Του Χαρίτου Αναστασίου,
Η ενεργειακή στροφή της Κίνας αναμένεται να οδηγήσει σε εκτίναξη της συνεισφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος. Με την ίδια την ηλεκτροπαραγωγή να αλλάζει δραστικά ως προς τους ενεργειακούς της πόρους, με εντονότερη διείσδυση καθαρότερων μορφών ενέργειας όπως το λιγότερο ρυπογόνο φυσικό αέριο, η πυρηνική ενέργεια, καθώς κι οι αειφόρες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).
Το ενεργειακά πλουσιότερο και θερμικά αποδοτικότερο αέριο προβλέπεται να συνεισφέρει κατά 10% στην ηλεκτροπαραγωγή του 2040, μέγεθος που αντιστοιχεί σε ποσότητες τριπλάσιες από αυτών, που η Κίνα καταναλώνει σήμερα. Αυτή η αύξηση της ζήτησης του αερίου θα υποχρεώσει την Κίνα όχι μόνο να επεκτείνει τα δίκτυα των αγωγών που την συνδέουν με την παραδοσιακή της φίλη Ρωσία και την κεντρική Ασία, αλλά και να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές όπως οι χώρες του Κόλπου ή η Αυστραλία, ώστε τα λιμάνια της να υποδέχονται με ασφάλεια τόνους υγροποιημένου αερίου. Το 4% του ηλεκτρικού της ρεύματος θα προέρχεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες, μέγεθος που θα καταστήσει αυτομάτως την Κίνα παγκόσμιο ηγεμόνα στην πυρηνική σχάση, αφήνοντας πίσω παραδοσιακές υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία.
Ποιος θα προσφέρει το υπόλοιπο ποσοστό; Μα οι πηγές με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης παγκοσμίως. Η Κίνα ήδη έχει ένα σημαντικό προβάδισμα στις ΑΠΕ, προσφέροντας το 29% της παγκόσμιας υδροηλεκτρικής παραγωγής, καθώς και το 22% όλων των υπόλοιπων ανανεώσιμων του πλανήτη. Το 2017, οι ΑΠΕ συνιστούν το 36.6% της εγκατεστημένης ισχύος και σχεδόν το 26.4% της χρήσης, μόνα τους τα γιγαντιαία υδροηλεκτρικά φράγματα καλύπτουν το 20% των αναγκών. Συγκριτικά, η παγκόσμια ηγέτιδα στις ανανεώσιμες τεχνολογίες Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αντίστοιχο ποσοστό χρήσης 29% με μέλη της όπως ο βιομηχανικός κολοσσός Γερμανία ή η Δανία να έχουν 34%και 60.4% αντίστοιχα. Η Κίνα έχει την μεγαλύτερη υδροηλεκτρική, αιολική και ηλιακή παραγωγή ενέργειας στον κόσμο, με τις δύο τελευταίες να αναμένεται να αυξηθούν ριζικά. Σήμερα οι ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά πλαίσια καταλαμβάνουν το 9% και το 5% της δυναμικότητας ισχύος αντίστοιχα, το 2040 τα νούμερα θα είναι 18% και 22%. Μεταβολή τεράστια αν σκεφτεί κανείς τις κολοσσιαίες απαιτήσεις που θα συνδεθούν με αυτήν την πορεία.
Η Κίνα έχει το μεγαλύτερο αιολικό δυναμικό στον κόσμο, με τα 2/3 αυτού να βρίσκονται στις αχανείς και αναξιοποίητες εκτάσεις του Σινικού πελάγους. Το 2010 η Κίνα ξεπέρασε την Γερμανία και μετατράπηκε στον μεγαλύτερο παραγωγό ανεμογεννητριών στον κόσμο, με την αιολική της βιομηχανία να μένει ανεπηρέαστη από την παγκόσμια ύφεση. Ο υπερπολλαπλασιασμός των αιολικών εγκαταστάσεων θα αποτελεί τον κορμό της ριζικά διαφοροποιημένης από το παρελθόν νέας κινεζικής οικονομικής ανάπτυξης, με την κυβέρνηση να προωθεί δυναμικά τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα αυτόν, ανοίγοντας την ως τώρα κρατικά ελεγχόμενη εθνική της αγορά. Ο ήλιος χαρίζει απλόχερα την φωτεινή του ισχύ στις αχανείς και συχνά ερημικές ή ορεινές εκτάσεις της δυτικής Κίνας. Το 2015 η Κίνα έγινε η μεγαλύτερη παραγωγός φωτοβολταϊκών πλαισίων στον κόσμο, ξεπερνώντας την Γερμανία, οι έξι μεγαλύτερες κατασκευάστριες του κόσμου βρίσκονται εκεί καλύπτοντας το 63% της παγκόσμιας παραγωγής. Οι επενδύσεις τρέχουν όχι μόνο στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και στην ηλιακή θέρμανση νερού, για την κάλυψη όχι μόνο των οικιακών, αλλά και των βιομηχανικών αναγκών σε ζεστό νερό και ατμό. Το 80.3% των επενδύσεων που συμβαίνουν διεθνώς για ηλιακή θέρμανση νερού πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα φέτος.
