Της Πέννυς Σεϊτανίδη,
Τα εικονικά νομίσματα βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής πολύ καιρό τώρα. Η χρήση τους συνεπάγεται πολλούς κινδύνους, οι οποίοι νομοθετικά δεν έχουν επαρκώς ρυθμιστεί. Η παντελής έλλειψη εποπτείας και η ασυμφωνία ως προς τον τρόπο αντιμετώπισής τους καθιστά τα εικονικά νομίσματα ελκυστικό πόλο έλξης διαφόρων εγκληματικών ενεργειών. Πιθανολογείται ότι ένας εξ αυτών είναι η χρήση του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Γι’ αυτόν το λόγο, η νέα Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την πρόληψη της χρήσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας περιλαμβάνει και τα εικονικά νομίσματα (Οδηγία 2018/843/ΕΕ). Η ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να πραγματοποιηθεί έως τις 10 Ιανουαρίου 2020.
Η νέα Οδηγία παρέχει τον ορισμό των εικονικών νομισμάτων (άρθρο 3 Οδηγία 2018/843/ΕΕ) και αποσκοπεί στην κάλυψη όλων των δυνητικών τους χρήσεων (στοιχείο 10 του Προοιμίου). Ωστόσο, παρόλο που οι πάροχοι υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ των εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων και οι πάροχοι υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών πρέπει να εγγραφούν σε μητρώο (άρθρο 47 ,παρ.1), η ανωνυμία τους συμβάλλει στην εξάπλωση των εγκληματικών δραστηριοτήτων, καθώς “μεγάλο μέρος του περιβάλλοντος εικονικών νομισμάτων” θα παραμείνει ανώνυμο, διότι οι χρήστες μπορούν επίσης να συναλλάσσονται χωρίς τους εν λόγω παρόχους” (στοιχείο 9 του Προοιμίου).
Εκτός της ανωνυμίας, η ίδια η φύση του διαδικτύου αποτελεί απροσπέλαστο εμπόδιο. Το διαδίκτυο δεν αναγνωρίζει το στοιχείο της διασυνοριακότητας και καταργεί την έννοια των φυσικών ορίων (Shipchandler, 2000). Δηλαδή, η φυσική παρουσία κάποιου μπορεί να είναι στην Ελλάδα, αλλά να λειτουργεί σε χώρα άλλης ηπείρου μέσω του διαδικτύου. Αυτό σημαίνει ότι σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου πιθανώς δεν υπάρχει καμία νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τα εικονικά νομίσματα, η χρήση τους για εγκληματικές ενέργειες είναι ανεμπόδιστη.
Εν κατακλείδι, η έλλειψη επαρκούς εποπτείας και κοινού παγκόσμιου πλαισίου σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη φύση του διαδικτύου είναι δύο παράγοντες, οι οποίοι καταλύουν κάθε προσπάθεια πρόληψης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, μέσω εικονικών νομισμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεργασία μεταξύ των κρατών και μια αυστηρώς εναρμονισμένη νομοθετική βάση είναι απολύτως αναγκαίες προϋποθέσεις για την επίτευξη ενός όχι μόνο ευρωπαϊκού (καθώς αυτό μόνο δεν αρκεί), αλλά επιπλέον, ενός παγκοσμίου αποτελεσματικού πλαισίου.
Βιβλιογραφία
- Οδηγία (ΕΕ) 2018/843 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, και για την τροποποίηση των οδηγιών 2009/138/ΕΚ και 2013/36/ΕΕ.
- Shamoil Shipchandler, ”The Wild Wild Web: Non regulation as the Answer to the Regulatory Question” (2000) 33 (2) Cornell International Law Journal 435, 449.
Γεννημένη το 1993 και απόφοιτη της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Είναι εγγεγραμμένη στον Δικηγορικό Σύλλογο Πατρών ως ασκούμενη δικηγόρος και κάτοχος του τίτλου "LL.M. in Law and Economics" από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Αρθρογραφεί στην κατηγορία των Νομικών Θεμάτων.
