Της Μαρίστης Μπουρνουσούζη,
Στη προσπάθεια αποφυγής της μακροχρόνιας διαδικασίας επίλυσης των διαφορών μέσω της δικαστικής οδού, εμφανίζονται νέοι τρόποι εναλλακτικής επίλυσής τους. Υπάρχουν πολλά είδη ιδιωτικής επίλυσης των διαφορών όπως είναι η διαιτησία, η διμερής διαπραγμάτευση, η συνδιαλλαγή καθώς και η διαμεσολάβηση. Στο παρόν άρθρο το ενδιαφέρον μας θα επικεντρωθεί στον θεσμό της διαμεσολάβησης, ο οποίος έρχεται να δώσει λύση στην καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης και να βοηθήσει στην αποσυμφόρηση των δικαστικών αιθουσών.
Η διαμεσολάβηση ορίζεται ως ένας εξωδικαστικός τρόπος επίλυσης των διαφορών. Συγκεκριμένα διενεργείται με τη βοήθεια ενός τρίτου προσώπου ειδικά εκπαιδευμένου δικηγόρου διαπιστευμένου ως διαμεσολαβητή, ο οποίος αντικειμενικά προσπαθεί να φέρει τα δυο μέρη σε μια συμβιβαστική λύση. Ο διαμεσολαβητής δεν επιτρέπεται να επιβάλλει τη δική του γνώμη στα μέρη και φυσικά δεν εκδίδει απόφαση. Ο ρόλος του είναι καθαρά επικουρικός και συμβουλευτικός. Παραινεί τα δυο αντίπαλα μέρη να βρουν τη χρυσή τομή της εκάστοτε υπόθεσης. Η πιθανή συμφωνία προέρχεται μετά από συζήτηση των δυο μερών και βοηθητικές παρεμβάσεις του διαμεσολαβητή εφόσον ζητηθεί και χρειάζεται. Στη διαμεσολάβηση προέχουν τα συμφέροντα των μερών και πολλές φορές τα νομικά στοιχεία αποδεσμεύονται και έρχονται σε δεύτερη μοίρα καθώς θυσιάζονται για την επίλυση της διαφοράς με τον πιο ευνοϊκό τρόπο για τα διαμαχόμενα άτομα.
Η διαμεσολάβηση είναι θεσμός που επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια στο διεθνές νομικό κόσμο. Ανατρέχοντας στο μακρινό παρελθόν μπορούμε να βρούμε πολλές πηγές που αναδεικνύουν την ύπαρξη του θεσμού της διαμεσολάβησης στα αρχαία χρόνια. Η απονομή δικαιοσύνης κατά την αρχαϊκή εποχή πραγματοποιούταν μέσω μιας διαδικασίας που θυμίζει κατά πολύ τον θεσμό της διαμεσολάβησης. Οι συμβιβαστές, όπως ονομάζονταν, ήταν άτομα που πρότειναν λύσεις και έδιναν συμβουλές στα μέρη της διαφοράς. Στη συνέχεια ο διαιτητής, ο οποίος εκλεγόταν, έκρινε την υπόθεση και εξέδιδε απόφαση. Έπειτα στην κλασσική περίοδο, το βάρος της επίλυσης μιας διαφοράς μεταφερόταν σε τρίτα πρόσωπα στους λεγόμενους υπηρέτες. Αυτό γινόταν επειδή τα ίδια τα μέρη της διαφοράς δεν ήθελα να θιχθούν, καθώς εκείνη την εποχή η διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης διεξαγόταν δημόσια. Στη συνέχεια των χρόνων, η βυζαντινή «Εξάβιβλος» ανέγραφε ότι ο διαιτητής είναι αυτός που εκδίδει την απόφαση και ο συμβιβαστής αυτός που συμβουλεύει τα δύο μέρη. Τέλος, κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας στα ελληνικά νησιά του Ιονίου υπήρχε η δυνατότητα σύνταξης συμφωνητικών συμβιβαστικής επίλυσης των διαφορών.
