Της Γιώτας Κοσκινά,
Στις 17 του περασμένου Ιούνη, υπεγράφη η «Συμφωνία των Πρεσπών» από τους αρμόδιους πρωθυπουργούς Αλέξη Τσίπρα και Ζόραν Ζάεφ. Για να ισχύσει, όμως θα πρέπει να επικυρωθεί και από τα δύο αρμόδια Κοινοβούλια. Πριν συμβεί αυτό, ο πρωθυπουργός των Σκοπίων αποφάσισε να θέσει το ζήτημα σε δημοψήφισμα, καθώς υπήρξαν έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας του, κυρίως από πλευράς αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δημοψήφισμα, το οποίο πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου, με μία άκρως χλιαρή συμμετοχή και διάθεση των πολιτών απέναντι στο ερώτημα περί έγκρισης ή μη της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ή μήπως απάντησαν με την αποχή – απαθή στάση τους απέναντι σε αυτό καθ΄όλη την προεκλογική περίοδο;
Τις τελευταίες εβδομάδες τίποτα δεν θύμιζε προεκλογική περίοδο στη γειτονική χώρα για ένα τέτοιου βεληνεκούς ζήτημα το οποίο κλήθηκε ο λαός να απαντήσει. Όπως επισήμαναν πολλοί παρατηρητές που βρέθηκαν στα Σκόπια οι πολίτες δίσταζαν να απαντήσουν σε ερωτήματα περί του δημοψηφίσματος, ενώ το μόνο αχνό σημάδι εκλογών ήταν μερικές αφίσες στη πρωτεύουσα και μια μικρή ομάδα ανθρώπων που κατασκήνωσαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι από το Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση τις τελευταίες ημέρες και βλέποντας την απάθεια των πολιτών, αποφάσισε να ρίξει τους τόνους με την αντιπολίτευση και να επισημάνει τον συμβουλευτικό χαρακτήρα του δημοψηφίσματος. Υποστήριξε δηλαδή, ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα είναι σύμβουλος για τη συνέχιση των αποφάσεων της κυβέρνησης. Ωστόσο, το ισχύον Σύνταγμα της χώρας έρχεται για να βάλει ένα νομικό ερώτημα αναφέροντας στο άρθρο περί δημοψηφίσματος συγκεκριμένο όριο συμμετοχής (50+1%), προκειμένου το δημοψήφισμα να θεωρείται νόμιμο και αποδεκτό από την πλειοψηφία των εκλογέων.
Την Κυριακή το μεσημέρι και με εμφανή πλέον τα σημάδια της μεγάλης αποχής ο πρωθυπουργός Ζ. Ζάεφ αποφάσισε εν μέσω έντασης και πανικού, όπως φάνηκε στη συνέχεια, να δημοσιεύσει ένα tweet στο προσωπικό του λογαριασμό στο οποίο προέτρεπε το εθνικό Κοινοβούλιο να ακολουθήσει τη βούληση του λαού. Συγκεκριμένα ανέφερε : «Σήμερα είναι μια γιορτή για τη ”Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Οι πολίτες αποφασίζουν για το μέλλον της χώρας μας. Περιμένω από το Κοινοβούλιο να ακολουθήσει την απόφαση της πλειοψηφίας των πολιτών, η οποία σήμερα θα δείξει προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η χώρα μας». Λίγες ώρες όμως, αργότερα και βλέποντας τα πρώτα αρνητικά αποτελέσματα να φτάνουν αποφάσισε να το αποσύρει και να αρκεστεί σε ένα μικρό και λιτό διάγγελμα για το σχολιασμό των πρώτων εκλογικών αποτελεσμάτων. Αποτελεσμάτων, όπου σύμφωνα με την Εθνική Εκλογική Επιτροπή των Σκοπίων η συμμετοχή, με στοιχεία από το 85,71% των εκλογικών τμημάτων, άγγιξε το 36,11%. Παρ ΄όλα αυτά, ο Ζάεφ στο διάγγελμα του έκανε σαφή την συνέχιση της επικύρωσης της συμφωνίας από πλευράς του, ενώ δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει την αντιπολίτευση για πρόωρες εκλογές σε περίπτωση που δεν εισακούσει το 37% περίπου των πολιτών που ψήφισε. Συγκεκριμένα, είπε : «διαφορετικά θα χρησιμοποιήσουμε ένα άλλο εργαλείο, τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Τώρα η βούληση εκείνων που ψήφισαν ΝΑΙ στο δημοψήφισμα θα πρέπει να μετατραπεί σε πολιτική δραστηριότητα στο νομοθετικό σώμα. Σέβομαι την ετυμηγορία όσων ψήφισαν. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είπε “ναι”» .
