Περί τρομοκρατίας και 11ης Σεπτεμβρίου.

Του Μπουγιούρη Γεωργίου-Ερμή,

Στην αυγή του 21ου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχονται το μεγαλύτερο τρομοκρατικό χτύπημα στην παγκόσμια ιστορία. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 γίνεται μια σειρά τεσσάρων συντονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων, όπου δύο αεροσκάφη της αμερικανικής πολιτικής αεροπορίας πέφτουν πάνω στους Δίδυμους Πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στη Νέα Υόρκη, ένα στο Πεντάγωνο και ένα στην ύπαιθρο της Πενσυλβανία. Την ευθύνη των επιθέσεων αναλαμβάνει η ισλαμική τρομοκρατική ομάδα al-Qaeda. Οι επιθέσεις σκότωσαν 2.996 άτομα, τραυματίστηκαν πάνω από 6.000, ενώ ανυπολόγιστος είναι ο αριθμός εκείνων που πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας εξ αυτού του γεγονότος.

Εκείνη τη μέρα η Αμερική, και ο κόσμος, κλονίστηκε. Ήταν τότε που επιβλήθηκαν τα «προληπτικά μέτρα» (pre-emptive measures), που ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζωρτζ Μπους κήρυξε τον Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας (War on Terror) με τη κυβέρνηση του να υιοθετεί μία σειρά νομοθετικών αντιτρομοκρατικών πολιτικών σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο.

– Στο εσωτερικό, τον Οκτώβριο του 2001, δηλαδή ένα μήνα μετά την επίθεση, το Κογκρέσο ενέκρινε μία νομοθετική πράξη που έγινε γνωστή ως «USA Patriot Act» διευρύνοντας τις αρμοδιότητες των υπηρεσιών ασφαλείας.

– Σε διεθνές επίπεδο οι ΗΠΑ εισέβαλαν τον Οκτώβριο του 2001 στο Αφγανιστάν και τον Μάρτιο του 2003 στο Ιράκ, υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς του είχε αποκτήσει όπλα μαζικής καταστροφής (κάτι που αποδείχθηκε εσφαλμένο αργότερα).

Εκτός της πολιτικής, άλλαξε και η κοινωνία. Λόγω της σημασίας των επιθέσεων, η κάλυψη των μέσων μαζικής ενημέρωσης ήταν εκτεταμένη για μήνες και περιελάμβανε ατελείωτες συζητήσεις για τις επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των φρικτών ζωντανών εικόνων, υποβαθμίζοντας το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών της και αυξάνοντας την ευρύτερη παράνοια και ανησυχία, σχετικά με μελλοντικές τρομοκρατικές επιθέσεις.

Ωστόσο, τι είναι αυτό που ορίζει κάποιο γεγονός, μία επίθεση, ως τρομοκρατική ενέργεια;

Θα ήταν εύλογο και σωστό να οριστεί πρώτα η ίδια η έννοια της τρομοκρατίας. Καθώς όμως δεν υπάρχει διεθνής συμφωνημένος ορισμός, που να προσδιορίζει την έννοια αυτή, θα έπρεπε κανείς να προσεγγίσει τον όρο ιστορικά.

Πρώτος που προσδιόρισε την τρομοκρατία ήταν ο Ροβεσπιέρος στην Εθνοσυνέλευση στις 5 Φεβρουαρίου του 1794: «… Η Τρομοκρατία δεν είναι άλλο από την άμεση, αυστηρή και άκαμπτη δικαιοσύνη. Είναι λοιπόν, μία εκδοχή αρετής».* Τον ορισμό αυτό φρόντισε η ανθρωπότητα να τον ξεχάσει γρήγορα.

Την Τρομοκρατία προσδιόρισε γραπτώς για πρώτη φορά, το 1798 σε ένα συμπλήρωμα, το Λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας (Dictionnaire): «Η γενική έννοια της συστηματικής χρήσης του τρόμου ως πολιτικής»** και θεωρούταν σχεδόν συνώνυμη με το καθεστώς του τρόμου, «regime de la terreur», που έλαβε τέλος  την 27^η Ιουλίου του 1794. Αυτός ο αφηρημένος ορισμός μπορεί να θεωρηθεί ο πιο εύστοχος, καθώς περιλαμβάνει όλο το φάσμα των ιδεολογικών, πολιτικών ή θρησκευτικών κινήτρων. Οποιοσδήποτε άλλος, λιγότερο αφηρημένος, ορισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί λάθος. Τον λόγο εξηγεί πολύ έξυπνα ο Nacos: «Ένας τρομοκράτης για κάποιον είναι μαχητής της ελευθερίας για κάποιον άλλον»****

Με τον προαναφερθέντα ορισμό καταλαβαίνει κανείς πως είναι σχεδόν αδύνατον να ανατρέξει κανείς και να βρει την πρώτη εμφάνιση της τρομοκρατίας, ως μέθοδο, στον κόσμο. Παρ’ όλα αυτά, αν και η τρομοκρατία προϋπήρχε ως μέθοδος, εισήλθε έντονα στην καθημερινή πολιτική συζήτηση διεθνώς, μετά τις μεγάλες τρομοκρατικές επιθέσεις της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001. Επομένως, οφείλουμε να θυμόμαστε αυτό το τραγικό γεγονός, να τιμάμε τα θύματα και να καταδικάζουμε την τρομοκρατία σε κάθε μορφή της.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό το γεγονός που έλαβε χώρα εκείνη τη μέρα.

Την ίδια μέρα το 1973, το προεδρικό μέγαρο της Χιλής βομβαρδίζεται κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού πραξικοπήματος του στρατηγού Αουγούστο Πινοσέτ, στο Σαντιάγο, με την βοήθεια και χρηματοδότηση των ΗΠΑ ανατρέποντας έτσι, τον δημοκρατικά εκλεγμένο μαρξιστή πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε. Μετά το πραξικόπημα αυτό ακολούθησε η δεκαεπταετής στρατιωτική δικτατορία του Πινοσέτ.

Καταλήγοντας, φαίνεται πως η 11^η Σεπτεμβρίου δεν θα έπρεπε να είναι μονάχα ημέρα μνήμης των θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων στις ΗΠΑ, αλλά  απόδοσης τιμών σε όλα τα θύματα της τρομοκρατίας ανά τον κόσμο, καθώς, κάθε μέρα, κάπου, προσπαθεί να επικρατήσει εκείνη.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

*Luigi Bonanate, Διεθνής τρομοκρατία, εκδόσεις κέδρος[2009], σ.18
**Dictionnaire de L’Académie francaise − 5ème édition, σελ. 3187
***Nacos, B. L. (2006, August). Terrorism/counterterrorism and media in the age of global communication, σελ. 19

Γεώργιος-Ερμής Μπουγιούρης

Γεννήθηκε το 1998 στο Ρέθυμνο, Κρήτης. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Αττικής του Think Tank ΚΕΑΣΜ και Γενικός Γραμματέας της νεολαίας Rotary Αθηνών. Επίσης ασχολείται ενεργά με τον αθλητισμό και τον εθελοντισμό.