Της Αργυρώς Μαστροκούκου,
Με αφορμή την 4η Οκτωβρίου, η οποία καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ζώων (επειδή συμπίπτει με τον εορτασμό της μνήμης του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, που έχει αναγορευτεί από την Καθολική Εκκλησία ως προστάτης των ζώων και του περιβάλλοντος) αξίζει να αναφερθούμε στο ζήτημα των αδέσποτων ζώων και στα δικαιώματα που τους επιφυλάσσει ο νόμος.
Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα διαβιώνουν περίπου 1,8 εκατομμύρια αδέσποτοι σκύλοι και περίπου 2 εκατομμύρια αδέσποτες γάτες. Ενδέχεται βέβαια να υπάρχουν και αποκλίσεις σε αυτό το νούμερο σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες. Για την εναργέστερη κατανόηση του όρου «αδέσποτος» μπορούμε να ανατρέξουμε στον ορισμό που παρατίθεται στο άρθρο 1 του Ν. 4235/2014, σύμφωνα με τον οποίο «αδέσποτο ζώο συντροφιάς είναι κάθε ζώο, το οποίο είτε δεν έχει κατοικία είτε βρίσκεται έξω από τα όρια της κατοικίας του ιδιοκτήτη ή του κατόχου ή συνοδού ή φύλακά του και δεν τελεί υπό την άμεση επίβλεψη ή τον έλεγχό τους».
Η συμβολή του κράτους στην προστασία και στην βελτίωση της ποιότητας διαβίωσης των ζώων αυτών κρίνεται μάλλον ανεπαρκής. Αποτέλεσμα αυτού, τα αδέσποτα ζώα σε ποσοστό 83 % ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες. Υπάρχουν βέβαια αρκετές αξιόλογες πρωτοβουλίες από ιδιώτες τόσο υπό την μορφή των φιλοζωικών οργανώσεων όσο και των καταφυγίων ζώων. Σήμερα, δραστηριοποιούνται ενεργά περίπου 120 φιλοζωικές, οι οποίες έχουν νομική προσωπικότητα και τραπεζικό λογαριασμό με δικαιούχο το σωματείο τους και όχι κάποιο φυσικό πρόσωπο. Παράλληλα λειτουργούν αρκετά καταφύγια ζώων άτυπα, γιατί το κόστος κατασκευής των νόμιμων καταφυγίων είναι τεράστιο. Κατά το άρθρο 1 στοιχείο ζ του Ν. 4235/2014, πρόκειται για ειδικές εγκαταστάσεις προορισμένες για την περίθαλψη και την προσωρινή παραμονή σημαντικού αριθμού αδέσποτων ή ανεπιθύμητων ζώων συντροφιάς.
Όμως, εκτός από το αφιλόξενο περιβάλλον που έχουν να αντιμετωπίσουν τα αδέσποτα ζώα που ζουν στους δρόμους για να επιβιώσουν, συχνά έρχονται αντιμέτωπα και με την ανθρώπινη αγριότητα. Τα κρούσματα κακοποίησης ζώων είναι ένα συχνό φαινόμενο στην ελληνική πραγματικότητα. Αν και το άρθρο 16 του Ν. 4235/2014 θεσπίζει ότι «δεν επιτρέπεται ο βασανισμός, η κακοποίηση ή η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, καθώς και οποιαδήποτε πράξη βίας κατά αυτού, όπως ιδίως η δηλητηρίαση, το κρέμασμα, ο πνιγμός , το κάψιμο, ο ακρωτηριασμός», στην πράξη παραβιάζεται αρκετά συχνά.
Σε περίπτωση, λοιπόν, που κάποιος γίνει θεατής περιστατικού κακοποίησης μπορεί να ενεργήσει είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με τα τοπικά φιλοζωικά σωματεία και το δήμο. Είναι δυνατή -εάν πρόκειται για ιδιαιτέρως σοβαρή περίπτωση κακοποίησης- η υποβολή μηνυτήριας αναφοράς στον εισαγγελέα πρωτοδικών, με σκοπό να εκδοθεί διοικητική απόφαση για την αφαίρεση του ζώου από τους ιδιοκτήτες του εφόσον εκείνοι ευθύνονται. Ακόμα υπάρχει η δυνατότητα υποβολής αναφοράς στον εισαγγελέα η μήνυσης στην αστυνομία ή στην ασφάλεια. Αν ο δράστης δεν είναι γνωστός, μπορεί να γίνει και κατά αγνώστων. Στην συνέχεια, η αστυνομία υποχρεούται να την προωθήσει άμεσα στον αρμόδιο εισαγγελέα, προκειμένου να κρίνει αν θα ασκήσει ποινική δίωξη κατά το άρθρο 37 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Οι ανακριτικοί υπάλληλοι οφείλουν να ανακοινώσουν χωρίς χρονοτριβή στον αρμόδιο εισαγγελέα οτιδήποτε πληροφορούνται με κάθε τρόπο για αξιόποινη πράξη που διώκεται αυτεπαγγέλτως.
Οι ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση κακοποίησης ζώου θεσπίζονται στο άρθρο 20 του Ν. 4235/2014, σύμφωνα με το οποίο «οι παραβάτες της διάταξης του 16 τιμωρούνται με μη εξαγοράσιμη ποινή φυλάκισης έως 5 χρόνια και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες (5.000) έως τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ. Οι παραβάτες των διατάξεων του άρθρου 12 που θεσπίζει την απαγόρευση χρησιμοποίησης κάθε είδους ζώου σε κάθε είδους θεάματα και άλλες συναφείς δραστηριότητες, τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών και με χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες (5.000) έως τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ».
Καταληκτικά στην ελληνική έννομη τάξη η συνταγματική κατοχύρωση της προστασίας των ζώων καλύπτεται από το άρθρο 24 του Συντάγματος που αναφέρεται γενικά στην προστασία του περιβάλλοντος. Υπάρχουν βέβαια και ειδικότερα νομοθετήματα όπως ο νόμος 4235/2014 που αποτελεί τροποποίηση του νόμου 4039/2012 που αφορά την προστασία των ζώων. Όμως, ο σεβασμός προς όλα τα έμβια όντα δεν θα έπρεπε να είναι απλή υποχρέωση από την τυφλή και άκριτη προσήλωση στους νόμους του κράτους, αλλά και αποτέλεσμα της παιδείας, ευαισθησίας και περιβαντολλογικής συνείδησης των πολιτών.
Βιβλιογραφία
-σελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
https://www.sansimera.gr/worldays/58
-τα στατιστικά στοιχεία από https://www.lifo.gr/ και www.kathimerini.gr/