Τα ερωτήματα που εγείρουν μετά από το πολυαναμενόμενο δημοψήφισμα -αφού Ελλάδα, Ευρώπη, αλλά και ΝΑΤΟ ανέμεναν το αποτέλεσμα- είναι πολλά. Με τα υψηλά ποσοστά αποχής εγείρεται θέμα νομιμότητας του δημοψηφίσματος. Η κυβέρνηση, όμως δεν φαίνεται να το αποδέχεται. Προσπαθεί να πείσει περί επικύρωσης της συμφωνίας το Κοινοβούλιο, πράγμα που φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, καθώς ο Ζάεφ μοιάζει απίθανο να πείσει τα 2/3 της βουλής να ψηφίσουν υπέρ της συνταγματικής αναθεώρησης, ενώ δεν είναι καθόλου απίθανο να προκύψει και αμφισβήτηση από το εσωτερικό του κόμματός του. Το αντίθετο και πιο πιθανό σενάριο -να μην επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο η συμφωνία- ακολουθούν οι πρόωρες εθνικές εκλογές, όπως λογικά επισήμανε ο πρωθυπουργός στο διάγγελμα του. Εκλογές που αφενός, θα φέρουν τη πολιτική αστάθεια και αφετέρου, αν χάσει η σημερινή κυβέρνηση θεωρείται σχεδόν βέβαιον ότι θα σημάνουν τον κατακερματισμό της χώρας.
Το σίγουρο είναι ένα, το στοίχημα της συμμετοχής στο δημοψήφισμα στα Σκόπια φαίνεται πως χάθηκε για την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ, που ήθελε ένα ισχυρό μήνυμα από τον λαό της χώρας, προκειμένου να μπορεί να προχωρήσει με τη συνταγματική αναθεώρηση που απαιτείται για την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Το μήνυμα που εξέπεμψε ο λαός ήταν αυτό της αποχής, της μη συμμετοχής σε αυτή τη δημοκρατική διαδικασία, καθώς δεν συμφωνεί, όπως όλα δείχνουν με τη συνταγματική αυτή αναθεώρηση. Σε αυτό άλλωστε, συμφώνησε και ο Πρόεδρος της χώρας Ιβάνοφ, ο οποίος στο χθεσινό του διάγγελμα τόνισε την αποτυχία του δημοψηφίσματος και κάλεσε τον πρωθυπουργό να συμπλεύσει με την ετυμηγορία του λαού.
Το βασικό ερώτημα όμως, είναι το πως θα διαχειριστεί αυτή την ήττα η κυβέρνηση, που από ότι φαίνεται δεν την υπολογίζει προς το παρόν ως ήττα, αλλά προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της και το εθνικό Κοινοβούλιο για το αντίθετο.
Η Ελλάδα και η Ευρώπη συλλήβδην αναμένουν με προσοχή τις εξελίξεις στη γείτονα χώρα που θα επηρεάσουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση την πορεία της Συμφωνίας, αλλά και την ένταξη της γείτονα χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Θα υπάρξει παραίτηση του υπουργού εξωτερικών της χώρας Νικόλα Ντιμιτρόφ; Θα κυρώσει τη Συμφωνία των Πρεσπών αποδεχόμενη και την συνταγματική αναθεώρηση η ΠΓΔΜ ή όχι; Θα προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές;
Η συνέχεια στο Σκοπιανό Κοινοβούλιο τις επόμενες ημέρες…
