Του Γιάννη Βεργίδη,
Αλήθεια, έχουμε αναρωτηθεί ποτέ εάν χρησιμοποιούμε ορθά το πολυδιάστατο «εργαλείο» που λέγεται γλώσσα; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό γεννά τη διαπίστωση ότι η σκέψη αυτή απασχόλησε, θεωρητικά, όσους αναγνώριζαν την ουσιαστικότητα που διέπει αυτός ο μηχανισμός. Η σημαντικότητα του σε όλα τα μήκη της ανθρώπινης ύπαρξης από τα αρχέγονα χρόνια έως σήμερα είναι αναντίρρητη και όλα αυτά διότι μας έδινε τη δυνατότητα για κάτι που ανέκαθεν ηχούσε απλούστατο στα αυτιά μας αλλά λίγες φορές πετύχαμε πλήρως τη συνεννόηση.
Η γλώσσα αποτελεί αντικείμενο φιλοσοφικών αναζητήσεων στη χώρα μας για πάνω από 2.500 χρόνια όταν ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, οι Στωικοί και μερικές σημαντικές προσωπικότητες των Σοφιστών έθεσαν τις βάσεις για μελέτη στο δυτικό πολιτισμό. Η πιο πρόσφατη εμπεριστατωμένη θεωρία για τη γλωσσική προσέγγιση και τη θέση που πρέπει να κατέχει η γλώσσα στις δυτικές κοινωνίες του 21ου αιώνα, διατυπώθηκε από το Γερμανό φιλόσοφο και κοινωνιολόγο Jurgen Habermas. Ο Habermas θεωρείται ως ο κορυφαίος συνεχιστής της σχολής της Φρανκφούρτης καθώς και της κριτικής θεωρίας των Horkheimer και Adorno (και οι 2 αποτέλεσαν βασικά μέλη της σχολής της Φρανκφούρτης). Δίχως να έχει ασπαστεί την ιστορικοφιλοσοφική απαισιοδοξία των παλαιών τοποθετήσεων της σχολής, ο Habermas ακολουθεί ξεχωριστή πορεία διατυπώνοντας τις ενστάσεις του στο έργο των Horkheimer & Adorno εισάγοντας καινοτόμες απόψεις για την εποχή του και τοποθέτησε στον πυρήνα της κριτικής του το επικοινωνιακό πρόβλημα.
Στο βιβλίο του «θεωρία της επικοινωνιακής δράσης» τέθηκε στο επίκεντρο η επικοινωνιακή ορθολογικότητα. Ο φιλόσοφος ως ορθολογικότητα αντιλαμβάνεται την προδιάθεση για απόκτηση υποκειμενικών γνώσεων, μέσα από τη γλώσσα, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν μετέπειτα για αντιμετώπιση σφαλμάτων. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι πρόκειται για έργο που ερευνά ένα αρκετά ευρύ φάσμα γύρω από την επικοινωνία ενώ τη συνδέει και με την ηθική ως υπόβαθρο της. Οι στόχοι της επικοινωνιακής δράσης, όπως αυτοί διατυπώνονται, είναι η επιτυχία και η συνεννόηση μεταξύ των ατόμων που αλληλεπιδρούν ως υποκείμενα. Ωστόσο επισημαίνεται η αναγκαιότητα να είμαστε ενεργοί σε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, να μην εθελοτυφλούμε για πράγματα και καταστάσεις που μας αφορούν.
Έχοντας, λοιπόν, γνώση αυτής της θεωρίας ενός μεγάλου στοχαστή της εποχής μας, ας εξετάσουμε πραγματολογικά τι συμβαίνει γύρω μας, έχουμε ουσιαστική επικοινωνία σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο; Η αλήθεια είναι ότι ο χρόνος που απαιτείται για τη μετουσίωση μιας ιδέας σε πράξη μπορεί να παρέλθει σε δεκάδες ή εκατοντάδες χρόνια. Μπορεί, όμως, αυτή η δικαιολογία πλέον να συνεχίσει να υφίσταται σε μια εποχή όπου η πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση είναι πιο ευρεία από ποτέ; Για να επιτευχθεί η «γλωσσική στροφή» σε μία κοινωνία ανθρώπων, προϋποθέτει την αλλαγή της ανθρωπολογικής τοποθέτησης. Με αυτή τη φράση εννοείται το «πέρασμα» στον άνθρωπο ως ον που επικοινωνεί-συνεννοείται και συνακόλουθα παράγει.
Έχουμε την ιστορική υποχρέωση η γενιά μας αλλά και η κάθε γενιά νέων ανθρώπων να τολμά να αλλάζει την πραγματικότητα γύρω της όταν αυτή γίνεται «νωθρή» και χάνει τον προσανατολισμό της. Aν θέλουμε να επιτύχουμε την πολυπόθητη ανάπτυξη πρέπει να μάθουμε να είμαστε οργανωμένοι και για να είμαστε οργανωμένοι πρέπει να ξέρουμε πώς να επικοινωνούμε μεταξύ μας, πώς να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και τα σημεία της. Πολλοί ίσως κάνατε αυτόματα το συνειρμό για τη τύχη που έχουμε ως λαός να ομιλούμε την «Ελληνική» με τον ανεξάντλητο αυτό πλούτο, μια γλώσσα που αποτέλεσε τη μητέρα των περισσότερων και των πιο διαδεδομένων αλφάβητων ανά τον κόσμο… Πράγματι η γλωσσική κληρονομιά μας είναι αμύθητη, όμως, όσο αγνοούμε την ουσιαστική της χρησιμότητα και τη δύναμη της ως εργαλείο, τόσο θα καταλήγουμε να «ασελγούμε» εις βάρος της και εις βάρος της προόδου και της εξέλιξης της κοινωνίας μας. Η χρήση της γλώσσας για καλό ή κακό μας, φανερώνει το γενικότερο κοινωνικό επίπεδο, ο καθένας κρίνοντας από την καθημερινότητα, ας κάνει μια κριτική και ας βγάλει τα συμπεράσματα του αν ο καθρέφτης είναι καθαρός ή θολός ή στη χειρότερη περίπτωση…σπασμένος.
Γεννημένος στις 10 Μαΐου το 1999 και μεγαλωμένος στις Σέρρες. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στη Κομοτηνή. Εργάζεται ως ραδιοφωνικός παραγωγός σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Κομοτηνής.
