Της Αργυρώς Μαστροκούκου,
Σύμφωνα με το Νομοθετικό Διάταγμα της 16.8.1923 «Περί Σχεδίων Πόλεων», η πόλη πρέπει να αναπτύσσεται βάσει σχεδίου το οποίο παράγεται με την ευθύνη του κράτους. Η αρχή του σχεδιασμού των πόλεων έχει ως βασικό συμπλήρωμα τη θέσπιση κανόνων για την ορθολογική εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων, για τις κατηγορίες χρήσεων γης, για τη δημιουργία κοινωφελών και κοινοχρήστων χώρων κλπ. Όλα τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν το «κανονικό» πολεοδομικό δίκαιο της χώρας, το οποίο είναι ανάλογο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, μία στις τρεις οικοδομικές άδειες παρουσιάζει προβλήματα νομιμότητας στην εκτέλεσή της με βάση τα στοιχεία που διαθέτει το ΤΕΕ (Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας), τα οποία ανακοινώθηκαν από τον Πρόεδρό του στο Συνέδριο «Αυθαίρετα και Εθνική Οικονομία».
Η παραπάνω διαπίστωση δεν αποτελεί έκπληξη καθώς το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα που μαστίζει την ελληνική κοινωνία. Πέρα από τις κοινωνικές, περιβαντολλογικές και οικονομικοπολιτικές προεκτάσεις που έχει η αυθαίρετη δόμηση μπορεί να αποβεί «μοιραία» για την ανθρώπινη ζωή, όπως άλλωστε έγινε στις πληγείσες περιοχές στην Μάνδρα και στο Μάτι Αττικής.
Η έλλειψη πολεοδομικής οργάνωσης σε συνδυασμό με τα ακραία φυσικά φαινόμενα απέβη μοιραία για πολλούς συνανθρώπους μας. Λαμβάνοντας, όμως υπόψη ότι οι κλιματολογικές μεταβολές δεν υπόκεινται στον ανθρώπινο έλεγχο, κρίνεται σκόπιμο να εστιάσουμε την προσοχή μας σε πράγματα που είναι δεκτικά ελέγχου και διαμόρφωσης, όπως η τήρηση των κανόνων πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε να αποφευχθούν -στο βαθμό που είναι δυνατό- ανάλογες μελλοντικές τραγωδίες.
Επιχειρώντας μια πιο διεξοδική προσέγγιση του συμβάντος στο Μάτι και όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας μετά από μελέτη των δηλώσεων στην πυρόπληκτη περιοχή Μάτι Αττικής, το 52% των δηλώσεων δεν έχει κάποια οικοδομική άδεια ενώ το 93% των δηλούμενων αυθαιρέτων της περιοχής είναι εκτός σχεδίου.
Η έκδοση της οικοδομικής άδειας υπάγεται στην ρυθμιστική αρμοδιότητα του κράτους και σύμφωνα με τα άρθρα 22§1 του ΓΟΚ/1985 και 329 ΚΒΠΝ* είναι απαραίτητη για την εκτέλεση κάθε εργασίας δόμησης εντός ή εκτός οικισμού καθώς και για την κοπή δέντρων. Προς διασαφήνιση του όρου αυθαίρετη κατασκευή αξίζει να ανατρέξουμε στο άρθρο 22§3 εδ.’1 του ΓΟΚ, κατά το οποίο ως αυθαίρετη νοείται «κάθε κατασκευή που εκτελείται χωρίς οικοδομική άδεια, καθ’ υπέρβαση της σχετικής άδειας, με βάση άδεια οικοδομής που ανακλήθηκε μεταγενέστερα και κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων του ΓΟΚ και του Κτιριοδομικού Κανονισμού (φ. Δ ́59/1999)».
Προβλήματα όμως αντιμετώπιζε και το κύριο τοπικό οδικό δίκτυο του οικισμού. Η πλειονότητα των δρόμων στο Μάτι Αττικής λόγω της μη ένταξης των περιοχών στο σχέδιο και της ανυπαρξίας ενιαίου σχεδιασμού δε διέθεταν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά, ούτε συνέδεαν τις περιοχές μεταξύ τους.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, αποτελεί αδήριτη ανάγκη το ελληνικό κράτος να σταματήσει να υποθάλπει και να αντιμετωπίζει με ανεκτικότητα τυχόν παρατυπίες που ευνοούν την διαιώνιση του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης, το οποίο συντηρείται τόσο λόγω των πελατειακών εξυπηρετήσεων και της είσπραξης προστίμων όσο και λόγω της έλλειψης οργάνωσης και πρωτοβουλίας που χαρακτηρίζει ορισμένους κρατικούς μηχανισμούς. Είναι αναγκαίο η πολιτική ηγεσία με την σύμπραξη και της επιστημονικής κοινότητας να στοχεύσουν στη διόρθωση των πολεοδομικών αυθαιρεσιών είτε με τον επανασχεδιασμό ορισμένων περιοχών είτε με την εύρεση αποτελεσματικών μεθόδων βελτίωσης τους με γνώμονα πάντα το όφελος του περιβάλλοντος και των πολιτών.
*ΓΟΚ: Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός, ΚΒΠΝ: Κώδικας Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας
Βιβλιογραφία
– Δημ. Γ. Χριστοφιλόπουλος, Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα 1988*
– Δημ. Γ. Χριστοφιλόπουλος, Το νέο θεσμικό πλαίσιο πολεοδομικού σχεδιασμού, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα 1988*
– Τζίκα – Χατζοπούλου Αλίκη, Πολεοδομικό Δίκαιο, ΕΜΠ Πανεπιστημιακές Εκδόσεις, 2003*
– Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας: http://www.ypeka.gr/
