Της Ειρήνης Πετροπούλου,
Η πρακτική που χαίρει ολοένα και μεγαλύτερης εκτίμησης από τους εμπόρους σε όλον τον κόσμο, δεν είναι άλλη από το λεγόμενο e-shop (ηλεκτρονικό κατάστημα). Η συνεχώς αυξανόμενη επίδραση του διαδικτύου στο σύγχρονο τρόπο ζωής δε θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον επιχειρηματικό τομέα, καθιστώντας τις αγορές ένα ακόμη μέρος του παγκόσμιου ιστού. Στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού φορέα E-commerce Ευrope, o κύκλος εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce) εμφανίζει σταθερά ανοδική τάση, με αύξηση 3,85 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015 στα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2016. Ας δούμε λοιπόν, υπό ποιο καθεστώς μπορεί να δράσει στην Ελληνική επικράτεια.
Το αρχικό στάδιο, όπως εύλογα περιμένει κανείς, είναι η κατασκευή του ηλεκτρονικού καταστήματος. Πέραν των τεχνικών λεπτομερειών, που προβληματίζουν τον ενδιαφερόμενο (π.χ. hosting, ιστοσελίδα & πλατφόρμα πληρωμών, κλπ.), θα πρέπει ο τελευταίος να ακολουθήσει μια σειρά ενεργειών, ώστε να στηθεί νομότυπα η επιχείρησή του. Χρονικά προηγείται η προεγγραφή στο αρμόδιο Επιμελητήριο (Επαγγελματικό ή Εμπορικό – εξαρτάται από το είδος της ασκούμενης δραστηριότητας, βλέπε Υπ. Απόφ. Κ1-2534/2006), η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί και ηλεκτρονικά στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών (https://echamber.eea.gr/eChamber/login.php?action=sProeggrafi), ενώ γενικώς η εγγραφή κρίνεται υποχρεωτική κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 64 του νόμου 4497/2017. Άλλη μια καταχώρηση που πρέπει να λάβει χώρα είναι αυτή στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ),υποχρέωση που προκύπτει από το άρθρο 1 του ν. 3419/2005 και το 3ιγ του 2254/1994. Τμήμα του προληπτικού ελέγχου αποτελεί και η Προέγκριση Χρήσης Επωνυμίας και Διακριτικού Τίτλου από την επιχείρηση, με σκοπό την αποφυγή χρήσης όμοιων χαρακτηριστικών από τις επιχειρήσεις. Εφόσον ολοκληρωθούν οι συγκεκριμένες καταχωρήσεις, έχει παράλληλα ολοκληρωθεί και η ουσιαστική δήλωση της επιχείρησης στους δημόσιους φορείς. Το επόμενο βήμα είναι η τήρηση της υποχρέωσης εισφοράς στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), όπως ορίζεται στο άρθρο 39 του νόμου 4387/2016, που με απλά λόγια σημαίνει ότι ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να ασφαλιστεί στον ΕΦΚΑ, προσκομίζοντας φυσικά τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Φυσικά, αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας αποτελεί η επίσκεψη στην εφορία, όπου ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος θα πρέπει να αιτηθεί την έκδοση νέου ΑΦΜ και να υποβάλλει Δήλωση Έναρξης, όπως διαφωτιστικά μας αναφέρει η ΠΟΛ.1178/11.8.2015.
Το βασικό νομοθέτημα που διέπει τη λειτουργία ενός ηλεκτρονικού καταστήματος είναι ο νόμος ορόσημο για την προστασία του καταναλωτή, ήτοι ο 2251/1994. Έμφαση πρέπει να δοθεί στον ορισμό της “σύμβασης από απόσταση” που δίδεται μέσω του άρθρου 3.1, σύμφωνα με το οποίο πρόκειται για “κάθε σύμβαση η οποία συνάπτεται μεταξύ του προμηθευτή και του καταναλωτή στο πλαίσιο ενός οργανωμένου συστήματος πωλήσεων από απόσταση ή παροχής υπηρεσιών χωρίς την ταυτόχρονη φυσική παρουσία του προμηθευτή και του καταναλωτή, με αποκλειστική χρήση ενός ή περισσότερων μέσων επικοινωνίας από απόσταση, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το τηλέφωνο, η τηλεομοιοτυπία ή το διαδίκτυο, μέχρι και τη στιγμή σύναψης της σύμβασης”. Στο συγκεκριμένο νομοθέτημα, παρατηρείται μια σειρά από υποχρεώσεις τις οποίες καλείται να πληροί ο προμηθευτής, ώστε να λειτουργεί σύννομα. Ειδικότερα, βασική υποχρέωση του προμηθευτή είναι αυτή της παροχής πληροφοριών για ζητήματα, όπως η ταυτότητα και η διεύθυνση του προμηθευτή, η λειτουργία και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, το κόστος των μεταφορικών, η διάρκεια ισχύος της τιμής ή της προσφοράς, ο τρόπος πληρωμής , εκτέλεσης και παράδοσης, καθώς και το δικαίωμα υπαναχώρησης του καταναλωτή. Στη λίστα προστίθεται και η υποχρέωση εγγύησης υπό την έννοια ότι ο προμηθευτής οφείλει να παραδώσει το προϊόν στον καταναλωτή σε καλή κατάσταση, αλλιώς ο καταναλωτής μπορεί να προβάλλει αξιώσεις έναντι του εμπόρου. Το πλέγμα υποχρεώσεων εκτείνεται και στο διάστημα μετά την πώληση, αφού ο προμηθευτής έχει την υποχρέωση συνεχώς να προσφέρει τεχνική υποστήριξη, ώστε να διατηρείται η ανθεκτικότητα του αντικειμένου για τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης, θα πρέπει να διαθέτει τα αντίστοιχα ανταλλακτικά, ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή του λειτουργία του προϊόντος. Η γενική ευθύνη από ελαττωματικά προϊόντα που εισάγεται μέσω του Αστικού Κώδικα, εξειδικεύεται στο Δίκαιο του Καταναλωτή μέσω του άρθρο 6 σύμφωνα με το οποίο, ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος του. Η προστασία στο πρόσωπο του καταναλωτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο με την υποχρέωση του προμηθευτή να εξετάζει τα προϊόντα του, αποβλέποντας στην ασφάλεια και την υγεία των καταναλωτών με έμφαση και στην ψυχική υγεία των ανηλίκων καταναλωτών, που μεταφράζεται σε απαγόρευση διάθεσης προϊόντων, τα οποία ενέχουν κινδύνους για την ψυχική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων ή καλλιεργούν διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, ιθαγένειας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισµού. Τέλος, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας Ηλεκτρονικού Εμπορίου στο άρθρο 3 vii & viii οι επιχειρήσεις οφείλουν να ενημερώνουν για τη δυνατότητα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, αλλά και την ηλεκτρονική εναλλακτική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών από εξειδικευμένους φορείς.
