Του Σωτήρη Σωτηρίου,
Το παρακάτω άρθρο είναι μια σύντομη ανάλυση της ιστορίας ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα με κάποια σημαντικά γεγονότα ανά περιόδους και με αναφορά σε κάποια πολιτικά πρόσωπα που άφησαν το στίγμα τους στην νεότερη ελληνική ιστορία. Το σήμερα είναι αυτό που επηρεάζεται άμεσα από το χθες κι γι’αυτό η γνώση του είναι αναγκαία για να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος.
Η ιστορία της νεότερης Ελλάδας έχει ως αφετηρία την Επανάσταση του 1821 για την ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους, η οποία τελικά επιτεύχθηκε το 1828 με κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια και με εθνική επικράτεια που κάλυπτε την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας υπογράφεται το 1830 και είναι γνωστό ως Πρωτόκολλο του Λονδίνου και ήταν η πρώτη επίσημη, διεθνής διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την κυριαρχία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Το 1881 προστίθεται η Θεσσαλία και η Άρτα, το 1913 η Μακεδονία και η Κρήτη, το 1920 η Ανατολική Θράκη και η περιοχή της Σμύρνης με τη Συνθήκη των Σεβρών, μια Συνθήκη που θα εκπλήρωνε το όραμα της Μεγάλης Ιδέας με την Ελλάδα των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών, που στην πράξη δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Βέβαια, η Μικρασιατική Καταστροφή επέφερε περαιτέρω συρρίκνωση των εδαφών της χώρας. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παραχωρούνται στην Ελλάδα και τα Δωδεκάνησα.
Μετά το θάνατο του πρώτου Κυβερνήτη της χώρας, του Καποδίστρια, έρχεται στην εξουσία ο Βαυαρός Όθωνας, με συνταρακτικό γεγονός κατά τη διάρκεια των χρόνων της εξουσίας του την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 με πρωτεργάτες τους Μακρυγιάννη και Καλλέργη για δημιουργία Συντάγματος. Λίγα χρόνια αργότερα, στην εξουσία βρίσκεται ο Χαρίλαος Τρικούπης, πολιτικός που στόχευε στον εκσυγχρονισμό της χώρας και είχε αφοσιωθεί στα δημόσια έργα, ωστόσο το 1893 ‘δυστυχώς επτωχεύσαμεν’, αφού κήρυξε πτώχευση λόγω αδυναμίας να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος, η οποία μάλιστα επέφερε την επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου. Το 1913 με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, που επισφράγισε τους Βαλκανικούς πολέμους, τα σύνορα της Ελλάδας φθάνουν μέχρι το Νέστο. Η επιτυχία της χώρας στους Βαλκανικούς που οφειλόταν αναντίρρητα στην στρατηγική διορατικότητα του Βενιζέλου, ακολουθείται με πολυετείς αγώνες και πολέμους που ταλανίζουν την ελληνική κοινωνία μέχρι που το διάστημα του Μεσοπολέμου, η χώρα ήρθε αντιμέτωπη με μια ακόμη δεινή οικονομική κατάσταση και με τη χρεοπία του 1932, απόρροια βέβαια και της μεγάλης διεθνούς οικονομικής ύφεσης, που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 1929. Στις 4 Αυγούστου του 1936, ο Ιωάννης Μεταξάς επέβαλλε δικτατορία και ήταν αυτός που απάντησε αρνητικά στο τελεσίγραφο των Ιταλών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και με το σχέδιο Μάρσαλ, το ελληνικό δημόσιο χρέος διαγράφηκε κατά 93% και αυτό το αμερικανικής προελεύσεως σχέδιο ήταν η πρώτη κίνηση για την επίσημη ενοποίηση της Ελλάδας με τη Δύση και την ένταξή της στους Δυτικούς Θεσμούς, υπό το πλέγμα της αλληλεξάρτησης. Το 1952 η χώρα μας γίνεται μέλος του ΝΑΤΟ, τη στρατιωτική αμυντική συμμαχία των χωρών της Δύσης που επιδιώκει την ανάπτυξη της συνεργασίας τους, στην οπόία την εντάσσει ο Παπάγος. Το διάστημα 1955-61 η χώρα μας είχε ως βασική επιδίωξη τη σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα , η οποία ήταν και πρόδρομος για την προσχώρησή της πλέον ως το 10ο μέλος της ΕΟΚ το 1981, αφού οι διαδικασίες νωρίτερα είχαν επιβραδυνθεί λόγω της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Το 1967 η επιβολή της δικτατορίας, με διάρκεια 7 χρόνων, κατέλυσε πραξικοπηματικά τη δημοκρατία υπό τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και επέφερε δραματική αύξηση του δημοσίου χρεόυς. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η εισβολή στην Κύπρο, αναμφίβολα, ήταν δύο γεγονότα που σηματοδότησαν την κατάρρευση του καθεστώτος. Η επαναφορά της δημοκρατίας με την έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή επισφραγίζεται με την είσοδό μας στην ΕΟΚ, με στόχο την πολιτική εξυγίανση, την εγκαθίδρυση των δημοκρατικών θεσμών αλλά και την αναζήτηση συμμάχων πέραν των ΗΠΑ. Άλλωστε, η βαθύτερη σχέση μας με τη Γαλλία ώθησε στην είσοδό μας στην Κοινότητα.