Η διαμεσολάβηση εισχώρησε στο νέο ελληνικό κράτος το 2010, ενσωματώνοντας τη ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/52ΕΚ στον ελληνικό νομικό κόσμο με το νόμο 3898/2010 –Διαμεσολάβηση στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις-. Σύμφωνα με το άρθρο 4 περ. β του ν. 3898/10, η διαμεσολάβηση ορίζεται ως «η διαρθρωμένη διαδικασία ανεξαρτήτως ονομασίας στην οποία δύο ή περισσότερα μέρη μιας διαφοράς επιχειρούν εκουσίως να επιλύσουν με συμφωνία τη διαφορά αυτή με τη βοήθεια Διαμεσολαβητή». Η οδηγία της 21 Μαΐου του 2008 περιείχε κατά βάση νομικό πλαίσιο για τη διασυνοριακή Διαμεσολάβηση. Κάποια κράτη-μέλη προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα ρυθμίζοντας και εσωτερικά θέματα. Η Ελλάδα αποτέλεσε μία από αυτές τις χώρες που ρύθμισε τη διασυνοριακή διαμεσολάβηση και παράλληλα ενέταξε τον θεσμό της διαμεσολάβησης στον εσωτερικό χώρο των αστικών κα εμπορικών υποθέσεων.
Η κυριαρχία του θεσμού οφείλεται στα πλεονεκτήματα του, σε σχέση με το συντηρητικό τρόπο επίλυσης των διαφορών μέσω δικαστηρίων. Η δυνατότητα διεξαγωγής της διαδικασίας της διαμεσολάβησης χαρακτηρίζεται από απλότητα και εύκολη πρόσβαση. Το αποτέλεσμα έρχεται άμεσα και η λύση στο πρόβλημα των συμμετεχόντων στη διαδικασία δίνεται ταχύτατα, εφόσον το επιθυμούν. Τα μέρη έχουν δυνατότητα να αποχωρήσουν καθώς δεν απαιτείται να βγει μια δεσμευτική απόφαση για να λήξει η διαδικασία. Η ενδεχόμενη συμφωνία σε κάθε περίπτωση είναι προσανατολισμένη στα συμφέροντα των μερών και εφόσον αυτή δεν τα καλύπτει, η αποχώρηση τους από τη διαδικασία είναι κατανοητή. Επιπλέον, εν όψει οικονομικής κρίσης, το κόστος της διαδικασίας της διαμεσολάβησης προσελκύει πολλούς που δεν θέλουν να χάσουν ούτε χρόνο ούτε χρήμα μέσω της δικαστικής διαδικασίας. Το κόστος της διαδικασίας της διαμεσολάβησης είναι πολύ χαμηλότερο σε σχέση με αυτό της δικαστικής. Τέλος, αν αναλογιστεί κάποιος ότι τις περισσότερες φορές η αντιδικία φτάνει και σε δεύτερο βαθμό εξέτασης, γιατί η δικαστική απόφαση δεν είναι αρκετά συμφέρουσα για το ένα από τα δύο μέρη ή και για τα δύο μέρη, ο θεσμός της διαμεσολάβησης φαντάζει μια ελκυστική και συμφέρουσα εναλλακτική.
Συμπερασματικά, ο θεσμός της διαμεσολάβησης ήρθε την κατάλληλη στιγμή στο νομικό μας κόσμο! Η συντηρητική δικαστική διαδικασία αρχίζει να εκφυλίζεται. Ο μεγάλος αριθμός των υποθέσεων που έχει να αντιμετωπίσει ο εκάστοτε δικαστής φθείρει την αμεσότητα αλλά και τη ποιότητα της επίλυσης των διαφορών. Ο θεσμός αυτός έρχεται ως «από μηχανής θεός» να συμπληρώσει το κενό που δημιουργείται από τις δικαστικές διαδικασίες και να διορθώσει πιθανά δικανικά ευτράπελα. Μένει μόνο να δούμε κατά πόσο θα επιτευχθεί η εδραίωση του θεσμού στα ελληνικά νομικά δεδομένα ως εναλλακτικός τρόπος επίλυσης διαφορών.
Βιβλιογραφία
I. Νόμος 3898/2010
II. Οδηγία 2008/52 ΕΚ
III. Ιστοσελίδα Προμηθέας (Αθηναϊκό κέντρο Κατάρτισης και Εκπαίδευσής Διαμεσολαβητών)
IV. Ιστοσελίδα Διαμεσολάβηση- Λύση Πολιτισμού
Γεννήθηκε στο Αμαρούσιο Αττικής το 1994 και μεγάλωσε στην όμορφη Κάρυστο. Απόφοιτη της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ. Λάτρης των ταξιδιών, των χαμογελαστών ανθρώπων και του ευ ζην! Της αρέσει η παρατήρηση και η συγγραφή ενδιαφερόντων θεμάτων και αυτή είναι και η σύνδεση της με το OffLine Post.