Από το εξαιρετικά διευρυμένο πεδίο εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (679/2016 – GDPR), δε θα μπορούσε να διαφύγει ένα ηλεκτρονικό κατάστημα. Πιο συγκεκριμένα, υπό το φως των νέων ρυθμίσεων θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για σαφή γνωστοποίηση σχετικά με τη συλλογή προσωπικών δεδομένων, προσδιορίζοντας με σαφήνεια το λόγο και τις περιπτώσεις επεξεργασίας των δεδομένων προς τους πελάτες και να λαμβάνεται η αντίστοιχη συγκατάθεση για τη συλλογή και επεξεργασία τους. Περαιτέρω, θα πρέπει να είναι σε θέση να ικανοποιήσει αιτήματα των πελατών, που αφορούν την πρόσβαση, τη διόρθωση ή διαγραφή των προσωπικών τους δεδομένων, ενώ παράλληλα θα πρέπει να φροντίζει για την κρυπτογράφησή τους, αποσκοπώντας στην μέγιστη δυνατή προστασία τους. Τέλος, έχουν υποχρέωση να γνωστοποιούν στις αρχές τις παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα εντός 72 ωρών από τον εντοπισμό της παραβίασης.
Η δραστηριοποίηση ενός e-shop δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις από τη λειτουργία μίας συμβατικής επιχείρησης, όσον αφορά τον φορολογικό τομέα. Αναλυτικότερα, το νομικό πρόσωπο ή επιτηδευματίας είναι υποκείμενο στο ΦΠΑ, ενώ οι συντελεστές εξαρτώνται από το εμπορευόμενο αγαθό. Σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι οι συντελεστές ΦΠΑ είναι 23% ο κανονικός, 13% ο μειωμένος (τρόφιμα, φυτά κτλ.), και 6,5% ο υπερμειωμένος (βιβλία, φάρμακα, λιπάσματα κτλ.), με εξαιρέσεις να εφαρμόζονται σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου, πλην του Σαρωνικού και της Κρήτης, όπως πληροφορούμαστε από το άρθρο 21 του νόμου 2859/2000 και τις τροποποιήσεις που έχει δεχτεί κατά καιρούς. Επίσης, το ηλεκτρονικό κατάστημα υπόκειται σε φόρο εισοδήματος. Σημειώνεται ότι για τις Ανώνυμες Εταιρείες ο φορολογικός συντελεστής είναι 26%, ενώ οι επιτηδευματίες φορολογούνται με 26% για τις πρώτες 50.000€ και 33% για το υπερβάλλον.
Παρά το γεγονός της ανοδικής πορείας που σημειώνει το ηλεκτρονικό εμπόριο στην χώρα μας, ο βαθμός συμμόρφωσης των ηλεκτρονικών καταστημάτων (e-shops) στη νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή, είναι εξαιρετικά χαμηλός. Τρία στα τέσσερα ηλεκτρονικά καταστήματα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος (ΕΕΚΕ), δεν πληρούσαν τις βασικές προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος για την προστασία του καταναλωτή. Η χαοτική διάρθρωση του νομικού πλαισίου σε συνδυασμό με την έλλειψη ενημέρωσης, δημιουργούν ένα δαιδαλώδες τοπίο για τον ενδιαφερόμενο. Ωστόσο, γίνεται αντιληπτό ότι μέσα από τα νεότερα νομοθετήματα παρατηρείται μια θετική τάση απλοποίησης των διαδικασιών και εκσυγχρονισμού τους.
Βιβλιογραφία
- Δίκαιο Προστασίας του Καταναλωτή – Ιωάννης Καράκωστας, Νομική Βιβλιοθήκη ΑΕΒΕ, 2016
- Προσωπικά Δεδομένα – Προστασία GDPR – Πλατής Ειρηνικός, Κυριάκος Παπαδόπουλος Α.Ε, 2018
- Ηλεκτρονικές Πηγές: http://www.greekecommerce.gr, https://www.taxheaven.gr, https://www.taxexperts.gr, http://www.eea.gr/, https://www.acci.gr/, http://www.mindev.gov.gr/ https://www.efka.gov.gr/, https://www.ecommerce-europe.eu/, https://eeke.gr/