Τη δεκαετία του 1990, φλέγον ζήτημα δεν ήταν άλλο πέρα από την επίλυση του ονοματοδοτικού ζητήματος με τη γειτονική χώρα, με συλλαλητήρια και πολιτικές αποφάσεις καθοριστικές, όπως αυτή του embargo του 1995 για την διατήρηση του ζητήματος ως ένα από τα εξέχονοντα ζητήματα της διεθνούς κοινότητας. Στην πορεία, περνώντας το κατώφλι του 21ου αιώνα, η χώρα μας γίνεται μέλος της ΟΝΕ και έχει επίσημα για νόμισμά της το Ευρώ από το 2002, μια πολιτική, όπως δείχνει και η ιστορία, και όχι τόσο οικονομική απόφαση, αφού δεν είχαμε τις αναγκαίες δυνατότητες να ανταγωνιστούμε άλλα μέλη της Ευρωζώνης. Άλλωστε, η σκέψη για ένα κοινό νόμισμα, υπό ρεαλιστικές συνθήκες και όχι ιδεατές και ονειροπόλες καταστάσεις, ήταν απότοκος της προσπάθειας της Γαλλίας να δαμάσει το γερμανικό φράγκο, να κλειδώσει τη μεταξύ τους συνεργασία, χωρίς να επιτρέψει στη Γερμανία να ‘ξεφύγει’ στο ανταγωνιστικό περιβάλλον που δρούσαν οι δύο χώρες. Το 2004 γίνονται στην Αθήνα οι Ολυμπιακοί Αγώνες και η χώρα μας ζει σπουδαίες στιγμές, τα έργα αυξάνονται δραματικά και το χρέος δυστυχώς κορυφώνεται.
Το 2008-2009 ξεσπά διεθνής οικονομική κρίση με την κατάρρευση της Lehman Brothers λόγω της αγοράς ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και σύντομα εξαπλώνεται στην ΕΕ και κυρίως την Ευρωζώνη. Η χώρα μας ασφαλώς δεν μένει ανεπηρέαστη. Η Ελλάδα φτάνει μέσα σε αυτά τα χρόνια να διέρχεται μία από τις πιο κρίσιμες περιόδους της μεταπολεμικής της ιστορίας. Ανισόρροπες οικονομικές πολιτικές, το προβληματικό χρηματοπστωτικό σύστημα, οι υπολειτουργούσες τράπεζες σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση, την ανεργία και την υπογεννητικότητα, τα υπέρογκα ιδιωτικά και δημόσια χρέη, αλλά και το προβληματικό ασφαλιστικό σύστημα, καθώς και τα πολλαπλά φαινόμενα διαφθοράς, αλλά και αργής απονομής δικαιοσύνης οδήγησαν αναντίρρητα σε αυτή την κατάσταση. Έτσι λοιπόν, αυτή η κρίση που βιώνουμε και σήμερα που έχει πάρει πολλές διάστασεις, όχι μόνο οικονομικές, ήταν μια αναπότρεπτη συνέπεια ενός αντιπαραγωγικού μοντέλου και όχι τελικά απόρροια της διεθνούς κρίσης του 2008, ή ακόμη καλύτερα, αυτή η κρίση μάλλον ήταν απλά το έναυσμα για να ξεσπάσει η σημερινή κρίση στην Ελλάδα. Εννέα χρόνια αργότερα και μετά από σκληρά μέτρα λιτότητας, η Ελλάδα δεν έχει βγει πραγματικά στις αγορές, διότι στο σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν μπορεί να επιβιώσει. Ταυτόχρονα, η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, πηγή ζωής για μια χώρα που προσπαθεί να αναρρώσει οικονομικά, είναι ισχνή. Μάλιστα, ενδογενείς παράγοντες συνιστούν εμπόδια στην προσέλκυση επενδύσεων. Το φορολογικό περιβάλλον, η ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, η γραφειοκρατία, η περιορισμένη έρευνα και καινοτομία αναμφίβολλα κρατούν πίσω τη χώρα μας από την επιθυμητή ανάπτυξη. Η κατάσταση, λοιπόν, παραμένει κρίσιμη και η χώρα μας προσπαθεί να αλλάξει αυτή τη δυσοίωνη πορεία.
Καταλήγοντας, η ιστορίας της Ελλάδας θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μια αέναη επανάληψη αγώνων, διεκδικήσεων, πολέμων, εμφυλίων, χρεοκοπιών, εντάσεων, μονομερούς εξάρτησης από τις Μεγάλεις Δυνάμεις της εκάστοτε περιόδου, δομικών προβλημάτων και αδυναμιών, διαφθοράς και γραφειοκρατίας, ένα σύνολο στοιχείων που συνθέτουν ουσιαστικά μια τραγική κατάσταση. Και όλα αυτά, μπορεί πράγματι να είναι μια απαισιόδοξη όψη της πολιτικής ιστορίας της χώρας, ωστόσο αυτή είναι που δεσπόζει στην διάρκεια των αιώνων και που σίγουρα μας έφτασε στη σύγχρονη κατάσταση. Η νέα γενιά, με βασικό της ‘όπλο’ τη γνώση της ιστορίας αλλά και την κριτική σκέψη οφείλει να βαδίσει σε έναν πιο ελπιδοφόρο κόσμο, έναν κόσμο που να απαλλαχτεί από τα λάθη του παρελθόντος, αφού ήταν και αυτά που τον έκαναν έρμαιο της σημερινής κατάστασης. Γι’αυτό, επειδή η ιστορία του αύριο γράφεται σήμερα, οφείλουμε να χαράξουμε έναν καλύτερο δρόμο!
