Της Άννας Κομπόγιαννου,
Ήταν 11η Σεπτεμβρίου του 2001 όταν η Αμερική βίωσε την μεγαλύτερη τρομοκρατική επίθεση όλων των εποχών. Το γεγονός που άλλαξε τον κόσμο το παρακολούθησαν ζωντανά εκατομμύρια πολίτες με κομμένη την ανάσα στην Ευρώπη, αλλά και σε όλη την υφήλιο. Συγκλονισμένοι έβλεπαν ανθρώπους να πηδάνε από τα παράθυρα των Δίδυμων Πύργων για να σωθούν και ένα ολόκληρο έθνος να θρηνεί τους νεκρούς του. Η ζωντανή αυτή «εκτέλεση», έκανε τους πάντες να συνειδητοποιήσουν ότι πλέον θα πρέπει να μάθουν να ζουν μέσα σε αυτή την πραγματικότητα.
Τη διετία 2014-2016 αυτή η νέα τάξη πραγμάτων μεταφέρθηκε και στην Ευρώπη. Τα χτυπήματα έφτασαν τα 18, ενώ οι νεκροί υπολογίζονται γύρω στους 450, σε δύο μόλις χρόνια. Το πλήγμα για τις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες σε κοινωνικό, τουριστικό και οικονομικό επίπεδο ήταν μεγάλο. Το πιο σημαντικό, όμως, που αξίζει να αναρωτηθεί κανείς είναι το πώς βίωσαν – ή βιώνουν ακόμη- οι απλοί πολίτες την απειλή αυτή και ποιος είναι ο αντίκτυπος στην καθημερινότητά τους.
Η πρώτη λέξη που θα έρθει στο μυαλό ενός κατοίκου ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, εάν τον ρωτήσεις πώς νιώθει μετά τα τρομοκρατικά γεγονότα, είναι δεδομένη: ΦΟΒΟΣ! Ίσως αυτή να είναι και η πιο καταλυτική συνέπεια αυτού του φαινομένου. Φόβος για την ζωή του, την οικογένειά του, τους οικείους του, το μέλλον του. Είναι σα να πέρασε ο φόβος στο DNA των ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη, πιστεύοντας ότι, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να πέσει θύμα τρομοκρατικής επίθεσης. Σε αυτό συνέβαλε και το γεγονός ότι όλες οι επιθέσεις σημειώθηκαν σε ανυποψίαστο τόπο και χρόνο. Πλέον οι άνθρωποι που κατοικούν σε μεγάλους αστικούς ιστούς, κάνουν τις δραστηριότητές τους έχοντας ένα μόνιμο, ασυναίσθητο αίσθημα ανασφάλειας, λόγω της καχυποψίας για τους συμπολίτες του. Για παράδειγμα, η παρουσία σε χώρους που συγκεντρώνει πλήθος κόσμου, όπως κινηματογράφους, πλατείες, εμπορικά κέντρα και συναυλίες, φαντάζει επικίνδυνη και αποφεύγεται από πολλούς. Ακόμη, αρκετοί τουρίστες που επιθυμούσαν ή είχαν ήδη προγραμματίσει ταξίδια σε μεγαλουπόλεις, όπως το Παρίσι, το Λονδίνο, το Βερολίνο ή τη Κωνσταντινούπολη, είτε ανέβαλαν είτε ακύρωσαν το ταξίδι τους, λόγω της επίφοβης αυτής κατάστασης.
Σημαντική διαφορά παρατηρείται και στην συμπεριφορά και τις αντιλήψεις των ανθρώπων απέναντι στους μουσουλμάνους και στους πολίτες των ανατολικών χωρών. Η ξενοφοβία και η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί σε ρατσιστική συμπεριφορά, η οποία πολλές φορές εκδηλώνεται με ακραίους τρόπους. Επικρατεί, γενικότερα, η αντίληψη πως όλοι οι μουσουλμάνοι είναι εν δυνάμει τρομοκράτες.. Πολύ πιο εύκολα πλέον θα κατηγορήσει κάποιος έναν μουσουλμάνο για εγκληματική ενέργεια, μόνο και μόνο επειδή είναι προκατειλημμένος από την γενική αίσθηση που υπάρχει. Ωστόσο, αυτή η γενίκευση και η τοποθέτηση των ανθρώπων σε κατηγορίες μόνο σε αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να οδηγήσει.
Όπως είναι φυσικό, όλη αυτή η αβεβαιότητα που γεννήθηκε από το τρομοκρατικό φαινόμενο των τελευταίων ετών, έχει στρέψει τους θεσμούς της κάθε χώρας στη λήψη αυστηρότερων μέτρων ασφαλείας. Με το πρόσχημα, λοιπόν, της ασφάλειας των πολιτών μετά από τις πρώτες κιόλας μαζικές τρομοκρατικές ενέργειες, οι προσωπικές ελευθερίες των πολιτών γρήγορα και βίαια καταπατήθηκαν στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, ενώ ακόμη και σήμερα, είναι αμφίβολο το κατά πόσο ο κόσμος είναι, πράγματι, ένα ασφαλές μέρος. Οι κάμερες παρακολούθησης εξαπλώθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς στους δημόσιους χώρους, η αστυνόμευση κατέκλυσε τα κέντρα των πόλεων και η ζωή μετατράπηκε σε ένα reality τύπου Big Brother, μέσα στο οποίο ό,τι λες ελέγχεται και κατακρίνεται.
Τρομοκρατικές επιθέσεις υπήρξαν και, δυστυχώς, ίσως υπάρξουν ξανά στο μέλλον. Το θέμα είναι να διαχειριστούμε με ψυχραιμία την ψυχολογική εμμονή που έχει προκαλέσει αυτό το φαινόμενο. Ο καθένας πρέπει να είναι αρμόδιος για τον εαυτό του, ώστε να αποβάλει το αίσθημα της ανασφάλειας και να προσπαθήσει να κερδίσει τον πόλεμο ανάμεσα στην τρομοκρατία και την ελευθερία. Η μόνη λύση για να ζήσουμε σε έναν ελεύθερο κόσμο, είναι να παλέψουμε γι’ αυτόν.
