Της Ευγενίας Κολοβού,
Η μηχανή του χρόνου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ‘περιττή’ μπροστά στη αμύθητη μαγεία της Παλαιάς Πόλης του Dubrovnik με την άψογη μεσαιωνική αρχιτεκτονική, τις επιβλητικές εκκλησίες γοτθικής, αναγεννησιακής και μπαρόκ επιρροής, τα μοναστήρια και τα σιντριβάνια που σε ταξιδεύουν σε μια άλλη εποχή. Ως σημαντικό κέντρο ναυτιλίας από τον 13ον αιώνα, η ιστορική πόλη της Κροατίας περιστοιχίζεται από περίτρανα τείχη που προστάτευαν για αιώνες τους θησαυρούς της και αποτελούν πλέον σημαντικό πόλο έλξης του ολοένα αυξανόμενου ετήσιου τουρισμού. Σχεδόν βγαλμένη από παραμύθι, η απαράμιλλη ομορφιά του Dubrovnik σαγήνευε ανά τους αιώνες βασιλιάδες και καλλιτέχνες, ενώ αιχμαλωτίζει μέχρι και σήμερα παραγωγές, όπως αυτή της πολυβραβευμένης σειράς “Game of Thrones”. Ορδές επισκεπτών συρρέουν κάθε χρόνο στην πόλη, ενισχύοντας μεν την οικονομία της περιοχής, επιβαρύνοντας δε την ποιότητα ζωής τόσο των τουριστών, όσο και των μόνιμων κατοίκων του τόπου.
Μία μέρα είναι αρκετή για να ανακαλύψει κανείς τα κρυμμένα μυστικά της Παλαιάς Πόλης του Dubrovnik, με απαραίτητο εξοπλισμό μια φωτογραφική μηχανή, ένα σακίδιο και ανεξάντλητη αντοχή, μιας και ο μόνος τρόπος που μπορείς να προσεγγίσεις την περιοχή είναι όντας πεζός. Πρώτος σταθμός στην περιπέτεια μας είναι το “Pile Gate”, το οποίο προϋπαντεί την Παλαιά Πόλη και χρονολογείται από το 1537. Αποτελεί μία εκ των δύο κύριων εισόδων στη περιοχή, με δεύτερη την πύλη “Ploce Gate” που βρίσκεται ανατολικά. Μεταξύ των δύο πυλών ενσωματώνονται πέτρινα τείχη, τα οποία αποτελούν τα εντυπωσιακότερα αξιοθέατα του Dubrovnik και έχουν μήκος περίπου 2 χιλιόμετρα. Αυτά υπήρξαν τα αποτελεσματικότερα αμυντικά συστήματα εναντίον των ανεπιθύμητων κατακτητών κατά τον μεσαίωνα.
Περνώντας στο εσωτερικό της Παλαιάς Πόλης, δε θα μπορούσε κανείς να αγνοήσει το πολυγωνικό συντριβάνι ονόματι “Big Onofrio’s Fountain” που χτίστηκε το 1438 και αποτελούσε τμήμα του συστήματος ύδρευσης της πόλης. Στη συνέχεια της περιπλάνησής μας, διανύουμε τον κύριο δρόμο της περιοχής, το “Stradun Street” που αποτελεί σημαντικό πνευματικό, ψυχαγωγικό και εμπορικό κέντρο. Κατά μήκος του πεζόδρομου εκτείνονται ορισμένα ιστορικά μνημεία και γι’ αυτό το λόγο το πέρασμα κατέχει διαδεδομένη φήμη από τουριστικής άποψης.
Την Παλαιά Πόλη κοσμούν τρεις επιβλητικές εκκλησίες, κάθε μία εκ των οποίων δίνει άλλη βαρύτητα στην συνολική πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Μια «παρέα» μαρμάρινων αγγέλων απογειώνει το μπαρόκ στυλ της εκκλησίας του τοπικού προστάτη “St Blaise” και υποδέχεται από ψηλά κάθε εισερχόμενο στον ιερό ναό. Της ίδιας σχεδόν αρχιτεκτονικής, ο Ρωμαιοκαθολικός καθεδρικός ναός του Dubrovnik (1713) λέγεται ότι ανεγέρθηκε εν μέρει με έξοδα του Άγγλου βασιλιά Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, ως αφιέρωση στο γεγονός ότι επέζησε από ναυάγιο στο κοντινό νησί “Lokrum”. Αν θες να δεις από κοντά το τρίτο στη σειρά παλαιότερο εν λειτουργία φαρμακείο του κόσμου, δεν έχεις παρά να σπεύσεις στο “Franciscan Church and Monastery”. Εκεί, μπορείς συγχρόνως να εξερευνήσεις τα ιστορικά εκθέματα που φυλάει το μοναστήρι και έπειτα να ξαποστάσεις στον εσωτερικό του κήπο με τις ανοιξιάτικες μυρωδιές. Το Dubrovnik, ως σύνολο, θα είχε πολλά ακόμα να προσφέρει, αν δεν είχε μεσολαβήσει ο ισοπεδωτικός σεισμός του 1667 που κατέστρεψε σημαντικές οδούς, οικίες, ναούς και μνημεία.
