορρίπτοντας με αυτό τον τρόπο το μοντέλο του υπερβατικού υποκειμένου το οποίο αποστρέφεται ολοκληρωτικά από τον εμπειρισμό και θέτει ως αρχή την ύπαρξη.
Για να ανακεφαλαιώσουμε, αυτός ο ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στο αντικείμενο και το υποκείμενο, όπου για λόγους πρακτικούς χαρακτηρίσαμε στο παρόν κείμενο ως «γκρίζα» ζώνη, είναι φαινομενολογικός και για την κατανόηση του πρέπει να αντιληφθούμε τη πρωταρχική σημασία του σώματος μας και την αντίληψη που έχουμε ως νοήμονες υπάρξεις, ώστε να φτάσουμε στην «κατάκτηση» του.
Γεννημένος στις 10 Μαΐου το 1999 και μεγαλωμένος στις Σέρρες. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στη Κομοτηνή. Εργάζεται ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Κομοτηνής.