Τρία τεράστια έργα σηματοδοτούν, μεταξύ πάρα πολλών άλλων, την τρομερή αυτή μετάβαση της Κίνας. Πρώτο, το μέγα φράγμα των Τριών Φαραγγιών στον ποταμό Γιανκτσέ, που με δυναμικότητα 22,500 MW αποτελεί όχι απλά τον μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό σταθμό, αλλά τον μεγαλύτερο συνολικά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής του πλανήτη. Φράγμα το οποίο και χαλιναγώγησε τον γίγα ποταμό, ηρεμώντας την Κίνα, αφού η πλημμύρα του 1954 κόστιζε την ζωή σε 33,000 ανθρώπους, εμπνέοντας σχετικό ποίημα του δικτάτορα Μάο. Στην επαρχία Γκανσού πάλι 3,500 ανεμογεννήτριες, οριοθετούν το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο του κόσμου, προσφέροντας περίπου 8,000 MW ισχύος. Στόχος να φτάσουν τις 20,000, με ρυθμούς που θα απαιτούν την κατασκευή 36 τουλάχιστον νέων ανεμογεννητριών την ημέρα… Στην έρημο Τεγγέρ τέλος φωτοβολταϊκά πλαίσια απλώνονται σε μία επιφάνεια 42 χιλιόμετρα, προσφέροντας ονομαστική ισχύ 1,547 MW, μεγαλύτερη από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
«When China changes, everything changes». Η στροφή της Κίνας προς μία περισσότερο αειφόρα, βιώσιμη και τεχνολογικά προηγμένη ενεργειακή πραγματικότητα, αναμένεται να έχει δραστικές συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα. Από τις ραγδαίες και αντίρροπες μεταβολές που θα υποστούν οι αγορές πετρελαίου και αερίου, εξαιτίας του κεντρικού τους πελάτη, από την κολοσσιαία ροή χρημάτων που θα μπει στην Κίνα, ώστε να επιτευχθούν πλήθος επενδύσεων στο οτιδήποτε: ίσως και πάνω από ένα τρισεκατομμύριο θα απαιτηθεί για αιολικά, ηλιακά ή γεωθερμικά πάρκα, μονάδες πυρηνικής ενέργειας και φυσικού αερίου, καθαρότερη χρήση γαιάνθρακα, ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, μονάδες αποθήκευσης ή νέους εξοπλισμούς καλύτερων αποδόσεων και ότι συνεπάγεται αυτών σε δίκτυα και βιομηχανίες. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και το πιθανό κινέζικο σύστημα εμπορίας εκπομπών, κάτι που θα ανοίξει μία πραγματικά τεράστια αγορά στο διεθνές επενδυτικό κοινό.
Την ίδια στιγμή η Κίνα παραμένει μία έντονα αυταρχική πολιτεία, με την μονοκομματική εξουσία να παρεμβαίνει όλο κι εντονότερα στις ζωές των πολιτών της, δίχως δε να δίνει καμία εγγύηση για φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος. Η ενεργειακή της αγορά αν και αποκεντρωμένη, συνεχίζει να υπόκειται σε έντονο κρατικό έλεγχο. Τρεις κρατικές εταιρείες (Sinopec, CNPC, CNOOC) ελέγχουν ολοκληρωτικά την εσωτερική πετρελαϊκή αγορά, μαζί με τις εισαγωγές αερίου. Αντίστοιχα, το ηλεκτρικό δίκτυο ελέγχεται σε σημαντικό βαθμό από πέντε μεγάλες κρατικές εταιρείες, παρόλα αυτά ένας σημαντικός αριθμός ιδιωτικών εταιρειών επενδύει και αναπτύσσεται τόσο στην πολυάνθρωπη Νότια Κίνα, όσο και στις ερημικές αλλά με σημαντικό ενεργειακό δυναμικό εκτάσεις της Εσωτερικής Μογγολίας. Η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ, σε συνδυασμό με τα μειωμένα κόστη που με τον καιρό θα αναπτύσσουν, θα αποκεντρώσουν ακόμη περισσότερο το ενεργειακό σύστημα, αυξάνοντας δυνητικά τον αριθμό των παρόχων και το εύρος των τιμολογίων. Αναμένεται το 2040-50 το διαρκώς μειούμενο επενδυτικό κόστος των φωτοβολταϊκών, να γίνει μικρότερο μίας αντίστοιχης ισχύος θερμικής μονάδας γαιάνθρακα, μένει να δούμε αν ως τότε η Κίνα έχει απελευθερώσει την αγορά και το πολίτευμά της τόσο, ώστε ο κάθε Κινέζος πολίτης να επενδύει στην παραγωγή, με την άνεση που θα ψηφίζει, θα εκφέρει την γνώμη του δημόσια ή θα μπορεί να επισκέπτεται ελεύθερα «αντιδραστικές» διαδικτυακές σελίδες…