Το “βασίλειο” αυτό αγκαλιάζεται εξωτερικά από το καταγάλανο σεντόνι της Αδριατικής Θάλασσας, το οποίο φιλοξενεί το λιμάνι της Παλαιάς Πόλης. Πρόκειται για την ίδια θάλασσα που χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο απολαμβάνουν πλέον παραθερίζοντας… και δικαιολογημένα, μιας και το Dubrovnik ανακηρύχθηκε από την “Cruise Critic”, ως ο καλύτερος προορισμός της ανατολικής Μεσογείου για τις χρονιές 2017-2018, μαζί με την Βενετία, την Σαντορίνη, την Ρόδο και το Κότορ του Μαυροβουνίου. Πράγματι, η συμβολή του τουρισμού στην ανάκαμψη της οικονομίας του Dubrovnik ήταν αξιοσημείωτη, σε μια εποχή μάλιστα, που υπήρχε μεγάλη ανάγκη για υποστήριξη. Κατά τα λεγόμενα του δημάρχου της πόλης Κ. Frankovic, υπήρξε μια περίοδος που η περιοχή έδειχνε πως δε θα μπορούσε να επιβιώσει, πόσο μάλλον να γίνει παγκόσμιος τουριστικός μαγνήτης. Ιστορικά, η Κροατία είχε υποστεί σημαντικές απώλειες, υλικές και ανθρώπινες, καθώς η ίδια αποτέλεσε πρώιμο πεδίο μάχης κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και το Dubrovnik συγκεκριμένα είχε πολιορκηθεί από το Σερβοκρατούμενο Γιουγκοσλαβικό Λαϊκό Στρατό τη περίοδο που διεκδικούσε την ανεξαρτησία της από την Γιουγκοσλαβία.
Με αφορμή λοιπόν, την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού, έχουμε την ευκαιρία να διερευνήσουμε τους παράγοντες που “ανέστησαν” το Dubrovnik σε οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο. Δεδομένου ότι η Κροατία προχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως το τρίτο φτωχότερο μέλος του μπλοκ, ήταν απαραίτητες ορισμένες ενέργειες ανασυγκρότησης. Η λύση του γρίφου ήταν ο τουρισμός. Ο τουρισμός στη πόλη αναδείχθηκε από το 1997 και μετά, ενώ η ενεργή δραστηριότητα των κρουαζιερόπλοιων από το 2000 άλλαξε βαθμιαία τα ως τότε δεδομένα. Αναλυτικότερα, η αισθητή παρουσία των κρουαζιερόπλοιων φέρνει τα απαιτούμενα έσοδα σε παράκτιες κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Μόνο στην Ευρώπη, η βιομηχανία κρουαζιερόπλοιων λέγεται ότι δημιουργεί θέσεις εργασίας για 326.000 άτομα και συνεισφέρει περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στην οικονομία. Στο Dubrovnik συγκεκριμένα, από τον Γενάρη του 2018 έως τον Ιούνιο του ίδιου έτους επισκέφθηκαν την 800 χρονών πόλη 280.000 τουρίστες από 188 κρουαζιέρες. Πέρυσι, 749.000 ήταν τα άτομα που αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της πόλης από 539 κρουαζιέρες σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Σε ποιο σημείο όμως, καταλαβαίνουμε πως η κατάσταση έχει ξεφύγει; Μήπως το τζίνι το παράκανε;
Τα τελευταία χρόνια το Dubrovnik πάσχει από το φαινόμενο του “υπέρ- τουρισμού”, εξαιτίας του όγκου θαυμαστών που πηγαίνουν για να ζήσουν από κοντά την εμπειρία του “Game of Thrones”. Πλήθος κρουαζιερόπλοιων και ξεναγήσεων γύρω από τα μέρη που γυρίστηκε η πολυαγαπημένη σειρά προγραμματίζονται καθημερινά, καθιστώντας την ατμόσφαιρα το λιγότερο αποπνικτική. Συνεπώς, η κατάσταση αυτή θέτει σε κίνδυνο την πόλη τόσο πολιτιστικά, όσο και περιβαλλοντικά. Ως ανακηρυγμένος χώρος πολιτιστικής κληρονομιάς, η ίδια η UNESCO επέβαλλε στη πόλη περιορισμό όσον αφορά τον αριθμό των επισκεπτών, μειώνοντας τους στους 8,000 ανά ημέρα για την αποφυγή κάθε ρίσκου.
Αναμφίβολα, η Παλαιά Πόλη του Dubrovnik αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη για τον επισκέπτη που επιδιώκει μια ζωντανή, ιστορική περιπλάνηση ανά τους αιώνες.
Μία γοητευτική εμπειρία που αρχικά θα σε αποσβολώσει, στη συνέχεια, όμως, θα σε δικαιώσει. Άλλωστε, δεν χαρακτηρίστηκε τυχαία από το γνωστό ποιητή Λόρδο Μπάιρον ως το «Το μαργαριτάρι της Αδριατικής».
Περαιτέρω Βιβλιογραφία: https://croatia.hr/en-GB/experiences/culture-and-heritage/unesco-dubrovnik-old-town
