Του Μάριου Μώρου,
Πολλές είναι οι ξένες πολιτιστικές παραγωγές που επιθυμούν να αξιοποιήσουν την Ελλάδα, από τη φυσική ομορφιά της, τους αρχαιολογικούς της χώρους, μέχρι και τις αστικές υποδομές της. Κάτι τέτοιο, όμως, σπάνια ευοδώνεται, καθώς δεν είναι λίγα τα εμπόδια που θέτει η χώρα μας σε αντίστοιχες διεθνείς συνεργασίες.
Ένα από τα πιο πρόσφατα και αμφιλεγόμενα παραδείγματα αποτελεί η προσπάθεια της μάρκας Gucci να στήσει παράσταση μόδας στην Ακρόπολη, κάτι που θα αποτελούσε και την αρχή μίας μακρόπνοης συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και της ιταλικής μάρκας. Η παραγωγή αυτή, όμως, απορρίφθηκε ομόφωνα στο όνομα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και των συμβολικών αξιών που πρεσβεύει.
Στη μεγάλη και μικρή οθόνη, οι παραγωγές Mamma Mia: Here We Go Again και Game Of Thrones (ΗΒΟ) αντίστοιχα δεν έλαβαν θετική ανταπόκριση για να πραγματοποιήσουν γυρίσματα σε περιοχές της χώρας μας. Το sequel του πολυαγαπημένου Mamma Mia κατέληξε στην Κροατία αντί για τη Σκόπελο λόγω προβληματικού φορολογικού συστήματος που δεν επωφελεί τους ξένους παραγωγούς σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Από την άλλη, το Game Of Thrones, μία από τις πιο εμπορικά επιτυχείς και πολυβραβευμένες τηλεοπτικές παραγωγές προσπάθησε να κλείσει συμφωνία με την Ελλάδα για γυρίσματα στην Ικαρία και τα Μετέωρα, κάτι που δεν υλοποιήθηκε λόγω γραφειοκρατίας. Όσον αφορά τα Μετέωρα, χρησιμοποιήθηκαν ψηφιακές φωτογραφίες της περιοχής που ενσωματώθηκαν σε σκηνές της σειράς, προσφέροντας μόνο περιορισμένη ορατότητα στη χώρα μας.
Ούτε στην εμπορικά επικερδή ταινία Jason Bourne (2016) δόθηκε το «πράσινο φως» λόγω επιβαρυντικής φορολογίας και γραφειοκρατικών καθυστερήσεων, καθώς και αρκετών ενστάσεων για τη φήμη που θα αποκτούσε η χώρα μας μέσω της ταινίας, μία ταινία η οποία παρουσίαζε τη χαοτική οικονομική κρίση και τρομοκρατικά επεισόδια στο Σύνταγμα που όλοι γνωρίζουμε, αλλά στην πιο δραματοποιημένη εκδοχή. Οι παραγωγοί, όμως, δημιούργησαν ένα εικονικό Σύνταγμα για τις ανάγκες της ταινίας σε άλλη χώρα όταν τα σχέδια τους για γυρίσματα στην Αθήνα απορρίφθηκαν. Αν και, δικαίως, πολλοί έκαναν λόγο για την κακή εικόνα της Ελλάδας που εν τέλει προβλήθηκε μέσω της ταινίας, θα μπορούσε ταυτόχρονα να είχε προσφέρει αμέτρητες θέσεις εργασίας σε Έλληνες μέσω τοπικής παραγωγής και να είχε εκθέσει πραγματικές εικόνες της χώρας μας στο παγκόσμιο κοινό.
Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα, και όλα υπογραμμίζουν την παρωχημένη, μονόπλευρη αντιμετώπιση της σχέσης εμπορικότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς στη χώρα μας. Η σχέση αυτή έχει ήδη διερευνηθεί στο παρελθόν, αλλά η Ελλάδα διατηρεί επιφυλακτική στάση απέναντι στην εμπορευματοποίηση του πολιτισμού της, αρνούμενη να αναγνωρίσει τα θετικά που έχει αυτή να προσφέρει (ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς, θέσεις εργασίας, ανάπτυξη εγχώριας και τουριστικής οικονομίας, διεθνείς συνεργασίες κ.ά.). Αντίθετα, θεωρείται ότι η πολιτιστική κληρονομιά μας φθείρεται όταν εμπορευματοποιείται. Δεν είναι, όμως, εφικτό να συντηρηθεί η οικονομία των κλάδων πολιτισμού και δημιουργικότητας μόνο με ανασκαφές, προστασία αρχαιολογικών χώρων και χρηματοδότηση των παραπάνω (ΚΕΠΕ, Ο Πολιτισμός ως Κλάδος Οικονομικής Δραστηριότητας, Αθήνα 1997).
Με γραφειοκρατικές δυσχέρειες, νομικούς περιορισμούς και παρεμβάσεις από κρατικούς και μη οργανισμούς, η Ελλάδα έχει χάσει πολύτιμες ευκαιρίες για να αναδείξει την ομορφιά της, να προσφέρει θέσεις εργασίας προς όφελος της εγχώριας οικονομίας και να αποκτήσει ορατότητα σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα. Όσες φορές και να έχουν έρθει στο προσκήνιο αυτές οι δυσκολίες, οι προθέσεις για αναδιοργάνωση του γραφειοκρατικού και νομοθετικού πλαισίου είναι απειροελάχιστες. Πάντως, αυτό που αναφαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα είναι ότι η κοινότητα καλλιτεχνών, παραγωγών και επιχειρηματιών του εξωτερικού αναγνωρίζει μακράν περισσότερο τις πολιτιστικές δυνατότητες της Ελλάδας από ότι εμείς.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Σχολής Μωραΐτη και σπουδάζει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού. Δραστηριοποιείται εθελοντικά σε πολιτιστικά και μη δρώμενα. Όντας στη σφαίρα αυτή, αρθρογραφεί για τα πολιτισμικά και έχει διατελέσει αρχισυντάκτης στο τμήμα του Ελεύθερου για το OffLine Post.
